تاریخ انتشار: ۱۲:۰۲ - ۲۴ مهر ۱۳۹۶
گزارش رویداد۲۴ به مناسبت شهادت چهارمین اختر تابناک آسمان امامت و ولایت؛

تبیین غیر مستقیم حقیقت دین؛ راهکار امام سجاد(ع) در دوران خفقان

یکی از راهکارهای اساسی که امام سجاد(ع) به عنوان راهکار راهبردی و کارگشا مورد توجه قرار داد «تبیین غیر مستقیم حقیقت دین» برای جامعه ای بود که با شکلی ظاهری و تحریف شده از دین، مواجه شده بود و شناخت کافی از حقیقت دین نداشت و در نتیجه، در مسیر گسست از حقایق دینی و صراط مستقیم قرار داشت.
رویداد۲۴، محمد مهدی تولایی- در منابع تاریخی ذکر شده است که پس از روشنگری در مجلس یزید و بازگشت اهل بیت پیامبر(ص) از شام به مدینه، حضرت امام سجاد(ع) تصمیمی را اتخاذ فرمود مبنی بر اینکه به مدت دو سال در محلی به نام « شَعر» از مناطق اطراف مدینه، سکونت نماید و از استقرار در شهر مدینه، اجتناب ورزد. برخی تاریخ نویسان، تعداد افراد نزدیک و مورد اعتماد یا به قولی، تعداد اصحاب امام سجاد(ع) را پنج نفر ذکر کرده اند که در میان ائمه معصومین(ع)، کمترین تعداد را نشان می دهد.

امام سجاد(ع) در شرایطی باید مسئولیت امامت و رهبری مردم را بر عهده بگیرد که علاوه بر خفقان اعمالی توسط حکومت، مردم نیز به دلیل تحریف های به وجود آمده توسط حکام و جاعلان حدیث، با آموزه های پیامبر اکرم(ص) و منش و روش ایشان، حالتی بیگانه یافته اند و به دلیل آنکه دین، دستاویز حکمرانی حاکمان ناحق شده است، یارای مقابله جانانه نیز از آنان گرفته شده است.

در چنین جامعه ای که بسیاری از اعضای آن پس از وقوع حادثه کربلا، به سرزنش قیام حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و یاران او می پردازند و به دلیل عدم درک پیام عاشورا، در مواجهه با امام سجاد(ع)، حالت «بی تفاوتی» را برمی گزینند، و همچنین در شرایطی که حاکمان اموی نیز مترصد فرصتی هستند تا با دستاویز قرار دادن کوچکترین بهانه، به فشار و سرکوب متوسل شوند، حضرت سجاد(ع) باید با تدبیر و دور اندیشی، به وظیفه خویش در قبال مردم، اقدام کند تا هم موجب حساسیت حاکمان نشود و هم زمینه و بستر مناسبی برای تداوم اسلام حقیقی، ایجاد کرده باشد.

شاید پرسیده شود که کدام رخداد به وقوع پیوسته است و چه حادثه ای پیشامد کرده است که شرایط فوق الذکر در زمان امام سجاد(ع) که تعداد اصحاب امام(ع) را پنج نفر بیان می کردند، به شرایطی تبدیل می شود که دانشگاه عظیم امام باقر(ع) و امام صادق(ع) با هزاران دانشجو، تاسیس می شود و منابع تاریخی از حضور چهار هزار نفر دانشجو در جلسات درس و بحث امام صادق(ع) می نویسند؟ کدام اقدام عملی صورت گرفته است که مردمِ بی تفاوت جامعه اسلامی نسبت به حادثه کربلا را تبدیل به مردمی می کند که در تشییع پیکر امامان معصوم(ع)؛ از مدینه و بغداد گرفته تا خراسان، به صورت میلیونی حضور می یابند؟ آیا شرایط تحمیلی در ابتدای امامت امام سجاد(ع) را می توان با شرایط تحویلی در دوران انتهایی امامت و پس از شهادت ایشان، مقایسه کرد؟

به نظر می رسد یکی از راهکارهای اساسی که امام سجاد(ع) به عنوان راهکار راهبردی و کارگشا مورد توجه قرار داد «تبیین غیر مستقیم حقیقت دین» برای جامعه ای بود که با شکلی ظاهری و تحریف شده از دین، مواجه شده بود و شناخت کافی از حقیقت دین نداشت و در نتیجه، در مسیر گسست از حقایق دینی و صراط مستقیم قرار داشت.

تبیین غیر مستقیم یعنی تلاش برای بیان حقیقت به صورتی که منجر به کمترین واکنش شود. بیان گفتنی ها با زبانی که در ظاهر امر، گویا قصد بیان گفتنی ها را ندارد و نمی خواهد مانعی برای گفته هایش بتراشد، ولی در حقیقت، در حال بیان معارف حقیقی است. تبیین غیر مستقیم، می خواهد در ذهن مخاطب خویش، ایجاد سوال کند که آیا متفاوت با روش و منش و رفتار او هم، شیوه دیگری وجود دارد؟ اگر وجود دارد چه می باشد و مستدل به کدامین استدلال است؟

امام سجاد(ع) در مواجهه با مردم، در انتقال پیام عاشورا، در عزاداری بر مصائب کربلا، در تعلیم ادعیه و در اقدامات متعدد و حکیمانه خویش، کوشید جامعه را با شیوه و روشی از دین داری آشنا سازد که این پرسش در ذهن آن، شکل بگیرد که مستدل ترین و حقیقی ترین مسیر برای پیروی از دستورات دین و دین داری، و در نتیجه نیل به سعادت، کدام است و لذا چنین می شود که دوران ولایت امام سجاد(ع) را تبدیل به دوران بستر سازی و زمینه سازی برای شکوفایی تشیع می کند.

در پایان این مطلب کوتاه، ذکر یکی از نقل های تاریخی در مورد مواجهه امام سجاد(ع) با برخی از محبین ایشان را خالی از لطف نمی دانم؛ برخوردی که در طی آن، امام سجاد(ع) می خواهد پرسشی را در ذهن مدعیان، ایجاد نماید تا بکوشند در مسیر دستیابی به حقیقت بندگی، حرکت کنند.

از امام صادق (ع) نقل است که روزی از ایام، امام سجاد (ع) در خانه خود نشسته بودند که جمعی از مردم، درب خانه را کوبیدند. آنان گفتند: گروهی از شیعیان شماییم. امام سجاد(ع) با شنیدن این سخن، آنچنان با عجله از جای خویش برخواست که نزدیک بود بر زمین افتد و چون درب را گشود و به آنان نگاه کرد، برگشت و فرمود: دروغ می گویند. پس کو نشان تشیع در صورتشان؟...
نظرات شما
پیشخوان