زنگ خطری که «قالیباف» دیر به صدا درآورد

رویداد۲۴- از سال92 تاکنون فضای سیاسی ایران با یک چرخش قدرت از اصولگرایی به اصلاح‌طلبی مواجه شده و این مسئله در چهار انتخابات ریاست جمهوری 92 و 96، مجلس شورای اسلامی و شورای شهر خود را نشان داده است. این در حالی است که در چهار سال گذشته مردم ایران با مشکلات اقتصادی زیادی مواجه بوده‌اند اما در انتخابات ریاست جمهوری سال 96 دوباره از حسن روحانی حمایت کردند و اجازه ندادند گفتمان رقیب مدیریت کشور را به دست بگیرد. 

درنتیجه به نظر می‌رسد رأی مردم در انتخابات بیش از آنکه ایجابی باشد شکل سلبی به خود گرفته و مردم در پای صندوق‌های رأی حاضر می‌شوند تا یک جریان خاص که در گذشته تجربه تلخی را برای آن‌ها رقم زده مدیریت کشور را به دست نگیرد. بااین‌وجود به نظر می‌رسد بزرگان و اندیشمندان جریان اصولگرایی به این نکته پی برده‌اند و به دنبال چرایی پاسخ منفی مردم به جریان اصولگرایی افتاده‌اند. 

نامه محمدباقر قالیباف، نامزد پرسروصدای انتخابات ریاست جمهوری  درباره ضرورت تحول در گفتمان اصولگرایی و حرکت در مسیر اصولگرایی عمق بحران در جریان اصولگرایی را نشان می‌دهد. هر چند که این نامه ممکن است با چشم‌انداز بلند مدت سیاسی برای انتخابات ریاست جمهوری سال 1400 نگاشته شده باشد و قالیباف به دنبال لیدری جریان بی لیدر اصولگرایی باشد اما در محتوا زنگ خطر بزرگی است که توسط یکی از چهره‌های تأثیرگذار جریان اصولگرایی در سالیان اخیر به صدا درآمده است.

جریان اصولگرایی مدت‌هاست مانند کبک سر در برف کرده و حاضر نیست واقعیت‌های جامعه را مشاهده کند. این جریان زمانی با قهرمان‌پروری کاذب به احمدی‌نژادی میدان داد که خیلی زود داعیه استقلال جریانی را پیدا کرد و یاران دیروز خود را به بازی راه نداد. 

اصولگرایان چهار سال اول دولت احمدی‌نژاد را به‌صورت قاطع از وی حمایت کردند به امید اینکه وضعیت در چهار سال آینده بهتر شود. بااین‌وجود در انتخابات ریاست جمهوری سال 88 با علم به اینکه ادامه مدیریت احمدی‌نژاد برای کشور مضر است تنها برای اینکه اصلاح‌طلبان به قدرت نرسند در یک اشتباه تاریخی همه تخم‌مرغ‌های خود را در سبد احمدی‌نژاد گذاشتند تا ریاست جمهوری وی ادامه پیدا کند. 

اما پس از انتخابات ریاست جمهوری دیر زمانی نگذشت که خود به منتقدان جدی سیاست‌های احمدی‌نژاد تبدیل شدند و بدرقه تلخی از احمدی‌نژاد به‌جا آوردند. بدون شک نطفه شکست‌های پی‌درپی اصولگرایان را از سال 92 به بعد باید در اشتباه تاریخی آن‌ها در سال 88 جستجو کرد. جایی که اصولگرایان با نادیده گرفتن منافع ملی و اخلاق سیاسی از فردی حمایت کردند که علاوه بر اینکه ضربات سختی بر پیکر جریان اصولگرایی وارد کرد کشور را نیز با آسیب‌های جدی مواجه کرد. 

شکست‌های پی‌درپی اصولگرایان در انتخابات اخیر بیش از آنکه به قدرت بدنه اجتماعی جریان اصلاحات ارتباط داشته باشد به اشتباهات تاریخی و فکری اصولگرایان در گذشته باز می‌گردد. در شرایط کنونی اصولگرایان با سه چالش مهم روبه‌رو هستند و همین چالش‌هاست که قالیباف را مجبور کرده دست‌به‌قلم ببرد و از ضرورت تحول در این جریان سخن بگوید.

نخستین و مهم‌ترین چالش کنونی جریان اصولگرایی از دست دادن مقبولیت و اعتماد مردم است. دومین چالش فقدان یک نقطه تمرکز در رهبری این جریان و شخصیت‌های محوری است و سومین چالش نادیده گرفتن دغدغه‌های نسل جدید و جوان کشور است. افزایش آگاهی مردم توسط شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های جدید یکی از مهم‌ترین عواملی است که ماهیت بیمار جریان اصولگرایی را برای مردم مشخص کرده است.

این در حالی است که هشت سال ریاست جمهوری اصولگرایان نیز خاطره تلخی از این جریان در اذهان مردم رقم زده است. از سوی دیگر پس از درگذشت آیت‌الله مهدوی کنی و همچنین شخصیت‌های تأثیرگذاری مانند حبیب‌الله عسگراولادی جریان اصولگرایی با عدم تمرکز در رهبری خود مواجه شده است. 

نکته دیگر اینکه جریان اصولگرایی همچنان با گفتمان سنتی خود اداره می‌شود و حاضر نیست دغدغه‌های نسل جدید را در گفتمان خود وارد کند.اصولگرایان احساس می‌کنند اگر دغدغه‌های نسل جدید که تفاوت‌های معناداری با ارزش‌های ذهنی آن‌ها دارد را وارد گفتمان خود کنند کلیت گفتمان آن‌ها زیر سؤال خواهد رفت. بدون شک این نوع تفکر علاوه بر اینکه جلوبرنده نیست بلکه سبب درجا زدن گفتمان اصولگرایی و عقب‌گرد این جریان در آینده خواهد شد. 

باید منتظر ماند و واکنش اصولگرایان به نامه قالیباف را مشاهده کرد. آیا اصولگرایان به تأسی از قالیباف به بازنگری در گفتمان اصولگرایی خواهند پرداخت و یا اینکه همچنان با فرافکنی تلاش خواهند کرد دستاوردهای دولت حسن روحانی را زیر سؤال ببرند.