دموکراسی صلح در خاورمیانه
رویداد۲۴-مفهوم دموکراسی در خاورمیانه همواره با فراز و نشیب‌های بسیاری همراه بوده و در طول زمان، دچار تحول زیادی شده است. اگرچه چالش‌های ظهورمفهوم دموکراسی در بسیاری از حکومت‌های خاورمیانه قابل مشاهده است؛ شدت و ضعف این چالش‌ها با توجه به سابقه تاریخی، فرهنگی و اقتصادی کشورهای جهان اسلام متفاوت است. دموکراسی در خاورمیانه با انقلاب‌های بهارعربی در ۲۰۱۱ آغاز شد. خاورمیانه تا این تاریخ تنها منطقه درجهان بود که گذار به دموکراسی را تجربه نکرده بود. تونس، با انتخابات ۲۰۱٤، نخستین کشور عرب مسلمانی بود که گذار خود به دموکراسی را آغاز کرد. در گشایش فرآیندهای‌گذار به دموکراسی در خاورمیانه عوامل چندی مؤثر بوده است که از جمله آنها باید به عمیق شدن مشکلات ناشی از مشروعیت نداشتن برای نظام‌های خودکامه اشاره کرد. در دنیایی که ارزش‌های دموکراتیک در آن بشدت رو به گسترش و نفوذ گذاشته‌اند، نظام‌های خودکامه برای رقابت با نظام‌های دموکراتیک، چاره‌ای ندارند جز حرکت به سوی رشد اقتصادی قوی. آنها چون در این رقابت توان همتازی با کارآیی اقتصادی نظام‌های دموکراتیک را ندارند، مشروعیت خود را نزد مردم از دست می‌دهند.
دموکراسی در خاورمیانه به لحاظ شکلی با موانعی چون، مراجع، مبانی، طرف‌های درگیر و مسیر روند معکوس مواجه است. روند صلح خاورمیانه از طریق دموکراسی از نظر ماهوی نیز با مشکلاتی چون اختلاف ایدئولوژیک، شهرک‌های اسرائیلی و گسترش آن، حق بازگشت آوارگان فلسطین، مسأله بیت المقدس، مرزهای فلسطین، تقسیم آب و پیمان اسلو رو به رو است.
اما در سوی دیگر ماجرا، در خاورمیانه تحولات جدیدی شکل گرفته و انقلاب‌ها و خیزش‌های جدیدی در منطقه به راه افتاده است. همچنین، شعارها و آرمان‌های انقلابیون دموکراتیک است و انتخابات آزاد برگزار شده و قانون اساسی جدید ایجاد شده و اصلاحات نهادی و ساختاری صورت گرفته است. با وجود همه این تحولات، خاورمیانه با چالش‌های فراوانی درگیر است که مسأله‌گذار به صلح از طریق دموکراسی را در این منطقه با هاله‌ای از ابهام مواجه می‌سازد. از جمله این چالش‌ها، چالش فلسطین است که به‌عنوان پربازیگرترین منازعه بین‌المللی برای مدت بیش از شش دهه همچنان لاینحل باقی مانده است. چالش دیگر، مسأله هسته‌ای ایران است که با اقدام اخیر امریکا در خروج از برجام، فضای ناامنی را در روابط ایران و غرب ایجاد کرده و با پروژه ایران هراسی غربی‌ها، کشورهای منطقه نیز نسبت به آن واکنش‌های منفی و متفاوتی نشان داده‌اند. چالش آخر نیز، منازعات قومی و مذهبی درخاورمیانه هستند. از جمله این چالش‌ها و منازعات می‌توان به منازعات بین اقوام موجود در منطقه یعنی اعراب، کردها، ترک‌ها و فارس‌ها؛ اختلاف بین شیعه و سنی و مسأله بنیادگرایی و تروریسم اشاره کرد که بدون پایان یافتن و حل این چالش‌ها درمنطقه، مسأله صلح دموکراتیک با چالش‌های عدیده‌ای مواجه می‌شود و زیربنای این صلح نیز سست و لرزان خواهد بود و منجر به توسعه سیاسی در منطقه نخواهد شد. مجموع این عوامل به اضافه زیاده طلبی‌های رژیم صهیونیستی و ضعف کشورهای عربی باعث شده چشم‌انداز صلح در سایه دموکراسی در خاورمیانه، بیشتر از هر زمان دیگری به چشم آید و تحولات منطقه دال برثبات، استقرار وموفقیت روند‌سازی نداشته باشد و شاهد بروز چالش‌ها و جنگ‌های دموکراسی درخاورمیانه روی مسأله صلح باشیم.
