الهه کولایی : افراط‌گرایی در ایران تقویت نمی‌شود
رویداد۲۴-تغییرات و زلزله‌های سیاسی در روابط بین کشورهای مختلف در آرایش سیاسی کشورها بی‌تاثیر نخواهد بود. به همین دلیل بود که بسیاری از فعالان سیاسی از تاثیر برجام بر انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر می‌گویند. توافقنامه برجام در شرایطی بسته شد که تحریم‌های بین‌المللی اثرات مخربی را در حوزه اقتصادی به وجود آورده بود و در حوزه سیاست خارجی نیز چالش‌های گسترده‌ای در روابط ایران با کشورهای مختلف به وجود آمده بود. الهه کولایی، فعال سیاسی اصلاح‌طلب معتقد است که به بن‌بست کشاندن برجام از طرف امریکا می‌تواند به هر حال آثار مخربی را بر روند تحولات داخلی و ترمیم رشد و توسعه در کشور داشته باشد. البته به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد کشور ایران همچنان فرصت‌های گوناگونی پیش روی ما قرار دارد تا بتوانیم در برابر فشارهای ناشی از این تغییر رفتار دولت امریکا به گونه‌ای مناسب رفتار خود را تنظیم کنیم. این استاد دانشگاه البته تاکید دارد که بدون شک در جامعه ایران این واقعیت‌ها مورد توجه مردم قرار دارد اما در سطح جامعه سیاسی این نگرانی وجود دارد که افزایش افراط‌گرایی در سطح سیاست بین‌المللی این جریان‌ها را در داخل کشور هم تقویت کند.
تبعات داخلی سنگ‌اندازی‌های اخیر امریکا به برجام در حوزه سیاست داخلی چه خواهد بود؟ از آنجایی که مهم‌ترین وعده آقای روحانی در حوزه برجام بوده است و موفقیت او در این حوزه بر افکار عمومی تاثیر زیادی داشت، بد عهدی‌های امریکا چه پیامد‌هایی خواهد داشت؟
بدون تردید شرایط کنونی به دنبال تجربه تحریم‌های ناعادلانه‌ای که در طول سال‌ها بر ملت ایران تحمیل شد، به وجود آمد. آثار گسترده و زیانبار آن بر روند رشد و توسعه کشور ایجاب می‌کند تا امروز مساله برجام مورد توجه قرار گرفته و در انتخاب راهکارهای لازم برای مقابله با تهدیدات علیه برجام دقت لازم صورت بگیرد. در واقع گرد آمدن همه جریان‌های ضدایرانی پیرامون دولت ترامپ و عزمی که او برای به بن‌بست کشاندن توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی دنبال می‌کند، اهمیت پرداختن به واقعیت‌های داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی را بیش از پیش آشکار می‌کند. به ویژه با در نظر گرفتن نیازهای داخلی کشور و معضلات اقتصادی و اهمیت ایجاد همکاری‌های بین‌المللی و روند همکاری‌های شکل گرفته با اروپا، چین و روسیه و کشورهای دیگر جهان، این سیاست اهمیت پیدا می‌کند و به بن‌بست کشاندن برجام از طرف امریکا می‌تواند به هر حال آثار مخربی را بر روند تحولات داخلی کشور و ترمیم رشد و توسعه در کشور داشته باشد. البته به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد کشور ایران همچنان فرصت‌های گوناگونی پیش روی ما قرار دارد تا بتوانیم در برابر فشارهای ناشی از این تغییر رفتار دولت امریکا به گونه‌ای مناسب رفتار خود را تنظیم کنیم. نمی‌توان از یاد برد که نقش امریکا و تاثیرش در تنظیم روابط با کشورهای اروپایی و حتی چین و روسیه می‌تواند ابعاد مختلف این توافق را به هر حال تحت تاثیر قرار دهد.
به نظر می‌رسد وظیفه مبرم دستگاه دیپلماسی کشور ما در شرایط کنونی استفاده از همه ابزارها برای دفع تهدیدات برآمده از این تغییر رفتار ایالات متحده امریکا است. باید در نظر داشت که ظرفیت‌های گوناگونی که همچنان در کشور ما وجود دارد می‌تواند در یک رویکرد واقع‌گرایانه سیاست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی کشور را در جهت تامین منافع مردم ایران شکل دهد اما بدون تردید باید به آثار مخرب و ویرانگر این تغییر رفتار توجه داشت. ضمن اینکه واقعیتی باید بیشتر مورد توجه دولت امریکا قرار بگیرد و آن وزن و تاثیرگذاری غیر قابل انکار ایران در منطقه غرب آسیا است. به ویژه امروز که تهدید داعش و افراط‌گرایی مذهبی در این منطقه به‌طور جدی احساس می‌شود و آثار خود را به نمایش می‌گذارد، دستگاه دیپلماسی کشور می‌تواند از این مزیت‌ها برای مقابله با تهدیدی که از سوی دولت امریکا متوجه ملت ایران شده، بهره‌گیری کند. در این زمینه بدون تردید استفاده از افکار نخبگان دانشگاهی، ظرفیت‌های علمی و پژوهشی در کشور می‌تواند دستگاه‌های ذی‌ربط را در ایفای وظایف خود کمک کند.
بد عهدی امریکا در برجام چقدر می‌تواند در قدرت گرفتن نیروهای مخالف دولت در ایران موثر باشد؟ آیا این احتمال وجود دارد که نیروهای مخالف دولت در آینده بتوانند نظر افکار عمومی را به این دلیل به خود جلب کنند؟
با توجه به فاصله نه چندان زیادی که از اجرا و پیگیری سیاست‌های رویاگرایانه دولت پیشین در کشور می‌گذرد، به نظر می‌رسد که این‌گونه جهت‌گیری‌ها و شعارها بین اکثریت مردم ایران طرفدار زیادی نداشته باشد اما به هر حال تخریب این شرایط می‌تواند دست نیروهای افراطی را در داخل کشور بازتر بگذارد تا در جهت ترویج و تبلیغ دیدگاه‌های خود گام بردارند. با در نظر گرفتن تجربه هشت سال پیش از دولت اعتدال تکرار این نوع رویکرد‌ها پاسخگوی نیازهای کشور نیست و نمی‌توان با انکار واقعیت‌هایی که پیش از آن ویرانگر بودن و غیر سازنده بودن خود را اثبات کرده، دوباره به دنبال همان رویه‌ها و شعارها حرکت کرد. بدون شک در جامعه ایران این واقعیت‌ها مورد توجه مردم قرار دارد اما در سطح جامعه سیاسی این نگرانی وجود دارد که افزایش افراط‌گرایی در سطح سیاست بین‌المللی این جریان‌ها را در داخل کشور هم تقویت کند.
آیا دستاوردهایی که ایران در حوزه‌های اقتصادی و روابط بین‌الملل داشته از بین می‌رود یا برخی از آنها را به‌طور مشخص تحت تاثیر حضور امریکا در برجام نمی‌دانید؟
توافق برجام نه یک توافق دوجانبه بین ایالات متحده و ایران بلکه یک توافق چندجانبه بین‌المللی است. به ویژه در شرایطی که کره شمالی سیاست‌های مخرب خود را در مورد گسترش سلاح‌های هسته‌ای دنبال می‌کند، مزیت این الگو برای بسیاری از بازیگران بین‌المللی آشکار شده است. ضمن اینکه در داخل امریکا افراط گرایی دولت ترامپ حتی از سوی هم‌حزبی‌های او در داخل حزب جمهوریخواه نیز حمایت نمی‌شود. این مساله است که باعث شده تا یک فرصت مناسب برای کشور به وجود بیاید. اگر این فرصت به درستی مورد بهره‌برداری قرار گیرد، می‌توان به تهدیدهای ایجاد شده از سوی امریکا پاسخ مناسب داد. در شرایطی که کشور نیازمند بهبود روابط با جامعه جهانی است و بازیگران مختلف بین‌المللی نیز مشتاق حضور ایران در عرصه‌های بین‌المللی هستند، این فضا را باید حفظ کنیم. باید مانع شویم تا رادیکال‌ها و جنگ‌سالاران در امریکا سیاست‌های خود را بر ما تحمیل کنند و ما در سناریویی بازی نکنیم که آنها برای ما نوشته‌اند.
موضع اصلاحطلبان در چنین شرایطی چه می‌تواند باشد؟
اصلاحطلبان همچون گذشته سیاست خود را بر دفاع از مواضع تامین‌کننده منافع ملی کشور ادامه خواهند داد. دفاع از مصالح و منافع ملی راهبرد اصلی فعالیت‌های اصلاحطلبان را شکل خواهد داد. بنابراین در شرایط افزایش فشارهای عمومی اصلاحطلبان ضرورتا حفظ و تقویت انسجام داخلی را هدف قرار می‌دهد. این نکته غیرقابل چشم‌پوشی است که آنچه که در طول چهل سال گذشته باعث قدرت کشور ما بوده است، حمایت مردم و پشتیبانی آنان در صحنه تحرکات سیاسی کشور بوده است که نماد آن در انتخابات جلوه‌گر می‌شود. بر همین اساس اصلاحطلبان تلاش خود را برای جلب حمایت مردم و پایدار کردن آن در پرتو تامین مطالبات آنان از طریق ایجاد سیاست‌ها و برنامه‌های مناسب باید قرار دهند. بدون تردید در این مبارزه و رویارویی تقویت انسجام داخلی و تقویت رضایت عمومی می‌تواند بهترین زمینه را برای سربلند بیرون آمدن از چنین شرایطی به وجود آورد.
