گزارش میدانی «ایران» از بازار ارز

رویداد۲۴-چهره مرد جوان، هر لحظه کلافه‌تر می‌شود و صدای او نیز هر لحظه خطاب به صرافی که پشت شیشه نشسته، بالاتر می‌رود: «بلیتم نیاوران است! الان از کجا بیاورم؟! فقط برای 300 تا اینقدر اذیت می‌کنید؟» مسافر است و به‌دنبال 300 دلار، صرافی به صرافی تمام خیابان فردوسی را گشته است اما هیچکدام از صراف‌ها ارز نمی‌فروشند. او می‌گوید:«اصرار دارند که باید بلیتت را نشان دهی تا مطمئن شویم که مسافری، تازه همین صراف می‌گوید که با بلیت هم ارز 5 هزار تومانی می‌فروشیم.» حرف‌هایش را نصفه می‌گذارد، تند تند خیابان فردوسی را به سمت پایین می‌رود و از هر مغازه‌ای، کلافه‌تر از قبل بادست خالی بیرون می‌آید.

صرافی‌های بدون ارز و جولان دلالان در کنار خیابان
تابلوهای قیمت ارز پشت ویترین تمام صراف‌ها قیمت 4888 تومان را نشان می‌دهند و پاسخ تمام‌شان هم در قبال تقاضای دلار یکی است:«ارز نداریم! قیمت‌ها را هم مجبوریم و دستور داریم که بزنیم.» هیچ کدام از صراف‌ها حاضر نیستند اطلاعاتی بیشتر از این بدهند و بسرعت مشتریانی را که به‌دنبال دلار هستند، از سر باز می‌کنند. اما در مقابل، دلال‌های کنار خیابان با خیال راحت به خرید و فروش می‌پردازند؛ مردی که سیگاری گوشه لبش گذاشته و ارزهایش را درون یک کیف چمدانی چیده است، می‌گوید:«4930، قیمت فروش است. هیچ محدودیتی هم ندارم که چقدر می‌خواهید.» صراف‌ها دلار عرضه نمی‌کنند و با این حساب قیمت واقعی ارز همان چیزی است که گوشه خیابان معامله می‌شود که روز گذشته از 4900 تا 4950 متفاوت بود.

نرخ دلار مبادله‌ای نیز با 21 ریال افزایش به 37 هزار و 19 ریال رسید.در گوشه و کنار چهارراه استانبول نیز، دلال‌ها با خونسردی تمام بساط‌‌شان را باز گذاشته‌اند. بعضی از آنها هم می‌گویند که تنها با کارت بانک ملت ارز می‌دهند و بعضی دیگر نیز بدون محدودیت کار می‌کنند. بحث قانون جدید برای گرفتن مالیات از ارز به نقل محافل آنها نیز تبدیل شده است. با وجود این هیچ نگرانی ندارند و می‌گویند:«مالیات برای خریدهای خیلی زیاد است، بالای 200هزار و حتی 500 هزار دلار، همان را هم اگر از مغازه‌ها خرید کنید ثبت می‌شود، برای ما اتفاقی نمی‌افتد و اصلاً به آن فکر هم نمی‌کنیم.» کنکاش برای چگونگی تعیین قیمت 4930 که دیروز دربازار آزاد غالب بود، بی‌نتیجه است. یکی از مردهای کنار خیابان می‌گوید:«خودمان به تجربه قیمت می‌گذاریم، کسِ خاصی نمی‌گوید.»
عرضه محدود تنها با کارت بانک ملت

مردم از محدوده چهارراه استانبول تا میدان فردوسی سرگردان هستند و بعد از نیم ساعت، همدیگر را می‌شناسند و آخرین اطلاعات را از صرافی‌هایی که ارز می‌فروشند، با هم مبادله می‌کنند. در تمام طول خیابان، تنها مقابل 4 صرافی صف‌های بلندی تشکیل شده است. سه صرافی در طول خیابان و یک صرافی نیز در داخل پاساژی در چهارراه استانبول، اقدام به عرضه محدود ارز با قیمت 4888 تومانی کردند. در صف بلند یکی از صرافی‌ها که به داخل کوچه نیز کشیده شده است، زنی میانسال ایستاده و به خبرنگارروزنامه ایران می‌گوید:«من 12 هزار تا می‌خواهم. باید بفرستم برای ترکیه. همه جا را گشتم، آخر رسیدم اینجا که با قیمت دولتی ارز می‌دهند.» مردی جلوتر از او به میان حرفش می‌پرد و می‌گوید:«خانم امیدوار نباشید، اینجا هم گفته‌اند بیشتر از 2، 3 هزار تا دلار نمی‌دهند. آن هم حتماً باید کارت ملی و کارت بانکی ملت داشته باشید. بجز ملت با هیچ کارت دیگری نمی‌توانید معامله کنید.»

دو سه نفر جلوتر در صف، اطلاعات او را تکمیل می‌کنند که در این صرافی هم گفته‌اند که نهایتاً برای 55 نفر ارز دارند و معلوم نیست به دست‌شان برسد یا نه. بجز این صرافی، در دو صرافی دیگر نیز که اقدام به عرضه محدود کرده‌اند، اوضاع به همین منوال است. مردی میانسال می‌گوید:«امروز روز دوم است که برای خرید آمده‌ام، دیروز یک صرافی داخل پاساژی کنار چهارراه استانبول بود که از آنجا 4 هزارتا گرفتم. برای سفر دوبی می‌خواهم و باید تکه تکه هر روز خرید کنم.»
نوسانات‌ غیراقتصادی
نوسانات بازار به نحوی رقم خورده است که محمد نهاوندیان، معاون اقتصادی رئیس جمهوری آنها را غیراقتصادی خوانده و گفته است: «دلیل اقتصادی برای این نوسانات وجود ندارد، جنس این موضوع تابع عواملی است که تقاضاهای غیرمبادلاتی را وارد بازار می‌کند.» نهاوندیان هم مانند دیگر مسئولان ادعای اینکه دولت به عمد قیمت ارز را بالا می‌برد، رد کرده و می‌گوید: «در شرایطی که دولت اصلی‌ترین اقدام برای ایجاد آرامش در بازار ارز را در دستور کار خود قرار داده و نرخ تورم بالای ٤٠درصد را به کمتر از ١٠ درصد کاهش داده است، چطور می‌توانیم بگوییم دولت عمداً می‌خواهد نرخ ارز را بالا ببرد؟ در این زمینه بانک مرکزی و وزارت نفت در این روزها، اوراق مشارکت ارزی خود را عرضه خواهند کرد که باید از این فرصت برای تجهیز منابع و کارهای مولد در نظر بگیریم. مسائل اقتصادی وقتی صورت سیاسی پیدا می‌کند، حل آن مشکل‌تر می‌شود.»