گزارش رویداد24 به مناسبت موفقیت فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا» در جشنواره ونیز
افقهای جدید سینمای ایران
جشنواره فیلم ونیز قدیمیترین جشنواره سینمایی دنیا و یکی از معتبرترین جشنوارههای فعال در سینمای جهان میباشد. این جشنواره در کنار جشنواره برلین و کن مهمترین جشنوارههای سینمایی دنیا هستند. جشنوارهای با قدمت بسیار که از چند بخش اصلی و رقابتی و چندین بخش غیر رقابتی تشکیل شده است.
رویداد۲۴- مازیار وکیلی: جشنواره فیلم ونیز قدیمیترین جشنواره سینمایی دنیا و یکی از معتبرترین جشنوارههای فعال در سینمای جهان میباشد. این جشنواره در کنار جشنواره برلین و کن مهمترین جشنوارههای سینمایی دنیا هستند. جشنوارهای با قدمت بسیار که از چند بخش اصلی و رقابتی و چندین بخش غیر رقابتی تشکیل شده است.
مهمترین بخش جشنواره فیلم ونیز بخش مسابقه است که اصلیترین جوایز این جشنواره در این بخش تقسیم میشود. معتبرترین جایزه این جشنواره شیرطلایی است که هر سال به بهترین فیلم بخش مسابقه اهدا میشود. شیر طلایی، بزرگترین جایزهای است که در جشنواره فیلم ونیز به یک فیلم داده میشود. شیر طلایی در سال ۱۹۴۹ توسط کمیته سازماندهی معرفی شد و اکنون به عنوان یکی از برجستهترین جوایز صنعت فیلم شناخته میشود.در سال ۱۹۷۰، شیر طلایی دوم معرفی شد؛ این جایزه افتخاری به افرادی که سهم مهمی برای مشارکت در سینما دارند اختصاص میابد. شیر طلایی در سال ۱۹۴۹ به عنوان شیر طلایی سنت مارک معرفی شد (شیربالداری که روی پرچم جمهوری نیز نمایان است).
سابقاً، نام جایزه معادل جایزه بینالمللی بزرگ ونیز بود. قبل از آن، از سال ۱۹۳۴ تا ۱۹۴۲ بزرگترین جایزه برای بهترین فیلم ایتالیایی و فیلم خارجی جام موسولینی بود. بین سالهای ۱۹۶۹ و ۱۹۷۹ هیچ شیر طلایی اهدا نشد. جایزه شیر طلایی امسال به گیرمو دلتورو کارگردان مکزیکی رسید که با فیلم به شدت متفاوت به شکل آب در بخش مسابقه جشنواره ونیز حضور داشت.
دلتورو که پیش از این فیلم با فیلم هزارتوی پن درخشیده بود و نامش را بر سر زبانها انداخته بود سالهاست که در صنعت فیلمسازی هالیوود مشغول به کار است و اکثر کارهایش را هم در ژانر موردعلاقهاش فانتزی ساخته است. داستان فیلم به شکل آب داستان زن لالی است که عاشق یک موجود آزمایشگاهی میشود. زن با نجات دادن این موجود آزمایشگاهی سعی میکند در کنار او زندگی کند. اما دومین جایزه مهم امسال جشنواره فیلم ونیز به فیلمی از کشور رژیم اشغالگر قدس بنام فاکس تروت رسید.
کارگردان این فیلم امانوئل مائوز پیش از این با فیلم لبنان موفق به کسب جایزه شیر طلایی ونیز در سال 2009 شده بود. جایزه بهترین کارگردانی بخش مسابقه جشنواره ونیز 2017به زاویه لگران از کشور فرانسه رسید. او که با فیلم حضانت در بخش مسابقه جشنواره فیلم ونیز حضور داشت توانست این جایزه را برای کشور فرانسه به ارمغان بیاورد. جایزه بهترین بازیگر زن به شارلوت رامپلینگ باسابقه برای فیلم هانا رسید. و کامل البشا هم برای فیلم توهین بهترین بازیگر بخش مسابقه جشنواره ونیز شد.
جایزه بهترین فیلمنامه هم به فیلم سه بیلبورد بیرون از ابینگ میسوری_ نوشته نمایشنامهنویس مشهور بریتانیایی مارتین مکدونا_ رسید. از آغاز به کار جشنواره فیلم ونیز تا به امروز فرانسویها با کسب چهارده جایزه شیرطلایی بیشترین موفقیت را در این جشنواره داشتهاند. در اکثر این سالها مردان اروپایی بیشترین جایزه اصلی را از جشنواره فیلم ونیز به خانه بردهاند. مردان اروپایی سی و سه جایزه اصلی ممکن را از پنجاه و چهار جایزه اهدا شده به دست آوردهاند.
سهم زنان برنده این جایزه معتبر اروپایی بسیار اندک بوده است. سوفیا کاپولا کارگردان آمریکایی، میراندا نایر کارگردان زن هندی تبار، آنس واردا بلژیکی و مارگارته فونتروتا آلمانی تنها زنانی بودند که شیر طلایی جشنواره ونیز را به دست آوردهاند. سهم آمریکاییها از جایزه اصلی جشنواره فیلم ونیز از ابتدا تا کنون فقط هفت جایزه بوده است که دوتا از این هفت جایزه را هم به صورت مشترک برنده شدهاند. جان کاساوتیس شیر طلایی را در سال 1980 به طور مشترک با لویی مال برای آتلانتیک سیتی برنده شد.
در سال 1993 هم رابرت آلتمن(به خاطر فیلم برشهای کوتاه) این جایزه را مشترکاً با کیشلوفسکی (به خاطر فیلم سه رنگ: آبی) برنده شد. اما هفتاد و چهارمین جشنواره فیلم ونیز در حالی برگزار شد که آنت بنینگ بازیگر شهیر آمریکایی از سوی مسئولان برگزاری جشنواره به عنوان رئیس هیئت داوران برگزیده شده بود. آنت بنینگ که تا به امروز نامزد چهار جایزه اسکار شده است هدایت هیئت داوران بر عهده داشت. این اولین بار پس یازده سال بود که یک زن ریاست هیئت داوران جشنواره ونیز را بر عهده میگرفت.
آلبرتو باربرا مدیر هنری ونیز پیش از برگزاری جشنواره اعلام کرد: وقتش بود که لیست طولانی رئیسهای مرد را کنار بگذاریم و یک زن به شدت با استعداد و الهام بخش را دعوت کنیم تا مسئولیت ریاست هیئت داوران بخش رقابتی بینالمللی امسال را بر عهده بگیرد. من به شدت خوشحال هستم که آنت بنینگ این نقش را قبول کرده و مطمئنم که آن را با توجه به جایگاه، هوش و استعدادهایی که طی مسیر حرفهای کاریاش در هالیوود، اروپا و روی صحنه تئاتر به نمایش گذاشته، به سرانجام میرساند. اعتراضاتی به حضور اندک زنان در بخش اصلی جشنواره فیلم ونیز وجود داشت، معترضان حضور تنها یک فیلمساز زن در بخش اصلی این دوره از جشنواره ونیز را ناشی از نابرابری جنسیتی میدانستند. این در حالی است که جشنواره فیلم کن سه فیلم از فیلمسازان زن را در بخش رقابتی خود گنجانده بود.
آلبرتو باربرا مدیر هنری جشنواره فیلم ونیز به این اعتراضات اینگونه پاسخ داد: دوست ندارم در فرایند انتخاب فیلمها به اعداد و آمار اتکا کنم. متاسفم که فیلمسازان زن اندکی در این دوره از جشنواره حضور دارند اما کار ما که تولید فیلم نیست. همچنین از ستارگانی مانند رابرت ردفورد، جین فوندا و جولین مور در جشنواره امسال تقدیر شد و جایزه کارگردان سال که به پاس یک عمر فعالیت و نوآوری در سینما به کارگردانهای مختلف اهدا میشود به استیون فریزر رسید.
اما مهمترین بخش رقابتی جشنواره ونیز بعد از بخش اصلی افقهای نو است که سینمای ایران امسال در این بخش افتخارآفرینی کرد و دو جایزه اصلی این بخش را کسب نمود. بدون تاریخ، بدون امضا ساخته وحید جلیلوند توانست در این بخش دو جایزه اصلی بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر مرد را به دست آورد. بخش افقهای نو در جشنواره فیلم ونیز اینگونه تعریف میشود: این بخش اختصاص به فیلمهایی از گرایشهای جدید دنیای سینما بدونه توجه به ژانر یا مدت زمان آنها دارد. آثاری که سعی کردهاند هنر سینما را دوباره تعریف کنند در این بخش نمایش داده میشوند.
این بخش پذیرای تمام آثار از فیلمهای بلند و نیمه بلند و کوتاه است و حداکثر ۲۱ فیلم را به صورت رقابتی و غیر رقابتی شامل میشود. با توجه به حضور رخشان بنیاعتماد در هیئت داوران بخش افقهای نو ونیز میشد پیشبینی کرد که فیلم بدون تاریخ، بدون امضا در این بخش به موفقیت برسد. اما کمتر کسی کسب دو جایزه اصلی این بخش را توسط این فیلم پیشبینی میکرد. جایزه کارگردانی و بازیگری بخش افقهای نو جشنواره ونیز را میتوان از مهمترین جوایز سالهای اخیر سینمای ایران دانست.
بعد از موفقیت اصغر فرهادی در اسکار، کن و برلین حالا نوبت به نسل جدید کارگردانان ایرانی رسیده است تا جوایز معتبر جشنوارههای جهانی را کسب کنند و نام ایران را در سطح بینالمللی به گوش همه جهانیان برسانند. با کسب این جوایز توسط وحید جلیلوند و نوید محمدزاده میتوان با قطعیت گفت سینمای ایران یک بار دیگر به نامی جذاب برای جشنوارههای جهانی بدل شده است. نامی معتبر که زینت بخش جشنوارههای معتبر جهانی است و با این حضورهای پررنگ و پر تعداد است که میتوان اُمیدوار بود سینمای ایران جهانی شدن را تجربه کند.