چرا ترامپ از معترضان ایرانی حمایت کرد؟

رویداد۲۴- امیر ساعدی داریان* معترضان ایرانی در یک هفته گذشته یک حامی بین‌المللی داشتند؛ کسی که نه چشم دیدنشان را دارد و نه تاب دوری‌شان؛ دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا که هم مخالف ورود ایرانی‌های به کشور است و هم موافق و حامی اعتراضات آن‌ها علیه حکومت جمهوری اسلامی.

دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا در یک هفته گذشته و از آغاز اعتراضات مردمی و در ادامه آشوب‌های خیابانی در سرتاسر ایران، از پنجره حساب کاربری خود در توییتر حمایت خود را از معترضان اعلام کرد. ترامپ در پنج توییت مختلف ظرف شش روز با طرح ادعاهایی علیه جمهوری اسلامی، از معترضان حمایت کرد.

.

این حمایت‌های آشکار از معترضان ایرانی که در عرف بین‌المللی دخالت در امور داخلی یک کشور محسوب می‌شود در حالی انجام گرفت که مقامات سابق آمریکا با انتقاد از این اقدام، او را به سکوت در قبال تحولات ایران دعوت کرده بودند.

در همین رابطه فیلیپ گوردون، دیپلمات و متخصص سیاست خارجی آمریکایی که از سال ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ به‌عنوان دستیار ویژه رئیس‌جمهور و هماهنگ‌کننده مسائل خاورمیانه، شمال آفریقا و منطقه خلیج‌فارس کاخ سفید و همچنین از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۳ به‌عنوان دستیار امور اروپا و اوراسیای وزیر امور خارجه فعالیت کرده بود نخستین فردی بود که در آمریکا طی یادداشتی برای نیویورک‌تایمز در پاسخ به این سؤال که ترامپ چطور می‌تواند به معترضان ایرانی کمک کند، نوشت که او باید ساکت باشد.

گوردن در ادامه تأکید کرد: آقای ترامپ بهتر است ساکت باشد و هیچ کاری انجام ندهد، چراکه حمایت او از معترضان در ایران بیشتر کار را خراب می‌کند تا اینکه به این روند کمک کند؛ زیرا مردم ایران پشتیبانی رئیس‌جمهوری که مانع از بهبود وضعیت اقتصادی‌شان پس از اجرای برجام شده و آن‌ها را به خاک آمریکا راه نداده است، نمی‌خواهند.

پس‌ازآن سوزان رایس، مشاور امنیت ملی باراک اوباما، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا نیز با انتشار پیامی در صفحه توییتر خود به انتقاد از مداخله‌های دونالد ترامپ در ماجرای اعتراضات در ایران و حمایت وی از تظاهرکنندگان پرداخت و خطاب به ترامپ تأکید کرد: ساکت باش!

باوجوداین توصیه‌ها، ترامپ به حمایت توییتری خود از ناآرامی‌های ایران ادامه داد. رئیس‌جمهوری آمریکا پیش‌ازاین نیز به دلیل اینکه قبل از مشورت با مشاورانش و دیگر نهادهای دولتی از طریق توییتر موضع خود را آشکارا بیان می‌کند در محافل سیاسی این کشور همیشه موردانتقاد بود است.

اما این بار انتقادات تنها محدود به مقامات سابق بود و مقامات کنونی دولت آمریکا مخالفتی با حمایت آشکار و علنی ترامپ از ناآرامی‌های ایران نداشتند تا این ظن و گمان تقویت شود که اهداف دیگری در پس پرده نهفته است.

نزدیک‎ترین و البته محتمل‎ترین هدف می‌تواند به اصلی‌ترین چالش آمریکا با ایران یعنی توافق هسته‌ای ارتباط داشته باشد. ترامپ که تا پیش‌ازاین حتی مردم ایران را تروریست خطاب کرده بود و با وضع قانون و دستورالعملی از ورود ایرانیان به خاک کشورش جلوگیری کرد، به‌یکبار باره با تبدیل‌شدن به حامی مردم ایران به نظر می‎رسد قصد این دارد تا برای تصمیم بزرگ خود در ارتباط با توافق هسته‌ای مشروعیت ایجاد کند.

ازاین‌رو در آستانه اعلام تصمیم تاریخی خود در ارتباط با آینده توافق هسته‌ای ایران با گروه 1+5 از اعتراضات ضد دولتی در ایران می‎خواهد به‌عنوان فرصتی برای لغو آن استفاده کند.

رئیس‌جمهوری آمریکا اواسط ماه ژانویه، باید بار دیگر درباره پایبندی ایران به برجام تصمیم‌گیری می‌کند؛ فرایندی که طبق شروط برجام هر 90 روز یک‌بار باید رخ بدهد اما او 21 مهرماه سال جاری از این تصمیم سرباز زده و توپ تأیید توافق را به زمین کنگره ارسال کرد.

او در این روز طی سخنرانی در توضیح راهبرد دولت خود در قبال ایران و توافق هسته‌ای از کنگره خواست قانون پیش‌تر تصویب‌شده در داخل آمریکا موسوم به «قانون بررسی توافق هسته‌ای ایران» یا «اینارا» را برای نظارت بر توافق هسته‌ای تقویت کنند.

طبق مفاد قانون «اینارا»، درصورتی‌که رئیس‌جمهور آمریکا نتواند پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را تائید کند، کنگره 60 روز برای تصمیم‌گیری درباره بازگرداندن تحریم‌های رفع شده علیه ایران که به معنی خروج آمریکا از توافق خواهد بود و یا اتخاذ تصمیم‌های دیگر فرصت دارد.

اما کنگره پس از مهلت تعیین‌شده، با تأکید بر ضرورت پایبندی آمریکا به توافق هسته‌ای و همراهی با جامعه بین‌المللی در قبال این توافق، آن را بدون هیچ تغییری به کاخ سفید بازگرداند و تصمیم‌گیری درباره آن را به رئیس‌جمهوری آمریکا واگذار کرد.

بر این اساس ترامپ که با یک ضرب‌الاجل مهم‌ مواجه است باید در تاریخ 12 ژانویه (جمعه 22 دی‌ماه) بین یکی از دو راه پیش رو را انتخاب کند؛ یا اعلام پایبندی آمریکا به برجام و تأکید بر تداوم این توافق، یا پایان دادن به تمدید لغو موقت تحریم‌های آمریکا علیه ایران و خروج از برجام و تحقق رؤیایی که از زمان ورود به کاخ سفید در پی آن بود.

او ظرف یک سال گذشته به هر دری زد تا برجام را پاره کند، اما نشد. چراکه این توافق از حمایت بین‌المللی گسترده‌ای برخوردار بود و جامعه جهانی حاضر نبود تا با این خواسته ترامپ همراهی کند. جدا از آنکه نهاد اصلی تأییدکننده پایبندی ایران به توافق هسته‌ای یعنی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون هیچ‌گونه انحرافی از این توافق توسط ایران را گزارش نکرده است.

بر این اساس زیر میز توافق زدن بدون هیچ دلیل موجه‎ای امکان‌پذیر نبود و ازاین‌رو به نظر می‌رسد که ترامپ تصمیم دارد اعتراضات مردمی در داخل ایران را تبدیل به بهانه‌ای برای پایان تمدید تحریم‌ها آمریکا علیه جمهوری اسلامی و خروج از برجام باهدف اعمال فشارهای تازه بر تهران قرار دهد. بر این اساس ترامپ دلش برای مردم ایران نسوخته است و تنها آن‌ها را وجه‌المصالحه تصمیم تاریخی خود قرار داده است.