وضعیت دارو در ۱۴۰۱؛ علت افزایش قیمت داروهای بدون نسخه
رویداد۲۴ دکتر بهرام دارایی در نشست خبری وزارت بهداشت، گفت: یکی از مهمترین چالش‌های ما تامین دارو برای بیماران بوده است. زمانی این چالش برایمان خیلی جدی بود که تامین ارز ما در گرو دریافت ارز ترجیحی از بانک مرکزی شد. در این زمینه در سال ۱۴۰۰ چالش سنگینی داشتیم که با ورود رییس جمهور و وزیر بهداشت، ارز برای دارو تخصیص پیدا کرد تا بتوانیم در انتهای سال داروهای حیاتی و ضروری بیماران را با اولویت‌بندی تامین کنیم. اگرچه رقمی که در سال ۱۴۰۰ تامین شد، کافی نبود، اما با تمام دشواری توانستیم با حداقل مشکلات ارزی داروی مورد نیاز بیماران را تامین کنیم.
کاهش ارز، علت اختلال در تامین دارو در سال گذشته
وی افزود: در سال ۱۳۹۷ که شرایط کشور عادی بود و کرونایی هم در کار نبود، میزان چهار میلیارد دلار ارز برای دارو و تجهیزات پزشکی از منابع ارز ترجیحی تامین شد، اما زمانیکه وارد سال ۱۴۰۰ شدیم و دو پیک بزرگ کرونا را در کشور داشتیم، این میزان ارز به دو میلیارد دلار کاهش پیدا کرد و این موضوع منجر به اختلال در روند تهیه و تامین داروو تجهیزات و ملزومات پزشکی شد. با این حال در ادامه و در پیک ششم بدون اینکه مشکلی در مراکز درمانی بیمارستانی یا مراکز سرپایی در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی ایجاد شود، پیک را خوشبختانه پشت سر گذاشتیم و این اتفاق نمی‌افتاد، مگر با حمایت‌های رییس جمهور و وزیر بهداشت که در نهایت توانستیم با جذب سه میلیارد دلار ارز سال ۱۴۰۰ را پشت سر بگذاریم.
فهرست دارویی کشور پس از ۳ سال باز شد
دارایی با اشاره به اقدامات انجام شده در سازمان غذا و دارو طی شش ماه گذشته، ادامه داد: سازمان غذا و دارو نقش نظارتی خودش که در زمینه رشد و شکوفایی صنعت دارو، تجهیزات پزشکی، ملزومات و حتی غذا بسیار مهم است، ایفا کرد و ما بعد از سه سال بسته بودن فهرست دارویی کشور، آن را باز کردیم و ۲۱ قلم داروی با فناوری بالا و نیاز برای بیماران خاص و صعب‌العلاج را وارد فهرست دارویی کردیم و این کار همچنان ادامه دارد. حسن این کار این است که وقتی شعار می‌دهیم که نیازمند داروهای با فناوری بالا و اثربخش هستیم ونیاز به جذب جوانان نخبه داریم، باید شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه سلامت را گسترش دهیم و در عین حال باید راه را باز کنیم. این راه طی سه سال گذشته به صورت نامناسبی بسته شده بود و با بستن فهرست دارویی کشور ادامه این راه میسر نبود. ما با باز کردن فهرست دارویی کشور این اجازه را می‌دهیم که شرکت‌ها به تحقیق، توسعه و اقدامات‌شان ادامه دهند و داروهای جدید را وارد بازار دارویی کشور کنند و فناوری‌های جدید را بتوانند وارد بازار دارویی کشور کنند.
ارسال اساسنامه سازمان غذا و دارو به دولت پس از ۱۱ سال
رییس سازمان غذا و دارو گفت: کار مهمی که در شش ماه گذشته انجام شد، تدوین اساسنامه سازمان غذا و داروی کشور و ارسال آن به هیات دولت بود که این کار بعد از ۱۱ سال تاخیر انجام شد. خوشبختانه در چند ماه گذشته این کار انجام شد و در زمینه‌های مختلفی که مربوط به دارو، غذا، تجهیزات پزشکی، داروهای گیاهی، فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی و ... است و همچنین سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی برای تامین پایدار و مناسب کالاهای سلامت‌محور است، اقدام کردیم که بعد از تصویب این اساسنامه می‌توانیم با سازمانی پویاتر، مستحکم‌تر و قوی‌تر امورات سلامت کشور را دنبال کنیم.
تامین و تحویل ۲۰۰ میلیون دُز واکسن کرونا تا کنون
دارایی گفت: یکی از دستاوردهای مهم دیگر در سازمان غذا و دارو تامین گسترده واکسن برای مردم بود. در تابستان سال گذشته روزهای سختی را پشت سر گذاشتیم و با داغ شدن روزها، متاسفانه شاهد از دست رفتن عزیزان‌مان در نقاط مختلف کشور بودیم. در همان حالی که از شرکت‌ها چه بخش خصوصی و چه بخش دولتی و چه دانش بنیان برای تولید واکسن با فرم‌های مختلف حمایت می‌کردیم، اقدام به تهیه واکسن از منابع معتبر خارج از کشور کردیم و حدود ۲۰۰ میلیون واکسن کرونا در مجموع تامین و تحویل شد که ۵۰ میلیون از آن‌ها واکسن تولید داخلی بود. به هر حال در پیک ششم با حداقل مشکلاتی که خیلی محسوس نبود، مدیریت کردیم و آمار مرگ‌ومیر ناشی از کرونا در کشور بسیار پایین‌تر از بسیاری کشورهای پیشرفته و غربی بوده است.
وی با بیان اینکه یکی از اقدامات خوب در سال گذشته حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه کالاهای سلامت‌محور بود، گفت: در عین حال تفاهم‌نامه‌ای را بین سازمان غذا و دارو و معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت و معاونت علمی ریاست جمهوری منعقد کردیم که پنجره واحدی را برای سرعت بخشیدن و سهولت دستیابی شرکت‌های دانش بنیان حوزه سلامت به مجوزهای لازم و هدایت آن‌ها برای تامین نیازمندی‌های مورد نظر در کشور، ترسیم کردیم. این اقدامی بود که در بدو ورود بنده به سازمان غذا و دارو انجام شد. همچنین تقویت اعتبار بخشیدن به شتاب‌دهنده‌ها نیز از دیگر اقدامات‌مان بود که در این زمینه ۴۰ جلسه برگزار کردیم. ضوابط و دستورالعمل اجرایی را برای این بخش ارائه دادیم و بررسی پرونده‌ها را برای شرکت‌های دانش بنیان در سریع‌ترین حالت خودش قرار دادیم.
برنامه مفصل سازمان غذا ودارو برای سامانه تی‌تک
دارایی گفت: برنامه‌ریزی برای هوشمندسازی خدمات و فرآیندهایمان نیز انجام شد که مهمترین آن استفاده از ابرسامانه تی‌تک است که با ۲۵ زیرسامانه خود و سه پرتال مهم ارزی، دارویی و کنترل اصالت بیمه به ما برای شفافیت و اصالت‌سنجی، کنترل و نظارت بر مصرف بهینه کالاهای سلامت‌محور کمک می‌کند که برنامه مفصلی در آینده نزدیک در زمینه سامانه تی‌تک ارائه می‌دهیم.
بیشتربخوانید: افزایش قیمت دارو و دولت بی‌عمل سیزدهم/ خطر حذف سلامت از سبد خانوار ایرانی
ایجاد خط ویژه برای صادرات داروی ایرانی
وی گفت: یکی از اقدامات مهمی که انجام دادیم، بحث توسعه صادرات بود که در این زمینه با سندیکاهای تولید داروهای انسانی تفاهم‌نامه‌ای منعقد کردیم و امور اداری مربوط به صادرات دارو و ملزومات را به آن‌ها واگذار کردیم. به این معنا که برای صادرات یک خط ویژه ایجاد کردیم. زیرا وقتی از توسعه شرکت‌های دانش بنیان، کارآفرینی و اشتغال‌زایی صحبت می‌کنیم، به این معنا نیست که فقط بازار داخلی را در نظر می‌گیریم. مطمئنا اگر راه را برای گسترش بازارهایمان به خارج از مرزها باز نکنیم، این‌ها بعد از گسترش محدودی متوقف خواهند شد. مثال آن در زمینه تولید واکسن است. ما زیرساخت‌های عظیمی را در زمینه واکسن ایجاد کردیم که مطئمنا این زیرساخت‌ها فقط برای تولید و تهیه واکسن مورد نیاز مردم کشور نبوده، بلکه یکی از اهداف این زیرساخت‌ها، توسعه صادرات ین نوع محصولات به خارج از مرزهای ما بوده که ان‌شاءالله به زودی اتفاق می‌افتد.
۲۵۰۰ قلم دارو در کشور بیمه است
دارایی در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: یکی از اقدامات مهمی که انجام دادیم، در زمینه تغییر قیمت داروها بوده که خوشبختانه طی مذاکراتی که با بیمه‌ها داشتیم، ۲۵۰ قلم از داروهایی که سال گذشته به هر دلیلی به موقع تحت پوشش بیمه‌ای قرار نگرفته بودند، بعد از اصلاح قیمت تحت پوشش بیمه‌ای قرار می‌گیرند که ۲۰۰ قلم از این داروها در اواخر فروردین ماه تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گرفتند و ۱۰۰ قلم آن‌ها هم امروز تحت پوشش بیمه سلامت قرار می‌گیرند و این پوشش بیمه‌ای همچنان ادامه خواهد داشت. حدود ۲۵۰۰ قلم از داروهایمان تحت پوشش بیمه است که ان‌شاءالله ۲۵۰ قلم دیگر از داروها را که تاکنون بیمه نبودند، تحت پوشش بیمه‌ای می‌بریم.
تامین تجهیزات تخصصی، همچنان گرفتار ارز ترجیحی
دارایی گفت: در عین حال ما کمیته‌های تخصصی را توسعه دادیم که در این کمیته‌ها، فرد و کارشناس نمی‌تواند نظری را برای تصمیم‌سازی اعمال کند و این تصمیمات در کمیته تخصصی و جمعی گرفته شده و به صورت شفاف در سایت سازمان قرار داده می‌شود. در زمینه تامین تجهیزات تخصصی همچنان گرفتار ارز ترجیحی هستیم، اما برای اینکه کمبودهای معنی‌داری نداشته باشیم و بتوانیم مدیریت کنیم، اقدامی انجام دادیم مانند اتفاقی که در دسترسی بیمارستان‌ها به تجهیزات مورد نیاز در درمان بیماران کرونایی در چند ماه اخیر بود که توانستیم این چالش را هم در آن حوزه به حداقل برسانیم.
سهمیه ویژه ارزی برای شرکت‌های تجهیزاتی نداریم
وی تاکید کرد: در زمینه تجهیزات پزشکی باید توجه کرد که تخصیص ارز به هیچ شرکتی به صورت ویژه انجام نمی‌شود و سهمیه ویژه‌ای نداریم، بلکه نیاز بازار، توان شرکت‌ها و اولویت‌های خودمان را می‌بینیم و با ایجاد رقابت برای قیمت و کیفیت بهتر اقدام به تامین نیازهایمان می‌کنیم. نیازسنجی واقعی مصرف تجهیزات پزشکی با همکاری معاونت درمان و معاونت توسعه همزمان انجام می‌شود. ساماندهی خدمات پس از فروش نیز در حوزه تجهیزات پزشکی بسیار مهم است و ما هیچ تجهیزی را تهیه نمی‌کنیم، مگر اینکه شرکت‌ها ملزم به تامین خدمات پس از فروش و تعمیر تجهیزات باشند.
افزایش قیمت دارو سرسام‌آور است؟
رییس سازمان غذا و دارو در ادامه درباره مباحث مطرح در زمینه قیمت‌ها دارو نیز گفت: بحث افزایش سرسام‌آور قیمت داروها مطرح و روی آن صحبت‌های زیادی شده است. قیمت چند قلم داروی برند وارداتی که بسیار مصرف ناچیزی داشتند یا حداکثر ۵ درصد بازار را به خودشان اختصاص می‌دادند، چیزی نیست که بتوان آن را تعمیم داد به کار گسترده‌ای که در حوزه دارو در کشور برای ۱۰ هزار قلم داروی مصرفی کشور انجام می‌شود. به عنوان مثال داروی سروتاید، اسپری تنفسی و ... داروهایی بودند که تبلیغات زیادی روی آن شد به عنوان داروهایی که قیمت‌شان چند برابر شده است. باید توجه کرد که در سال گذشته در زمینه اسپری تنفسی، نزدیک ۱۰ میلیون اسپری تنفسی را از منابع خارجی تامین کردیم و یک میلیون اسپری تنفسی را هم در داخل تولید کردیم که قیمتی بین ۵۰ تا ۷۰ هزار تومان داشتند. مسئولان وقت در سازمان غذا و دارو برای اینکه بتوانند یک برند شاخص را به عنوان سروتاید مقداری وارد کشور کنند، مجوز محدود ۵۰۰۰ اسپری را صادر کردند که با ارز نیمایی وارد کشور شده است که در برابر آن ۱۱ میلیون اسپری اصلا قابل ذکر نیست و مهم تامین داروی با کیفیت برای عامه مردم بود.
وی در این باره افزود: در عین حال گاهی داروهایی از سوی برخی پزشکان تجویز می‌شوند که یا در فهرست نیستند یا با نام تجاری خاص است که بیمار باید آن را تهیه کند که این مشکلاتی ایجاد می‌کند. باید قبول کنیم که ما محدودیت منابع ارزی داریم و هیچ کجای دنیا تمام ۱۶ هزار قلم دارو را وارد فهرست دارویی خودشان نمی‌کنند. کشورهای پیشرفته‌ای مانند آمریکا ۱۰ هزار قلم از ۱۶ هزار قلم دارو را در فهرست دارویی خود دارند و برخی کشورهای اروپایی با منابع بالا حدود ۷ هزار قلم را در فهرست دارویی‌شان قرار می‌دهند. محدودیت منابع و بحث‌های هزینه اثربخشی برای تامین دارو مهم است و باید برخی داروها را انتخاب کنیم. نظام سلامت ما بر اساس نظام ژنریک پیاده‌سازی شده و بیمه‌های ما هم موظفند که از داروهای ژنریک، خارج از نام‌های تجاری حمایت کنند.
محدودیتی که شامل بیماران خاص و صعب‌العلاج نمی‌شود
دارایی ادامه داد: البته ما در زمینه داروهای بیماران خاص و صعب‌العلاج بعضا این محدودیت‌ها را اعمال نمی‌کنیم. همچنان که برای بیماران هموفیلی، تالاسمی و داروی ریتالین این اقدام را انجام ندادیم و خود داروی با نام تجاری خاص و برند را وارد کرده و در اختیار بیماران قرار دادیم. به عنوان مثال سال گذشته برای بیماران تالاسمی دو برابر بیش از سال‌های قبل ارز اختصاص دادیم تا داروهای مورد نیازشان را تامین کنیم و این سیاست همچنان ادامه دارد.
قیمت‌گذاری دارو در سال جاری با لحاظ ملاحظات
دارایی در زمینه بحث قیمت دارو برای سال جاری نیز گفت: برای امسال فقط یک جلسه برای کمیسیون قیمت‌گذاری داشتیم که هفته قبل برگزار شد و در مورد داروهایی بوده که برای اولین بار وارد بازار دارویی می‌شوند و باید قیمت بگیرند. در حال حاضر علی‌رغم افزایش تورمی که در تمام حوزه‌ها داشتیم، قیمت جدیدی برای داروها اختصاص پیدا نکرده است. این قیمت‌گذاری انجام می‌شود، منتها ملاحظاتی دارد. همانطور که بیمه‌ها امسال وظایف خودشان را تقبل کردند و افزایش قیمت‌های سال گذشته را که به موقع اعمال نکرده بودند، اکنون دارند اعمال می‌کنند، بر همین اساس بیمه‌ها و نمایندگان‌شان از این به بعد در جلسات قیمت‌گذاری‌ها همراه با نماینده حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده، حاضر خواهند بود و در آنجا هر تصمیمی که گرفته شود، بر اساس روال قانونی وقتی قیمت‌ها مصوب شد، پوشش بیمه‌ای لازم اتخاذ می‌شود تا بعد از اعمال قیمت جدید مردم هیچ پرداخت اضافی انجام ندهند و میزان پرداخت بیماران تغییری پیدا نکند.
این موضوع از الزاماتی است که انجام می‌دهیم و رییس جمهور هم روی این موضوع تاکید دارند. مسیر درست این است که هر اصلاح قیمتی همراه با اصلاح پوشش بیمه‌ای باشد که پرداخت از جیب مردم اضافه نشود.
وی ادامه داد: باید توجه کرد که صنعت داروسازی یک صنعت راهبردی و دارو هم کالایی راهبردی است. صنعتی که دارد ۹۸ درصد عددی این کالا را تولید می‌کند، نخبگان داروسازی ما هستند. بنابراین یکی از وظایف ما به عنوان دولت این است که حمایت گسترده‌ای از این صنعت داشته باشیم و همزمان از بیماران هم حمایت جدی داشته باشیم.
تصمیم‌گیری برای پوشش بیمه‌ای ۴۲ قلم داروی بدون نسخه پرمصرف
دارایی درباره وضعیت داروهای بدون نسخه نیز گفت: این داروها در دو سال گذشته ارز ترجیحی‌شان برداشته شد و ارز نیمایی به آن‌ها اختصاص یافت و قیمت‌گذاری‌شان به سندیکا سپرده شد که ما شاهد افزایش قیمت‌هایی بودیم که بعضا به علت افزایش قیمت مواد اولیه بود. این اتفاق باعث شد که مردم شاهد افزایش قیمت این داروها باشند. به عنوان مثال ارز داروی ژلوفن از سال ۱۳۹۹ از ترجیحی به نیمایی تغییر یافت و قیمتش بر اساس ارز نیمایی شد. ما تصمیم گرفتیم که ۴۲ قلم از داروهای بدون نسخه را که پرمصرف و مهم هستند، تحت پوشش بیمه قرار دهیم. مردم برای تهیه این داروها با در دست داشتن نسخه یا نسخه الکترونیک می‌توانند این داروها را با پوشش بیمه‌ای تهیه کنند.
