گزارش رویداد۲۴به مناسبت شهادت ششمین اختر تابناک آسمان امامت و ولایت
تکبر در مقابل مردم؛ امری مذموم در دیدگاه امام صادق(ع)
متاسفانه جدال و بگومگوهای بیهوده، در کشور ما به فراوانی یافت می شود. از موضوعات سیاسی گرفته تا موضوعات خانوادگی که به دلیل آنکه افراد در تلاش هستند تا حرف خود را؛ ولو ناحق، به کرسی بنشانند و تواضع، پیشه نمی کنند موجبات دشمنی ها و درگیری های زیادی شده است. این جدال های بیوده، ناشی از تکبر است که کمترین درجه الحاد و عدم پذیرش حق است و مانع از ورود شخص متکبر به بهشت خواهد شد.
رویداد۲۴، محمد مهدی تولایی- شخصی به نام «حکیم» نقل می کند که به محضر امام صادق(ع) رسیدم و از ایشان در مورد کمترین مرحله «الحاد» پرسیدم. از امام(ع) پرسیدم کمترین نشانه که حکایت از بازگشت افراد از مسیر حق و حقیقت دارد چیست؟ امام صادق(ع) در پاسخ فرمود: کمترین درجه الحاد و کمترین نشانه بازگشت از حق، تکبر در برابر خلق است. بدین معنی که انسان به محض آنکه با خود اندیشید که دارای رتبه بالاتری نسبت به دیگر مخلوقات است از دین و پیروی از حق خارج شده است.
همچنین امام صادق(ع) در عبارتی دیگر می فرماید: اگر شخصی در قلبش به اندازه ذره ای «کبر» باشد وارد بهشت نمی شود. تعریف «ذره» در میان برخی از عالمان دین بدینگونه تمثیل یافته است که اگر روزنه نور به تاریکی وارد شود و در این زمان، غبار رها شده در هوا مشاهده شود به این غبارها، ذره گفته می شود.
باید دانست که «کبر» یک حالت درونی است که به واسطه این ویژگی درونی، انسان خودش را از دیگران برتر به حساب می آورد ولی اظهار بیرونی نمی کند. در حالیکه «تکبر»، اظهار بیرونی آن صفت «کبر» است بدین معنی که شخص متکبر، در ظاهر و در انظار عمومی،اقداماتی را انجام می دهد که به طور مثال، حکایت از آن دارد که برای مردم، ارزشی قائل نیست و یا اینکه آنان را به حساب نمی آورد.
در روایات اسلامی، اولین گناهی که در عالم اتفاق افتاده است را تکبر دانسته اند؛ آنجا که ابلیس از فرمان خداوند متعال، سرپیچی کرد و از سجده بر آدم ابوالبشر به دلیل آنکه او از خاک بود و خودش از آتش، ابا کرد.
امام صادق(ع) پایین ترین درجه الحاد را همین حالت درونی می دانند که بر اساس آن، انسان خود را از سایر مخلوقات، بالاتر می پندارد و در رفتار او نیز اعمال متکبرانه متجلی می شود. کسی که دچار کبر است در حقیقت برای خداوند متعال، شریک قائل شده است چراکه خود را والاتر از مخلوقات دانسته و همراستا با خالق، تصور کرده است؛ زیرا از نام های رب الارباب، «المتکبر» می باشد. شخص متکبر بنحوی عمل می کند که در حقیقت، کلام خویش را در کنار کلام خداوند قرار داده و آن را دارای ارزشی همانند ارزش کلام پروردگار تلقی می کند.
راه درمان تکبر، تواضع در برابر مخلوقات و به ویژه در مقابل مردم است. اینکه گفته می شود تواضع در مقابل تمامی مخلوقات، یعنی انسان نباید متکبرانه، جایگاه خویش را حتی از حیوانات نیز بالاتر بداند چراکه ممکن است این ویژگی و ویژگی های مذموم دیگر، مقام انسان را چنان تنزل دهد که قرآن می فرماید: « اولئک کالانعام؛ بل هم اضل»(آنان همانند حیوانات هستند بلکه از حیوانات هم جایگاه پست تری دارند.) به همین دلیل است که موسی بن عمران(ع) در پاسخ به دستور خداوند که از او خواسته بود تا مخلوقی که تصور می کند از زمره پست ترین مخلوقات است را با خود به کوه طور بیاورد، نتوانسته بود خود را راضی کند که حتی سگ بیماری را نیز با خود ببرد و با خود اندیشیده بود که ممکن است آن سگ، در پیشگاه خداوند دارای مقام بالایی باشد و لذا خویشتن را با وجود دارا بودن مقام نبوت، از بردن آن حیوان، منع کرده بود. خداوند نیز به او فرمود: اگر آن حیوان را با خودت می آوردی مقام نبوت را از تو می گرفتیم.
لذا تکبر در مقابل تمامی مخلوقات، مذموم است به ویژه در مقابل مردم، و راه علاج این بیماری نیز «تواضع» می باشد. علمای اخلاق، شاخصه هایی را برای تواضع بیان نموده اند که با انجام آنها، می توان از بیماری کبر و تکبر، رهایی یافت. یکی از این شاخصه ها، «پرهیز از جدال» است. افرادی که علاقه مند هستند ساعت ها از وقت خویش را صرف جدال های بیهوده با مردم کنند دارای خصلت تکبر هستند.
امام محمد باقر(ع) می فرماید: تواضع این است که جدال را ترک کند اگرچه حق با او باشد. بدین معنی که حتی اگر می داند حق با اوست اما بگومگوهای بیهوده و جدل های نابجا را ادامه نمی دهد و مباحث را به نحوی پیش نمی برد که منجر به دشمنی شود. انسان متواضع، حرف خود را که برآمده از حق و حقیقت است را بیان می کند ولی به جدال بیهوده، اقدام نمی کند؛ چه برسد به آنکه مدام در موضوعات گوناگون، به دنبال ایجاد جدل و بگومگو باشد.
متاسفانه جدال و بگومگوهای بیهوده، در کشور ما به فراوانی یافت می شود. از موضوعات سیاسی گرفته تا موضوعات خانوادگی که به دلیل آنکه افراد در تلاش هستند تا حرف خود را؛ ولو ناحق، به کرسی بنشانند و تواضع، پیشه نمی کنند موجبات دشمنی ها و درگیری های زیادی شده است. این جدال های بیوده، ناشی از تکبر است که کمترین درجه الحاد و عدم پذیرش حق است و مانع از ورود شخص متکبر به بهشت خواهد شد.
همچنین امام صادق(ع) در عبارتی دیگر می فرماید: اگر شخصی در قلبش به اندازه ذره ای «کبر» باشد وارد بهشت نمی شود. تعریف «ذره» در میان برخی از عالمان دین بدینگونه تمثیل یافته است که اگر روزنه نور به تاریکی وارد شود و در این زمان، غبار رها شده در هوا مشاهده شود به این غبارها، ذره گفته می شود.
باید دانست که «کبر» یک حالت درونی است که به واسطه این ویژگی درونی، انسان خودش را از دیگران برتر به حساب می آورد ولی اظهار بیرونی نمی کند. در حالیکه «تکبر»، اظهار بیرونی آن صفت «کبر» است بدین معنی که شخص متکبر، در ظاهر و در انظار عمومی،اقداماتی را انجام می دهد که به طور مثال، حکایت از آن دارد که برای مردم، ارزشی قائل نیست و یا اینکه آنان را به حساب نمی آورد.
در روایات اسلامی، اولین گناهی که در عالم اتفاق افتاده است را تکبر دانسته اند؛ آنجا که ابلیس از فرمان خداوند متعال، سرپیچی کرد و از سجده بر آدم ابوالبشر به دلیل آنکه او از خاک بود و خودش از آتش، ابا کرد.
امام صادق(ع) پایین ترین درجه الحاد را همین حالت درونی می دانند که بر اساس آن، انسان خود را از سایر مخلوقات، بالاتر می پندارد و در رفتار او نیز اعمال متکبرانه متجلی می شود. کسی که دچار کبر است در حقیقت برای خداوند متعال، شریک قائل شده است چراکه خود را والاتر از مخلوقات دانسته و همراستا با خالق، تصور کرده است؛ زیرا از نام های رب الارباب، «المتکبر» می باشد. شخص متکبر بنحوی عمل می کند که در حقیقت، کلام خویش را در کنار کلام خداوند قرار داده و آن را دارای ارزشی همانند ارزش کلام پروردگار تلقی می کند.
راه درمان تکبر، تواضع در برابر مخلوقات و به ویژه در مقابل مردم است. اینکه گفته می شود تواضع در مقابل تمامی مخلوقات، یعنی انسان نباید متکبرانه، جایگاه خویش را حتی از حیوانات نیز بالاتر بداند چراکه ممکن است این ویژگی و ویژگی های مذموم دیگر، مقام انسان را چنان تنزل دهد که قرآن می فرماید: « اولئک کالانعام؛ بل هم اضل»(آنان همانند حیوانات هستند بلکه از حیوانات هم جایگاه پست تری دارند.) به همین دلیل است که موسی بن عمران(ع) در پاسخ به دستور خداوند که از او خواسته بود تا مخلوقی که تصور می کند از زمره پست ترین مخلوقات است را با خود به کوه طور بیاورد، نتوانسته بود خود را راضی کند که حتی سگ بیماری را نیز با خود ببرد و با خود اندیشیده بود که ممکن است آن سگ، در پیشگاه خداوند دارای مقام بالایی باشد و لذا خویشتن را با وجود دارا بودن مقام نبوت، از بردن آن حیوان، منع کرده بود. خداوند نیز به او فرمود: اگر آن حیوان را با خودت می آوردی مقام نبوت را از تو می گرفتیم.
لذا تکبر در مقابل تمامی مخلوقات، مذموم است به ویژه در مقابل مردم، و راه علاج این بیماری نیز «تواضع» می باشد. علمای اخلاق، شاخصه هایی را برای تواضع بیان نموده اند که با انجام آنها، می توان از بیماری کبر و تکبر، رهایی یافت. یکی از این شاخصه ها، «پرهیز از جدال» است. افرادی که علاقه مند هستند ساعت ها از وقت خویش را صرف جدال های بیهوده با مردم کنند دارای خصلت تکبر هستند.
امام محمد باقر(ع) می فرماید: تواضع این است که جدال را ترک کند اگرچه حق با او باشد. بدین معنی که حتی اگر می داند حق با اوست اما بگومگوهای بیهوده و جدل های نابجا را ادامه نمی دهد و مباحث را به نحوی پیش نمی برد که منجر به دشمنی شود. انسان متواضع، حرف خود را که برآمده از حق و حقیقت است را بیان می کند ولی به جدال بیهوده، اقدام نمی کند؛ چه برسد به آنکه مدام در موضوعات گوناگون، به دنبال ایجاد جدل و بگومگو باشد.
متاسفانه جدال و بگومگوهای بیهوده، در کشور ما به فراوانی یافت می شود. از موضوعات سیاسی گرفته تا موضوعات خانوادگی که به دلیل آنکه افراد در تلاش هستند تا حرف خود را؛ ولو ناحق، به کرسی بنشانند و تواضع، پیشه نمی کنند موجبات دشمنی ها و درگیری های زیادی شده است. این جدال های بیوده، ناشی از تکبر است که کمترین درجه الحاد و عدم پذیرش حق است و مانع از ورود شخص متکبر به بهشت خواهد شد.
