معمای تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران

رویداد۲۴ نبرد دیپلماتیک آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران به مراحل سرنوشت‌ساز خود نزدیک می‌شود. آمریکا هفته آینده، ابتدا قطعنامه‌ای در همین خصوص به شورای امنیت ارائه می‌کند و سپس در صورت عدم تصویب این قطعنامه، وارد مرحله بعدی خواهد شد.

 با نزدیک شدن موعد رفع تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران، نبرد دیپلماتیک میان آمریکا و برخی اعضای برجام نظیر روسیه و چین، شدت گرفته است. آمریکایی‌ها به سختی برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی تلاش می‌کنند، هر چند که در این مسیر با مخالفت‌های سرسختانه برخی اعضای دائمی شورای امنیت مواجه شده‌اند.

هفته گذشته، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، اعلام کرد: «ایالات متحده در شورای امنیت، قطعنامه‌ای را برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران ارائه خواهد کرد. پیشنهادی که ما اراده می‌کنیم بسیار معقول است. ما به نحوی از انحا، کار درست را انجام خواهیم داد. ما تضمین خواهیم کرد که تحریم‌های تسلیحاتی تمدید خواهند شد.»

بعد از این اظهارات، گزارش‌هایی درباره رأی گیری شورای امنیت در روز سه شنبه درباره قطعنامه آمریکایی منتشر شد. اما تا ظهر روز سه شنبه به وقت ایران خبر‌های ضدونقیضی درباره احتمال به تعویق افتادن جلسه رأی گیری درباره قطعنامه آمریکا منتشر شد. سرانجام، کلی کرافت، نماینده آمریکا در سازمان ملل، به تعویق افتادن رأی گیری شورای امنیت را تایید کرد.

قطعنامه آمریکایی از یک منظر عجیب به نظر می‌رسد؛ حتی خود آمریکایی‌ها هم اذعان می‌کنند که این قطعنامه به احتمال زیاد رد خواهد شد.

با این حال، نحوه رد شدن این قطعنامه می‌تواند حاوی پیام‌هایی برای تلاش آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران باشد.

تصویب قطعنامه آمریکا، مستلزم حصول ۹ رأی موافق و عدم وتوی اعضای دائمی شورای امنیت -مشخصا روسیه و چین - است. اما برخی گزارش‌ها حاکی از این است که آمریکایی ممکن است نتواند ۹ رأی موافق را بدست آورد. امری که اگر محقق شود، به معنای شکست تحرکات دیپلماتیک آمریکا درباره تحریم‌های تسلیحاتی است.

به طور کلی، دو راه برای رد شدن قطعنامه آمریکا قابل تصور است. راه اول این است که این قطعنامه کمتر از ۹ رأی بیاورد که این اتفاق به این معناست که قطعنامه آمریکا بدون وتوی روسیه یا چین رد خواهد شد. اما اگر قطعنامه ۹ رأی مورد نیاز را به دست آورد، در این حالت، برای رد شدن آن به وتوی روسیه یا چین نیاز است.

هر دو راه نشان دهنده دشواری استفاده از مکانیسم ماشه خواهند بود. ظاهرا آمریکا بعد از رد شدن قطعنامه اش به فعال سازی مکانیسم ماشه توسل خواهد جست. در صورتی که قطعنامه آمریکا کمتر از ۹ رأی بیاورد، این امر می‌تواند به این معنا باشد که اعضای شورای امنیت از فعال سازی مکانیسم ماشه هم حمایت نخواهند کرد. به طرز مشابهی، اگر قطعنامه آمریکا توسط روسیه یا چین وتو شود، این اتفاق نیز به معنای مخالفت این دو کشور با فعال سازی مکانیسم ماشه خواهد بود.

---

بیشتر بخوانید: رویترز: پیش‌نویس جدید قطعنامه آمریکا نمی‌تواند بر مخالفت روسیه و چین غلبه کند

---

اما رد شدن قطعنامه آمریکا، از منظر دیگری نیز حائز اهمیت است. حدود دو هفته پیش، برایان هوک، نماینده مستعفی آمریکا در امور ایران، به چندین کشور عضو شورای امنیت، از جمله تونس و استونی و بریتانیا سفر کرد. هدف همه این سفر‌ها ترغیب کشور‌ها به حمایت از تلاش دیپلماتیک آمریکا علیه ایران در شورای امنیت بود. بنابراین، رأی کشور‌هایی مانند استونی و تونس در جلسه رأیی گیری شورای امنیت از منظر فهمیدن نتایج سفر هوک مهم خواهد بود. رأی منفی تونس و استونی به قطعنامه آمریکا به معنای شکست سفر‌های هوک خواهد بود. البته، ظاهرا هوک در سفر به تونس نتوانسته است نتیجه ملموسی به دست آورد. چرا که حدود دو هفته بعد از این سفر، مایک پمپئو، با رئیس جمهور تونس تلفنی گفتگو کرد و درباره مسائل مرتبط با سازمان ملل رایزنی کرد. احتمالا در این تماس، مسئله رأی دادن به قطعنامه آمریکا مورد بررسی قرار گرفته است.

در این میان، ظاهرا اروپا و روسیه به تکاپو افتاده تا راه حلی برای بحران تحریم‌های تسلیحاتی پیدا کنند. هر دو طرف، پیشنهاداتی را در خصوص تحریم‌های تسلیحاتی ارائه کرده اند که هنوز از جزئیات آن‌ها خبری نیست. خبرگزاری رویترز اخیرا در گزارشی مدعی شد که سه کشور اروپایی عضو برجام – فرانسه، بریتانیا و آلمان- در تلاشی در لحظات آخر نتوانستند با روسیه و چین به مصالحه‌ای درباره تمدید تحریم‌های تسلیحاتی برسند. اما اینکه این مصالحه چیست و شامل تمدید چه نوع تحریمی می‌شود، هنوز معلوم نیست. پیش تر، رسانه‌های غربی از تلاش اروپا برای تمدید محدود تحریم‌های تسلیحاتی خبر داده بودند. البته این گزارش‌ها تایید و تکذیب نشد. با این حال، مواضع اروپایی در خصوص انقضای تحریم‌های تسلیحاتی نشان می‌دهد که آن‌ها از نوعی تمدید این تحریم‌ها استقبال می‌کنند، اما در عین حال می‌خواهند چنین تمدیدی به اصل برجام خدشه‌ای وارد نکند.

از سوی دیگر، روسیه ضمن ارائه پیشنهاد‌های خود برای نجات برجام، از پیشنهادات اروپایی نیز رونمایی کرد. روز سه شنبه، وزرای خارجه روسیه و آلمان –سرگئی لاوروف و هایکو ماس - در مسکو دیدار داشتند. لاوروف در این دیدار، اعلام کرد که مسکو پیشنهاد‌های جدیدی را برای از سرگیری همکاری‌های اعضای برجام تهیه کرده است. وی همچنین گفت که اروپایی‌ها هم پیشنهاداتی ارائه می‌کنند.

هنوز هیچ گونه جزئیاتی از این پیشنهادات ارائه نشده است. احتمالا، همین پیشنهادات و تحرکات روزافزون دیپلماتیک میان اعضای برجام، موجب به تعویق افتادن جلسه رأی گیری شورای امنیت درباره قطعنامه آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی شد.

خبرگزاری بلومبرگ گمانه‌ای را مطرح کرده که ممکن است با این پیشنهادات همخوانی داشته باشد. به گفته این خبرگزاری، میان اعضای شورای امنیت ممکن است مصالحه‌ای در خصوص تحریم‌های تسلیحاتی ایران شکل بگیرد که بر مبنای آن، حتی در صورت رد قطعنامه اولیه آمریکا، تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران برای مدتی معین تمدید شوند.

یکی از پیشنهادات که از سوی آمریکا مطرح شده، این است که شورای امنیت تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران را تا زمانی که این شورا تصمیم دیگری بگیرد، تمدید کند که البته این تصمیم می‌تواند به نوعی تمدید نامحدود تحریم‌ها باشد. چرا که بعید نیست که بعد از تصویب پیشنهاد آمریکا، این کشور مانع تصمیم گیری شورا در این خصوص در آینده شود.

هنوز معلوم نیست که این پیشنهادات به کجا می‌رسد. آمریکا خواهان تمدید نامحدود تحریم‌های تسلیحاتی ایران است. در مقابل، ایران اعلام کرده که تمدید این تحریم ها، مرگ ابدی برجام را رقم خواهد زد. باید منتظر ماند و دید که سرنوشت تحریم‌های تسلیحاتی چه می‌شود. در روز‌ها و هفته‌های آینده، تحرکات دیپلماتیک درباره این موضوع بیش از پیش شدت خواهد گرفت.