اتلاف انرژی و دردسری به نام خطوط فرسوده انتقال/ چرا مصرف برق در ایران بالاست؟
رویداد۲۴ ندا جعفری: هر ساله در روز‌های اوج مصرف برق، درخواست از مردم برای کاهش مصرف به عنوان مهمترین ابزار گذر از خاموشی‌ها شناخته می‌شود؛ در واقع بار اتلاف انرژی معمولا روی دوش مردم انداخته شده و موارد دیگر هدررفت همچون قدیمی و فرسوده بودن خطوط انتقال انرژی مغفول مانده است.
بر پایه برنامه پنجم توسعه، باید تلفات برق کشور سال به سال کاهش می یافت، اما آمار‌های رسمی نشان می‌دهد در سال‌های اخیر هدررفت برق در کشور بیشتر شده است؛ این یعنی برنامه‌ای برای تغییر خطوط انتقال انرژی وجود ندارد.
پیش از این بر اساس آماری که منتشر شده بود، راندمان پایین نیروگاه‌های برق بزرگترین مشکل وزارت نیرو عنوان شد. در این باره حتی اختلاف نظری میان وزارت نفت و وزارت نیرو بر سر قیمت صادرات انرژی پیش پیش آمد. آمارها نشان می‌دهد راندمان نیروگاه‌های کنونی حرارتی برق در اغلب کشورهای جهان بیش از ٤٥ درصد است، این رقم در ایران کمتر از ٣٥ درصد و مطابق ادعای وزارت نیرو ٣٧ درصد است. (با احتساب تلفات موجود در شبکه انتقال و توزیع، این عدد به کمتر از این رقم هم می‌رسد)
به گزارش رویداد۲۴ براساس آمار اعلامی بانک مرکزی و وزارت نیرو، تولید برق کشور در سال ١٣٩۴ حدود ٢٨٢ میلیارد کیلووات ساعت و مصرف آن ٢٣١ میلیارد کیلووات ساعت بوده است. با توجه به سهم پایین صادرات برق کشور، بخش اعظم تفاوت میان تولید و مصرف کشور، در شبکه توزیع و انتقال تلف شده و بخشی اندک هم دچار برق‌دزدی شده است. در سال‌های اخیر حتی تا ٢٠ درصد برق تولیدی کشور در جریان انتقال و توزیع، تلف شده است.
در سال‌های گذشته در حالی که میانگین رشد مصرف برق در کشور ۵.٨ درصد بوده، میانگین رشد تولید برق ۴.٣ درصد بوده که بیانگر پیشی گرفتن سرعت مصرف از سرعت رشد تولید است. این آمار نشان می‌دهد میانگین اتلاف برق کشور که در سال‌های گذشته به شدت بالا بوده است. کارشناسان معتقدند برنامه‌های دولت در حال حاضر به سمتی می‌رود که اتلاف انرژی در حال کاهش است.
حسین افضلی کارشناس انرژی و صنعت برق به خبرنگار اقتصادی رویداد۲۴ می‌گوید: میزان اتلاف برق شبکه از ۵ درصد به ۲.۲۴ درصد رسیده است و در کل کشور نیز این میزان به مرور هم در حال کم شدن است.
او می‌گوید: ایجاد یک نیروگاه ۱۰۰۰ مگاوات حدود ۲ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز دارد بنابراین صنعت برق صنعت هزینه‌بری است چراکه هزینه‌های نصب، نگهداری و پرسنل در این بخش بالاست و انرژی (آب و برق) نیز مانند بنزین از یارانه دولتی برخوردار است این در حالی است که برق به عنوان کالای اقتصادی شناخته نشده است.
وزارت نیرو در برنامه اخیر برای جلوگیری از اتلاف انرژی برق قرار بوده راهبردهایی را اجرایی کند که «اصلاح مقررات، ضوابط و توسعه سامانه‌های مناسب برای جلوگیری از استفاده غیرمجاز از برق در شبکه‌های ضعیف»، «استقرار و سازوکارهای اقتصادی- تجاری در فعالیت‌های کاهش اتلاف و شبکه هوشمند»، «اصلاح معماری شبکه‌های توزیع، هماهنگی در طراحی و توسعه شبکه‌های فوق توزیع و توزیع برق» و... از جمله آنها است. مورد اخیر یعنی اصلاح معماری توزیع یکی از مهمترین برنامه‌های وزارت نیروست که البته هنوز خبری از اجرایی شدن کامل این طرح نیست. در چنین شرایطی اولویت دولت بر تغییر الگوی مصرف مشترکان استوار شده است؛ شاید این مسئله اندکی از میزان اتلاف انرژی را بکاهد اما نکته اصلی این است که بدون تغییر معماری فرسوده انتقال انرژی در ایران، نمی‌توان به کاهش مصرف انرژی امیدوار بود.
