مسائل ایران و عربستان با دست دادن حل نمی‌شود

رویداد۲۴-مدیرکل سابق خاورمیانه وزارت امور خارجه تصریح کرد: عربستانی‌ها به نسبت گذشته در حال تعدیل سیاست‌های خود هستند و رفتار آن‌ها در مورد عراق هم نشان‌دهنده همین مسئله است. در خصوص حج، نفت و کشور لبنان نیز تغییر رویه داده و شاید درصورتی‌که این روند به بخش دیگری توسعه پیدا کند، می‌تواند مناسبات ما را با عربستان بهبود ببخشد.

سه‌شنبه‌شب در حاشيه نشست كميته اجرايي سازمان همكاري‌هاي اسلامي كه با حضور نمايندگان بيش از٤٤ كشور اسلامي در استانبول برگزار شد هنگام ورود وزرا به سالن نشست، عادل الجبير باهدف مصافحه به‌سوی محمدجواد ظريف آمد و پس از در آغوش كشيدن وي باهم گفتگو كردند.

 ظریف اين اقدام همتاي سعودی خود را عادي و حركتي در عرف ديپلماتيك دانست و گفت: دليل اين كار هم احترام متقابل و هم دوستي ديرينه‌اي بود كه با جبير داشتم. اماعبدالباری عطوان، تحلیلگر جهان عرب بر این اعتقاد هستند که مطمئناً عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان با محمدجواد ظریف تنها در مقابل دوربین‌ها دست نداده بلکه چراغ سبز آن توسط مسئولان سعودی نشان داه شده و اقدامی در راستای رویکرد جدید ریاض برای فرونشاندن تنش با تهران است و هرکس غیرازاین را باور دارد عربستان و چگونگی اتخاذ تصمیمات در این کشور را نمی‌شناسد.

از سوی دیگر مقتدا صدر که دارای مواضع سیاسی نزدیک به ایران است با دعوت رسمی ولیعهد عربستان در جده با او دیدار داشته است. مقتدا صدراخیرا در پی بالا گرفتن تنش میان ایران و عربستان، خواستار گفتگو میان دو کشور شده بود. علاوه براین امسال مراسم حج با بیشترین میزان همکاری دولتمردان عربستان سعودی برای ایرانیان انجام‌شده است.

 با توجه به این موارد برخی از کارشناسان بر این باورند که دیدار بین عادل الجبیر و محمدجواد ظریف می‌تواند سر‌آغاز یک‌فصل جدید و گشایش در روابط دو طرف باشد زیرا در سال‌های گذشته وزیر خارجه این کشور حاضر به برداشتن کمترین قدم برای بهبود آن نبوده است و این اولین دیدار پس از قطع کامل دیپلماتیک به‌حساب می‌آید.

قاسم محبعلی، مدیرکل سابق خاورمیانه وزارت امور خارجه در گفت‎وگو با رویداد۲۴ ارزیابی خود را در رابطه با مصافحه عادل الجبیر و ظریف چنین بیان کرد: آقای ظریف در ظاهر این مسئله که وقتی وزرا در یک نشست دیپلماتیک شرکت می‌کنند باهم دست می‌دهند حتی در حاشیه صحبت‌هایی هم انجام می‌شود را یک امر عادی دیپلماتیک دانسته است و مفهوم آن ملاقات یا مذاکره سیاسی نیست، بلکه تنها یک ژست دیپلماتیک محسوب می‌شود که از این جنبه باید با دید مثبت به آن نگاه شود.

وی در ادامه افزود: عربستانی‌ها به نسبت گذشته در حال تعدیل سیاست‌های خود هستند و رفتار آن‌ها در مورد عراق هم نشان‌دهنده همین مسئله است. در خصوص حج، نفت و کشور لبنان نیز تغییر رویه داده و شاید درصورتی‌که این روند به بخش دیگری توسعه پیدا کند، می‌تواند مناسبات ما را با عربستان بهبود ببخشد.

مدیرکل سابق خاورمیانه وزارت امور خارجه در رابطه با مسئله حج در سال جاری و همکاری عربستان تصریح کرد: مسئله حج توافق محسوب می‌شود، از این منظر که عربستانی‌ها هم در این رابطه تقریباً به خواست‌های خود دست یافتند و در کنار آن برای ایرانیان نیز حج برگزار شد. بدین معنا که عربستانی‌ها مهم‌ترین مسئله‌ای که در دهه اخیر در این زمینه مورد پیگیری قرار می‌دادند را به دست آوردند.

محبعلی در خصوص خواسته عربستانی‌ها گفت: آن‌ها بر انجام حج غیرسیاسی اصرار داشتند و در این 40 سال برای مذهبی شدن آن تلاش کردند؛ بنابراین ضمن آنکه عربستان از خود در این رابطه انعطاف نشان داد، ایران هم‌چنین رفتار کرد که درنهایت منجر به برگزاری حج امسال شد که طبیعتاً هم ایرانی‌ها در حج وضعیت سابق را ندارند و هم اینکه عربستانی‌ها باید برای بهبود رابطه از این شرایط استقبال کنند.

وی تأثیر حضور مقتدی صدر در عربستان و دیدار او با ولیعهد عربستان در بهبود رابطه بین ایران و عربستان نیز چنین توضیح داد: عربستانی‌ها پس از بحرانی که با قطر پیدا کردند که سبب نزدیکی این کشور با ترکیه و ایران شد، مایل هستند به‌گونه‌ای در این رابطه توازن برقرار کنند تا ایران با توجه به علائقی که برای بهبود روابط با عربستان دارد خیلی در مورد قطر پیشروی انجام ندهد.

مدیرکل سابق خاورمیانه وزارت امور خارجه در رابطه بااینکه تحلیلگران عرب مصافحه ظریف و عادل الجبیر را یک گام به جلو دانستند، تأکید کرد: مسائل ایران و عربستان عمیق است و با دست دادن حل‌وفصل نمی‌شود. دو طرف باید در سطوح بالا و عالی در رابطه با مسائل متعددی که وجود دارد اعم از موضوعات دوجانبه یا منطقه‌ای مانند عراق، سوریه و یمن، مسئله شیعه و سنی و حتی انرژی باهم صحبت کنند و دریک چهارچوب مناسب بر اساس منافع متقابل و مصالح کشورهای منطقه به توافق برسند.

محبعلی درباره این چهارچوب یادآور شد: این چهارچوب حتماً باید خواسته‌های ایران یا عربستان را تأمین کند و نیاز است دو طرف در عین حفظ منافعشان، سیاست‌های خود را نیز ادامه دهند که این کار باید بر اساس یک منطق و قواعدی که در آن رقابت‌ها ادامه پیدا می‌کند، صورت گیرد تا به تشنج نرسد.

وی در ادامه اضافه کرد: نفع ایران و عربستان در این است که رقابت دو کشور به رقابت تسلیحاتی و امنیتی تبدیل نشود زیرا در این صورت هزینه‌های زیادی برای هر دو خصوصاً ایران به دنبال خواهد داشت و نباید علاقه‌مند باشیم که با یکی وارد رقابت تسلیحاتی و با دیگری وارد مناقشه در منطقه شویم. این مناقشه ضمن آنکه به ضرر کشور ما است به ضرر کسانی هم تمام می‌شود که ممکن است در هر دو طرف منافعی داشته باشند.