دارایی‌های غیر شفاف/ سنجش دارایی افراد در حذف یارانه به درستی انجام شد؟
رویداد۲۴ ندا جعفری: غربال‌گری برای حذف یارانه ثروتمندان از شهریور ماه در دستور کار دولت قرار گرفت و نهایتا یارانه حدود ۱۶۳ هزار خانوار که جمعیتی نزدیک به ۷۰۰ هزار نفر را در برمی‌گرفت حذف شد. معیار داشتن مسکن و خودرو از جمله مواردی بود که در این غربال‌گری مورد توجه قرار گرفت.
حسین میرزایی سخنگوی ستاد اجرایی تبصره ۱۴ بودجه سال ۹۸ چند روز پیش عنوان کرد نوع خودرو و قیمت آن یکی از شاخص‌های حذف یارانه منظورشده است. او در پاسخ به این سوال که کدام خودروها مشمول حذف یارانه می‌شوند گفته است. این پرسش که دارندگان کدام خودروها مشمول حذف یارانه می‌شوند صحیح نیست؛ هرچقدر رقم خودروها افزایش پیدا کند رتبه اعتباری خانواده‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند، ما ۷ هزار نوع خودرو در بانک اطلاعاتی خود داریم.
نحوه حذف افراد از دریافت یارانه، سوالات بسیاری را ایجاد کرد؛ برخی موافق عملکرد دولت بودند و برخی منتقدان گفتند روش دولت علمی نبوده است. محمود جامساز اقتصاددان درباره عملکرد دولت در این موضوع با رویداد۲۴ گفت‌وگو کرده است. او می‌گوید: معیار‌هایی که برای حذف یارانه مطرح شده غالبا درست نیست؛ به عنوان مثال فردی که مدرک کارشناسی عمران خود را از یک دانشگاه معتبربه شرکتی اجاره داده و پنج میلیون تومان گرفته و با پول آن پیش قسط یک خودرو داده تا بتواند در اسنپ کار کند، فرد مناسبی برای حذف یارانه نیست. یا فرد دیگری به ناچار برای گذراندن امور خود مجبور به فروش خانه‌اش شده تا آن را در بانک بگذارد و با سود بانکی آن امرار معاش کند اما چک کردن حساب بانکی او برای حذف یارانه درست نیست این دو مثال نشان می‌دهد که اغلب اطلاعات دقیقی از نوع زندگی افراد در دست نیست و برخی با سیلی صورت خود را سرخ نگه می‌دارند.
این اقتصاددان ادامه می‌دهد: در کشور‌های توسعه یافته ساز و کار پرداخت یارانه با مدلی که در ایران یارانه پرداخت می‌شود متفاوت است، آن‌ها مشخصا برای رفاه مردم به بهداشت و درمان، آموزش و حمل و نقل عمومی و .. یارانه می‌دهند.
بیشتر بخوانید: سهم یارانه نقدی در درآمد کل خانوار چقدر است؟ +جدول
او ادامه می‌دهد: در ایران تنها موضوع پرداخت یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان نیست بلکه حدود ۹ هزار میلیارد تومان یارانه پنهان و آشکار وجود دارد که به طرق مختلف توزیع می‌شود.
جامساز با بیان اینکه افراد ثروتمند بیشترین بهره را از یارانه می‌برند، می‌گوید: این افراد که غالبا از دو دهک بالای جامعه هستند و در شرکت‌ها و موسسات شبه دولتی و فرا دولتی فعالیت دارند، میزان دارایی‌شان شفاف نیست.
این اقتصاددان با تاکید بر اینکه اطلاعات سیستم مالیاتی ایران ناقص است، می‌گوید: هر چند تراکنش‌های بانکی را می‌توان رصد کرد، اما سازمان مالیاتی ما عقب افتاده و فشل است و با وجود اصلاح نظام مالیاتی هنوز تغییری ایجاد نشده است.
جامساز ادامه می‌دهد: متاسفانه برخی افراد در دهک‌های بالای جامعه مایل نیستند میزان دارایی‌شان شفاف شود و در یک اقتصاد غیرشفاف عدالت اجتماعی خدشه‌دار می‌شود.
او با بیان اینکه تقسیم مساوی یارانه به همه مردم از ابتدا اشتباه بود، می‌گوید: طی دو سال گذشته آقای روحانی بار‌ها از افراد متمکن درخواست کرد که از دریافت یارانه انصراف دهند، اما تعداد محدودی از دریافت یارانه انصراف دادند این در حالی است که ارزش ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان امروز با توجه به تورم کنونی ۵ هزار تومان زمان تصویب این رقم است.
جامساز ادامه می‌دهد: در مناطق محروم کشور مردم بخش کوچکی از نیاز‌های معیشتی خود را با این رقم تامین می‌کنند، اما این افراد هم زیر خط مطلق فقر قرار دارند یا خانواده پر جمعیتی دارند و در روستا‌ها هستند و شغل دائمی هم ندارند.
این اقتصاددان می‌گوید: موضوعی که زمان پرداخت یارانه جای تعجب داشت این بود که آن زمان تعداد جمعیت ۸۰ میلیون نفر بود و به ۸۳ میلیون نفر یارانه پرداخت می‌شد این در حالی است که ۳ میلیون نفر متوفی بودند و این موضوعات نشان می‌دهد که طرح‌های بزرگ بدون مطالعه دقیق و گاهی با فساد همراه بوده است.
جامساز ادامه می‌دهد: بیشترین مصرف یارانه انرژی از سوی افراد ثروتمند است نه افراد فقیر، در گذشته نیز این افراد بیشتر از درآمد‌های حاصل از نفت بهره برده‌اند، اما در حال حاضر که میزان فروش نفت به ۱۷۰ هزار بشکه در روز رسیده و تحریم‌ها شدت گرفته باید رویه گذشته را تغییر داد.
او می گوید: باید مصالح ملی را در نظر گرفت زمانی که انفال و کلیه دارایی‌ها و ثروت‌های ملی در اختیار دولت است ضرورت دارد برای رفاه مردم هزینه شود نه اینکه در جای دیگر خرج شود. مسلما فرزندان این سرزمین در در سیستان و بلوچستان در کپر درس می‌خوانند نیازبه یارانه دارند و باید در اولویت باشند یا افرادی که از سیل و زلزله خسارت دیده‌اند، اما متاسفانه با توزیع ناعادلانه ثروت نه تنها عدالت اجتماعی خدشه دار شده بلکه اقتصاد به دست نااهلانی افتاده که وابسته به سیستم رانتی هستند و از دل آن هپکو، آذرآب و هفت تپه بیرون آمده که در نهایت منجر به اعتراض مردم شده است.
