هیات طالبان در ایران چه می‌خواهد؟/ جزئیات توافق محرمانه تهران و طالبان

رویداد۲۴  مذاکره تهران و طالبان هم توسط مقام‌های رسمی ایران تایید شد، هم توسط طالبان. بهرام قاسمی در آخرین نشست خبری خود گفت که با اطلاع دولت افغانستان، با طالبان مذاکره شده است. قاسمی از سخنان خود از واژه «اطلاع» دولت افغانستان استفاده کرد و از به کار بردن عنوان «درخواست» این کشور برای برگزاری این نشست‌ها خودداری کرد.

به گفته قاسمی سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزیر خارجه ایران قرار است ظرف چند هفته آینده سفری به افغانستان داشته باشد و احتمالا در این سفر درباره مذاکرات صلح و مذاکرات با طالبان نیز گفت‌ وگو‌هایی خواهد داشت.

 

مهدی مطهرنیا تحلیلگر بین‌الملل درباره مذاکره عراقچی با طالبان گفته اعلام مذاکره رسمی میان معاون وزارت خارجه ایران با نمایندگان طالبان نشان از آن دارد که سطح مذاکره‌کنندگان رو‌در‌رو بالاست. به عبارتی باید سطحی از نمایندگان طالبان در ابران حضور یافته باشند که نزدیک به هم یا حداقل هم وزن معاون وزیر امور خارجه ایران تلقی شود.

رویترز نیز در گزارشی مذاکره ایران و طالبان را بررسی کرده و نوشته طالبان به دنبال اعمال قوانین اسلامی سختگیرانه و افراطی در افغانستان است و معتقد است حضور نیرو‌های بین المللی در این کشور مهمترین مانع بر سر برقراری صلح در افغانستان است. فرآیند صلح افغانستان در حالی در جریان است که مبارزات نیز ادامه دارد و از هر دو گروه دولت و طالبان روزانه تعداد زیادی تلفات به جای می‌ماند.

یک منبع خبری در طالبان به رویترز خبر داده که در این ماه، با مقام‌های آمریکایی بر سر طرح آتش‌بس شش ماهه در افغانستان و آینده خروج نیرو‌های خارجی از این کشور مذاکره کرده‌اند.

 

خبرگزاری تسنیم رسانه نزدیک به سپاه نیز مذاکره با طالبان را به موضوع کاهش نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان گره زده و در گزارشی که پس از اعلام خبر مذاکره شمخانی و طالبان منتشر کرده، نوشته است: خروج نیروهای نظامی آمریکا از افغانستان یکبار دیگر جدی شده است. ترامپ اعلام کرده است که نیمی از نیروهای آمریکایی باقیمانده خاک افغانستان را ترک خواهند کرد.

 

این خبرگزاری دو ائتلاف عمده را برشمرده و اعلام کرده ایران باید نقش خود را مشخص کند. ائتلاف نخست آمریکا، عربستان و امارات با همکاری پاکستان است و ائتلاف دوم ایران، روسیه، چین و هند با همکاری دولت افغانستان است.

 

پیرمحمد ملازهی کارشناس مسائل افغانستان و پاکستان در تشریح این ائتلاف‌ها گفته است: «آمریکا تلاش می‌کند از توافق با طالبان علیه روسیه، چین و ایران استفاده کند لذا اگر مناطق غربی افغانستان که مجاور با ایران است و شامل ۱۳ ولایت هم می‌شود، براساس توافق امریکا و طالبان، در اختیار طالبان قرار گیرد، با توجه به همکاری طالبان با عربستان که به لحاظ فکری هم تحت تاثیر قرار می‌گیرند، بعید نیست آنها در تضاد با ایران قرار بگیرند. از سوی دیگر، اگر مصالحه میان امریکا و طالبان جوش بخورد، طالبان تنها به یک شراکت ساده تن نمی‌دهد چراکه هم از نظر سیاسی و هم از ایدئولوژیک انحصارطلب است، بعید نیست با گروه‌های پشتونی نظیر حزب اسلامی گلبدین حکمتیار و تکنوکرات‌های پشتون ائتلاف کند و بتواند از طریق مبارزات انتخاباتی پیروز شده و گروه‌های هم‌راستا با ایران مانند ائتلاف شمال را تحت شمال قرار دهند.»

در ماه دسامبر نیز نیرو‌های افغان یکی از مرز‌های دور افتاده غربی با ایران را رها کردند و این ناحیه بعد از شکست دولت در اعزام مجدد نیرو‌های خود به ایستگاه‌های مرزی به دست طالبان افتاد.

خبرگزاری فرانسه در گزارشی به انکار روابط ایران و طالبان در گذشته اشاره کرد و نوشته طی این سال‌ها بار‌ها ایران با طالبان گفت‌ وگو داشته، اما این روابط همواره از سوی تهران انکار شده بود.

یک مقام آمریکایی در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه گفته در ۲۱ دسامبر ترامپ تصمیم گرفت تقریبا نیمی از ۱۴ هزار نیروی آمریکایی در افغانستان را به کشور برگرداند. اما کاخ سفید هنوز این حرکت را به طور کامل علنی نکرده است.

لیندسی گراهام سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی روز یکشنبه با ترامپ دیدار داشته و در این دیدار از او خواسته خروح آمریکا از سوریه را تا زمانی که مطمئن شوند ایران به پیروزی بزرگی دست پیدا نمی‌کند یا این کشور را ترک می‌کند، به تاخیر بیاندازد.

استنلی مک کریستال فرمانده سابق نیرو‌های آمریکایی و بین المللی در افغانستان نیز به‌ ای بی سی نیوز گفته ایران نفوذ خود را در سراسر خاورمیانه افزایش داده و اگر آمریکا از منطقه خارج شود، احتمالا یک بی ثباتی عظیم رخ خواهد داد.

بر اساس گزارش‌ای بی سی نیوز طالبان در اوایل ماه دسامبر با آمریکا، پاکستان و عربستان در امارات متحده عربی دیدار داشته است، اما از دیدار با هیاتی از دولت افغانستان سر باز زده است.

به گزارش رویداد۲۴ تهران مرز‌های طولانی ۶۰۰ مایلی با افغانستان دارد و در سال‌های اخیر روابط دو کشور با پیچیدگی‌هایی همراه بوده است. تهران مدت‌هاست که از شیعیان هزاره افغانستان حمایت می‌کند. هزاره‌ها در دهه ۱۹۹۰ آزار و اذیت زیادی از جانب طالبان دیده‌اند. ایران بعد از حمله آمریکا به افغانستان برای بیرون راندن طالبان از این کشور تلاش کرده است.

 

آژانس خبری فرانسه در گزارش نوشته شایعاتی در میان منابع آگاه افغان و غربی وحود دارد که می‌گوید نیرو‌های سپاه پاسداران ایران در سال‌های اخیر روابط نزدیکی با طالبان با هدف بیرون راندن نیرو‌های آمریکایی از این کشور برقرار کرده‌اند.

آسوشیتدپرس نیز در گزارش خود بر این نکته تاکید کرده که مذاکرات ایران و طالبان در حالی انجام شده که آمریکا قصد دارد نیرو‌های خود را از افغانستان خارج کند.

زلمای خلیل زاد به عنوان نماینده آمریکا در امور افغانستان در ماه نوامبر و دسامبر در چندین دور از مذاکرات با طالبان حاضر شد، اما در حالی از این سفر برگشت که هیچ نتیجه‌ای حاصل نشده بود. طالبان حاضر به مذاکره با هیاتی از دولت کابل نشد.

حمدالله مهیب مشاور امنیت ملی افغانستان نیز در جریان این گفت‌وگو در امارات حضور داشت، اما در گفت‌وگو‌های مشترک شرکت نکرد. او با زلمای خلیل زاد دیداری داشت. گفته می‌شود این دیدار‌ها دیدار‌های مهمی در جریان مذاکرات صلح با طالبان و پایان دادن به جنگ افغانستان است.

خلیل زاد بعد از اینکه طالبان از نشست با نمایندگان دولت افغانستان سر باز زد گفت: با اینکه او مطمئن است که دولت افغانستان خواستار پایان دادن به درگیری هاست، اما به نظر می‌رسد طالبان چنین قصدی نداشته باشد.

 

پیرمحمد ملازهی درباره این مذاکرات طالبان با آمریکا گفته بود این مذاکرات یک معامله پشت پرده میان آمریکا، پاکستان، امارات و عربستان در مورد افغانستان دبرای به پای میز مذاکره آمدن طالبان با دولت مرکزی افغانستان است که در این معامله، دولت مرکزی افغانستان دور زده شده است و به همین خاطر، اشرف غنی رئیس‌جمهور افغانستان بسیار عصبانی است و شاهد هستیم وزیران کشور و دفاع را برکنار و دو فردی که به ضدیت با پاکستان مشهور هستند را به تصدی وزارتخانه‌های کشور و دفاع منصوب کرد.

تحلیل خبرگزاری رویترز این است که درز خبر احتمال کاهش نیرو‌های آمریکایی در افغانستان سبب شده طالبان در جریان این گفت‌وگو‌ها هیچ انعطافی از خود نشان ندهد. در صورت شکست مذاکرات آمریکا با طالبان، ایران در موقعیتی قرار خواهد گرفت می‌تواند نقش میانجی میان دولت کابل و طالبان را بازی کند.

 

به گزارش رویداد۲۴ مهدی مطهرنیا تحلیلگر بین الملل معتقد است در حالی ایران عنوان کرده قصد دارد تسهیلگر روابط دولت افغانستان با طالبان شود که هدف طالبان به طور رسمی مشخص نیست. او در گفت‌وگویی که با روزنامه اعتماد داشته، گفته است: طالبان می‌خواهد از سوی کشور‌های مطرح در حوزه منطقه‌ای و بین‌المللی به رسمیت شناحته شود تا بتواند فصل مهم امتیازگیری خود را از دولت افغانستان با قدرت بیشتر بگذراند. این نشان دهنده این است که طالبان در حال زمینه‌سازی برای تشکیل حزب سیاسی قوی در قالب طالبان و قبول منطق حاکم بر بازی‌های سیاسی در ابعاد گوناگون منطقه‌ای و بین‌المللی است.