روز جهانی کارگر از دوره پهلوی تا جمهوری اسلامی
رویداد۲۴ علیرضا نجفی: از اول می سال ۱۹۲۱ (۱۱ اردیبهشت ۱۳۰۰ خورشیدی) که نخستین راهپیمایی روز کارگر در ایران برگزار شد، تا کنون ۱۰۰ سال می‌گذرد. در آن سال یک تشکل چپگرا به نام «شورای مرکزی فدراسیون سندیکای کارگری» ابتکار برگزاری بزرگداشت روز جهانی کارگر در ایران را مطرح کرد و تعدادی از کارگران واحد‌های کوچکی همچون چاپخانه‌ها، کارگاه‌های تولیدی، و کارکنان بخش دولتی در یک راهپیمایی شرکت کردند.
در سال‌های بعد راهپیمایی‌ها به همین محدودیت برگزار شد اما سال ۱۳۱۰ همین راهپیمایی هم ممنوع شد؛ چه اینکه در این سال قانون مقابله با کمونیسم که آن زمان به نام مرام اشتراکی معروف بود، تصویب شد و گروه‌های چپگرا که راهپیمایی‌های روز جهانی کارگر را سامان می‌دادند، تحت فشار قرار گرفتند. این وضعیت تا سال ۱۳۲۰ ادامه داشت اما با برکناری رضاشاه پهلوی، گروه‌های چپ و احزاب سوسیالیست توانستند دوباره جان بگیرند. از این سال به بعد فعالیت‌های سندیکایی و بزرگداشت روز ۱ مه بار دیگر از سر گرفته شد و تا سقوط دولت دکتر محمد مصدق ۱۳۳۲ ادامه داشت.
بعد از کودتای ۲۸ مرداد بار دیگر فعالیت‌های اتحادیه‌های کارگری با محدودیت مواجه شد؛ با این حال هر ساله به هر سختی و با هر محدودیتی هم که بود، بزرگداشت روز کارگر برگزار می‌شد.
در دوره پهلوی، برگزاری مراسم همزمان با انتشار خبر پیروزی اعتصاب کارگران کارخانه نساجی تهران بود، اما شیرینی این خبر دیری نپایید، زیرا گروهی از «چاقوکشان» به مراسم حمله کردند و آن را برهم زدند. الواط یکی از بازو‌های امنیتی حکومت پهلوی بودند و معمولا در اینگونه مراسم استخدام می‌شدند که مراسم را بر هم بزنند. با وجود همه این‌ها گروه‌های چپ روز یکم ماه می را برگزار میکردند.
قدرت روزافزون چپ در ایران رضاشاه را نگران کرد و از سال ۱۳۱۳ که مرام اشتراکی یا همان کمونیسم در ایران قدغن شد، مراسم روز جهانی کارگر نیز به فراموشی سپرده شد. این خفقان و بستن فضا تا شهریور ۱۳۲۰ و حضور رضاشاه در ایران وجود داشت و با دستگیری و تبعید وی کمتر شد و گروه‌های چپگرا از دهه بیست دوباره قدرت گرفتند.
دوران گشایش سیاسی و فرهنگی در پهلوی دوم سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ بود که در این دوران محمدرضا پهلوی هنوز به مستبد مطلقه تبدیل نشده بود. در این دوران نسبتا آزاد، شورای متحده مرکزی سندیکا‌های کارگری راهپیمایی‌های عظیمی در روز جهانی کارگر برگزار می‌شد. بنابر گزارش سفارت بریتانیا، شورای مذکور ده‌ها هزار نفر عضو داشت و سازماندهی آن بسیار پیشرو بود.
بیشتر بخوانید: کارگران با افول جریان چپ، حامیان خود را از دست دادند/ به اعتراض‌های صنفی برچسب امنیتی می‌زنند
سوسیالیسم به عنوان ایدئولوژی طبقه کارگر در قرن بیستم قدرت گرفت و در تمامی دنیا نفوذ کرد. نفوذ سوسیالسم در اقصی نقاط دنیا باعث شد روز یکم ماه می که از دهه نود قرن نوزدهم دیگر مرتبا گرامی داشته می‌شد، در بیشتر کشور‌های دنیا جشن گرفته شود. اما در برخی کشور‌ها دولت‌های ملی-بورژوایی از ترس قدرت گرفتن طبقه کارگر اجازه برگزاری مراسم روز اول ماه می را نمی‌دادند.
به گزارش رویداد۲۴ به طور کلی سنت روز جهانی کارگر به نوزدهم میلادی بازمی‌گردد. قرن نوزدهم قرن گسترش سرمایه‌داری و صنعت بود و کارگران در وضعیت معیشتی بسیار دشواری قرار داشتند. مبارزات کارگری در همین دوره و در اعتراض به نابرابری گسترده آغاز شد و دستاورد‌هایی برای تمام بشریت داشت.
از نیمه قرن نوزدهم کارگران در کشور‌هایی مانند بریتانیا و آمریکا روزانه بیش از ۱۴ ساعت کار میکردند. صاحبان کارخانه نمی‌خواستند کارگاه‌هایشان تعطیل شود، از طرف دیگر میل به انباشت سرمایه، آنها را از استخدام کارگران بیشتر و کمتر کردن کار کارگران بازمی‌داشت.
سرمایه‌داری می‌توانست به واسطه وجود لشکر بیکاران، کار دو یا سه انسان را بر عهده یک کارگر بگذارد و حقوق کمتری خرج نیروی کار بکند. اگر هم کارگری این شرایط را نمی‌پذیرفت، به راحتی فرد دیگری جایگزین وی می‌شد چرا که بیکار در کشور بسیار بود و اغلب آنها حاضر بودند با هر میزان از دستمزدی کار کنند.
کارگران برای مقابله با چنین استعماری دست به تشکیل اتحادیه‌های کارگری زدند و اعتصابات سراسری را سامان دادند. در ایالات متحده بنا شده بود که در نتیجه همین اعتراضات ساعات کار از ۱۴ ساعت به ۸ ساعت محدود شود، ولی سرمایه‌داران با وجود قول دولت چنین چیزی را نپذیرفتند و کارگران در واکنش دست به تظاهرات خیابانی زدند.
۱۲۰۰ کارخانه در سراسر کشور تعطیل شد و حدود صد هزار نفر کارگر به خیابان‌ها ریختند. برخورد پلیس با معترضان بسیار خشونت‌آمیز بود و در جریان آن حدود پانزده کارگر کشته شدند و بسیاری بازداشت و زندانی شدند و تعدادی هم حکم اعدام گرفتند. مکان این رخداد‌ها در شیکاگو بود و زمانش اول ماه می، که باعث شد این تاریخ را درسراسر دنیا به عنوان روز جهانی کارگر بشناسند.
بهتر بود از وضع کارگران در دوره علی حضرت قوی شوکت مینوشتید؛ در دوره پالانی اول و دوم بشدت از دو چیز میترسیدند یکی از کتاب های که به دروغ آنها را اشاعه مرام کمونیستی معرفی میکردند و دیگری از کارگران؛خیلی از کارگران بیچاره را اگر ساواک ددمنش و خونخوار مثلا با کتابی از فعالین چپ کارگری میگرفت کارش با تیغ و ساطور قاتلین ساواکی بود؛ و او را بعنوان خرابکار معرفی میکردند و از هستی ساقط بود.کارگران با وجود قولهای دولت های دست نشانده محمدرضا بفرمان پالانی که برای کارگران خانه میسازیم و مسکن تهیه میکنیم خانه نداشتند و در اطراف تهران در بیغوله ها و حلبی ابادها زندگی میکردند.و از سهام کردن سود کارگران در سود کارخانجات خبری نبودو جنبه شعار داشت.همین بود که در صف اول انقلابیون همافران و کارگرانی که تازه از روستاها بواسطه انقلاب سفید به شهرها مهاجرت کرده بودند تشکیل شده بود و بسیار از وضع معیشتی خود گله مند بودند 
