جابجایی هزار تن کالا و محصولات گلخانه‌ای از فرودگاه ارس توجیه اقتصادی ندارد؟

رویداد۲۴ پروژه احداث فرودگاه ارس از چهار سال گذشته در دستور کار منطقه آزاد ارس قرار گرفته و این منطقه برای رشد و توسعه گردشگری و فراهم کردن زیرساخت‌های صنعتی، احداث فرودگاه را امری ضروری می‌دانست، اما این مسئله تبدیل به یک مسئله پرچالش و مسئله‌ساز شد که با سنگ اندازی‌های سازمان‌های مختلف مواجه شد. البته بعد از عدم موافقت کمیته دائمی اداره امور فضایی کشور در اواخر سال ۹۳ موضوع اخذ مجوز فرودگاه ارس با پیگیری‌های مشاور رئیس جمهوری و دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور و مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس یک قدم به آغاز عملیات احداث نزدیک شد، اما مجددا این طرح با مخالفت سازمان حفاظت محیط زیست مواجه شد و جالب اینکه این سازمان به جای آنکه ایراد فنی و زیست‌محیطی از احداث فرودگاه در منطقه ارس بگیرد با ذکر عاملی کاملا غیرفنی باعث شد تا حل مسئله کمی دشوار شود.

در این نامه که از سوی دفتر رئیس سازمان محیط زیست خطاب به محسن نریمان، مدیرعامل سازمان منطقه آزاد نوشته شده، آمده است که احداث فرودگاه ارس به دلیل نزدیکی با فرودگاه خوی «توجیه اقتصادی» ندارد.

فرودگاه ارس مختص حمل و نقل بار است

ایرج حاتمی معاون فنی و زیربنایی منطقه آزاد ارس دراین باره گفت: نه قصد احداث فرودگاه عریض و طویل مثل مهرآباد تهران و نه فرودگاه ناکارآمد شبیه سایر مجموعه‌های کشور را داریم بلکه فرودگاه ارس مختص حمل و نقل بار است.

وی با طرح این سوال که آیا جابجایی سالانه ۵۰۰ هزار تن کالا و ۵۰ هزار تن محصولات گلخانه‌ای صادراتی و امکان ارائه خدمات کترینگ و بانکرینگ به بخش قابل توجهی از ۹۰۰ پرواز صورت گرفته از آسمان منطقه و کاهش هزینه‌های حمل بار و ایجاد جذابیت برای توسعه صنایع با ارزش افزوده بالا توجیه اقتصادی ندارد؟ افزود: در محدوده منطقه آزاد ارس حدود ۲۰۰ هکتار واحد تولیدی گلخانه‌ای با توان تولید سالانه ۵۰ هزار تن محصول صادراتی به کشور‌های مختلف از جمله روسیه را داریم که این رقم طی یک سال آینده افزایش می‌یابد لذا بیشترین فراوانی تولید مربوط به محصول گوجه فرنگی با ۴۰ درصد ارزش افزوده و بازدهی ۱۰ برابری نسبت به کشت سنتی است و این میزان محصول برای رسیدن به کشوری مثل روسیه از راه‌های زمینی باید هشت روز دوام آورده و چند روزی در بازار آن کشور‌ها با بهترین کیفیت قابل عرضه باشد!

معاون فنی و زیربنایی منطقه آزاد ارس تصریح کرد: همچنین در منطقه آزاد ارس یک واحد تولید گل رز با ارزش افزوده ۸۰ درصد و سوددهی فوق العاده راه اندازی شده و سرمایه گذاران متعددی خواهان فعالیت در این زمینه هستند، اما تنها مانع این افراد نبود فرودگاه است، چرا که گل همچون گوجه فرنگی دوام طی طریق چندین روزه را ندارد، لذا باید شبانه حمل شده و صبح فردای آن روز در باجه‌ها عرضه شود.

با ارائه ارزان سوخت هواپیما، شرکت‌های هواپیمایی، ارس را برای سوخت‌گیری انتخاب می‌کنند

حاتمی در ادامه فرودگاه ارس را سودده و کارآمد توصیف کرد و گفت: روزانه ۹۰۰ پرواز از آسمان این منطقه تردد دارد و اگر ما سوخت هواپیما را تنها ۵۰ سنت ارزان ارائه کنیم استقبال خوبی شده و شرکت‌های هواپیمایی، فرودگاه ارس را برای سوخت گیری انتخاب می‌کنند؛ در این بین خدمات کترینگ یا همان تامین مواد غذایی هواپیما‌ها نیز در این فرودگاه انجام خواهد شد و شرکت‌های صنایع غذایی متعدد در آذربایجان شرقی محصولات قابل رقابت با مشابه خارجی دارند و می‌توانند از این فرصت به خوبی بهره ببرند.

وی در پاسخ به این سوال که چگونه سوخت هواپیما و عملیات سوخت‌رسانی (بانکرینگ) را انجام می‌دهید گفت: پالایشگاه‌های متعددی در منطقه آزاد ارس هستند که توانایی تولید بنزین هواپیما را دارند. طبق آزمایش‌های صورت گرفته سوخت تولیدی آن‌ها در بهترین کیفیت و طبق استاندارد‌های جهانی بوده و به مراتب ارزان‌تر از سوخت عرضه شده در فرودگاه‌های خارجی است. ما توان جلوگیری از خام فروشی نفت برای تولید فراورده‌های این سوخت فسیلی و خروج قابل توجه ارز از کشور را هم داریم.

معاون فنی و زیربنایی منطقه آزاد ارس توسعه صنایع مختلف در این منطقه را مشروط به وجود زیرساخت‌های حمل و نقل با توان جابجایی سریع بار دانسته و افزود: در حالت فعلی اگر این میزان بار قابلیت ترابری سریع نداشته باشد به تدریج مزیت رقابتی تولید صادرات گرای ارس از بین می‌رود. فرودگاه عاملی برای جهت دهی فعالیت‌های اقتصادی و حضور به موقع در بازار‌های جهانی و اجرای کامل مزیت‌های قانونی مناطق آزاد است. همچنین مناطق آزاد بر مبنای تعامل با اقتصاد‌های جهانی طراحی و مدیریت می‌شوند. در صورتی که این مناطق مرز هوایی و یا دریایی بین المللی نداشته باشند با شکست مواجه خواهند شد بنابراین فرودگاه به دلیل اجرای قانون ورود مستقیم اتباع خارجی و اتصال بدون واسطه با شبکه راه‌ها و ارتباطات جهانی و گسترش ترابری سریع برای بار‌های سبک و پر ارزش یک زیرساخت ضروری محسوب می‌شود.

استفاده از فرودگاه‌های نزدیک به ارس نقض قوانین است

حاتمی در پاسخ به اینکه برخی مطرح می‌کنند که بهتر است سازمان منطقه آزاد ارس نیاز‌های خود را از سایر فرودگاه‌های نزدیک به ارس همچون فرودگاه تبریز و خوی برای حمل و نقل تامین کند، گفت: استفاده از فرودگاه‌های نزدیک به ارس نقض قوانین است، مگر اینکه این فرودگاه‌ها را داخل حریم منطقه آزاد قرار دهیم که میلیارد‌ها تومان هزینه دارد و جمعیت زیادی نیز سرگردان می‌شود؛ بنابراین نه می‌توان قوانین سرزمین اصلی را مسقوط کرد و نه مدیریت آن‌ها را برعهده گرفت، بهترین راه برای کاهش هزینه‌های حمل و نقل و ایجاد مشوق برای سرمایه گذاری در صنایع صادراتی و بهره مندی از مزیت‌های جانبی پرسود، احداث باند ترابری حمل و نقل هوایی در منطقه آزاد ارس است.

وی بیان کرد: ارس اگرچه در کنار کانون‌های جمعیتی دارای فرودگاه با فواصل بیش از ۵۰ کیلومتر است، ولی این منطقه برای اجرای قوانین مناطق آزاد به ایجاد زیرساخت ترابری سریع السیر و فرودگاه نیاز دارد. این فرودگاه اگر به سایر فرودگاه‌ها نزدیک باشد مثل باند نزدیک به فرودگاه آل نهیان در امارات، می‌تواند به عنوان باند دوم آن‌ها نقش آفرینی کند و به جای اینکه هواپیما‌ها با مقصد شمال غرب بار خود را در فرودگاه تبریز خالی کرده و بار با تریلر به ارس منتقل شود، با ۱۰ دقیقه فاصله در ارس فرود آمده و قوانین مناطق آزاد محقق شده و امکان انتقال سریع السیر بدون اتلاف وقت و بدون هزینه‌های سنگین مدیریتی فراهم می‌شود.

حاتمی در ادامه متذکر شد: طرح فرودگاه ارس در سال ۸۵ مطرح شد و در سال ۸۶ قرارداد مطالعات منعقد شد. ساخت فرودگاه نیازمند اخذ مجوز از سازمان حفاظت محیط زیست و کمیته دائمی فضای کشور است. با تلاش‌های مدیرعامل سازمان منطقه آزاد ارس الان مجوز کمیته دائمی فضای کشور حل شده و اگر مجوز زیست محیطی هم صادر بشود این فرودگاه به شکل ترابری بار و کارگو فعالیت خود را شروع می‌کند و توان نقش آفرینی مهم در جابجایی مسافر را نیز دارد بنابراین برای اجرای سریع و کم هزینه این فرودگاه کنسرسیومی تشکیل می‌شود و برای تامین سیستم جابجایی بار شرکت‌های هواپیمایی، تولیدکنندگان و تجار آماده همکاری با سازمان منطقه آزاد ارس هستند.

فرودگاه ارس زیرساختی برای توسعه محصولات صادرات گرا است

معاون فنی و زیربنایی منطقه آزاد ارس درباره اهداف کلی فرودگاه ارس نیز گفت: در هیچ جای دنیا فرودگاه مسافربری توجیه اقتصادی ندارد. امروزه فرودگاه‌ها به ترکیبی از حمل و نقل بار و مسافر و برگزاری نمایشگاه‌های بین المللی جهانی و محل بازی‌ها، تفریحات و آموزش هوایی تبدیل شده اند. هدف ما احداث شهرک فرودگاهی با ظرفیت انتقال بار، آموزش، تفریح، مسافربری، استفاده از فرصت کترینگ و بانکرینگ و … است.

وی با تاکید بر اینکه استنتاج‌های ناصحیح از مقایسه‌های ناصحیح امری اشتباه است، افزود: عده‌ای بین فرودگاه ارس با ماکو مقایسه انجام می‌دهند که این روش هم صحیح نیست چرا که فرودگاه ماکو به دلیل نبود برنامه و اساس انتقال بار و مسافر از ابتدا دچار مشکل بوده است و ارس نیز اگر ۱۰ سال قبل فرودگاه را می‌ساخت دچار همین مشکل می‌شد این درحالیست که با بهره برداری کامل از گلخانه‌ها در ارس که در حال احداث هستند ۲۰۰ الی ۳۰۰ هزار تن محصولات کشاورزی صادراتی خواهیم داشت که با این وجود آیا امکان انتقال این حجم بار از ارس به تبریز و بارگیری چندین باره تا مقصد امکانپذیر است؟

حاتمی افزود: تعدادی از کارخانجات ارس در حوزه الکترونیک فعالیت داشتند که مواد اولیه آن‌ها بسیار کم حجم بود و بخاطر نبود فرودگاه و نداشتن صرفه اقتصادی حمل بار از کشور‌های آسیایی و اروپایی و ایجاد مشکلات گمرکی در صورت ترخیص از گمرکات کشور، تعطیل شدند.

سرمایه گذار برای احداث فرودگاه راغب است

در همین رابطه سید مرتضی حسینی، مدیر دفتر فنی و طرح‌های عمرانی منطقه آزاد ارس نیز وجود فرودگاه در نزدیکی ارس و لزوم استفاده از این زیرساخت‌ها را برای انتقال بار منطقه آزاد ارس امری نامربوط و غیرکارشناسی توصیف کرد.

وی معتقد است: زیرساخت‌های هر منطقه عاملی برای رونق و توسعه فعالیت‌های اقتصادی در همان منطقه است و ارس بعد از تامین زیرساخت‌ها و جذب سرمایه گذاران داخلی و خارجی در حوزه‌های مختلف، نیازمند تامین نیاز‌های لجستیکی سرمایه گذاران فعلی و حجم انبوه نیاز‌های شرکت‌های درحال ساخت است. وابستگی ارس به سایر فرودگاه‌ها مزیت‌های رقابتی ارس در ترانزیت سریع و آسان و کم هزینه بار و مسافر را از بین می‌برد.

۲۰۰ میلیارد تومان سرمایه بخش خصوصی برای احداث فرودگاه ارس است

حسینی ادامه داد: فرودگاه ارس با پیش بینی ۲۰۰ میلیارد تومانی توسط سرمایه گذار بخش خصوصی احداث می‌شود و قطعا اگر این طرح صرفه اقتصادی نداشت کسی برای احداث پیش قدم نمی‌شد. سازمان منطقه آزاد ارس معتقد است فرودگاه عاملی برای توسعه صنایع مختلف است و هم اکنون نیز برای ارتقاء پتانسیل‌های موجود و توانمندی‌های ایجاد شده به فرودگاه نیاز داریم. البته سازمان هواپیمایی کشور در پاسخ به مکاتبات ارس مسائل فنی محل مورد نظر را تایید کرده و کمیته هوافضا نیز ما را به رعایت برخی موارد از جمله مسائل محیط زیستی ملزم کرده است. برای تایید سازمان محیط زیست نیز باید محل پیشنهادی عاری از گونه‌های حیات وحش بوده و آسیبی به محیط زیست وارد نشود که این شاخص‌ها رعایت شده اند.

مدیر دفتر فنی و طرح‌های عمرانی منطقه آزاد ارس ادامه داد: موضوع حمل و نقل بار به فرودگاه‌های نزدیک و ترانزیت به مقاصد داخلی و خارجی به هیچ وجه ممکن نیست. برای حمل و نقل بار از ارس به فرودگاه‌های نزدیک به راه امن و ظرفیت بارگیری و تخلیه در فرودگاه‌ها نیاز است و از طرفی امنیت حمل بار و هزینه‌های تحمیل شده به تولید کننده برای تحقق این موضوع قابل توجیه نیست.

به گفته حسینی در شرایط فعلی امکان پرواز دو الی سه پرواز برای حمل بار‌های تولیدی ارس وجود دارد و این میزان تا زمان اتمام احداث فرودگاه به بیش از دو برابر افزایش می‌یابد.