رویداد۲۴ | پنج سال پیش یک دادگاه در آمریکا ایران را به پرداخت ۱.۴۵ میلیارد دلار غرامت به خانواده مامور گمشده افبیآی در ایران محکوم کرد. خانواده این مامور، مدعی شدهاند وی پس از سفر به جزیره کیش در سال ۲۰۰۷ میلادی از سوی ایران دزدیده شده است. این حکم در حالی علیه ایران اعلام شده که مقامات آمریکایی این ماه به این نتیجه رسیدند که «رابرت لوینسون» در بازداشت حکومت ایران جانش را از دست داده است.
حالا با گذشت پنج سال از آن زمان این زخم دوباره سر باز کرده است و اینبار آمریکا نام سه چهره تحت پیگرد ایرانی را منتشر کرده است.
اداره تحقیقات فدرال ایالات متحده (افبیآی) روز سهشنبه ۲۴ تیرماه، تصاویر سه افسر اطلاعاتی جمهوری اسلامی را منتشر کرد که به گفته این نهاد، در ربودن رابرت لوینسون، مأمور پیشین افبیآی، نقش مستقیم داشتهاند. این سه نفر، رضا امیری مقدم، تقی دانشور و غلامحسین محمدنیا، از مقامهای ارشد وزارت اطلاعات ایران معرفی شدهاند که علاوه بر مشارکت در عملیات ربایش، در پنهانکاریهای پس از آن نیز دست داشتهاند.
به گزارش افبیآی، امیری مقدم که هماکنون سفیر ایران در پاکستان است، پیشتر مسئول واحد عملیات وزارت اطلاعات در تهران بوده است. تقی دانشور نیز مقام ارشد ضدجاسوسی این وزارتخانه معرفی شده که در زمان ناپدید شدن لوینسون، بر فعالیتهای مأمور محمد بصیری نظارت داشته است؛ فردی که پیشتر در همین پرونده تحریم شده بود. غلامحسین محمدنیا، دیگر فرد تحت تعقیب، سابقه سفارت در آلبانی را دارد و به دلیل تهدید امنیت ملی، از این کشور اخراج شده است. بر اساس اطلاعات ارائهشده، محمدنیا تلاش داشته تا با نسبت دادن مسئولیت ناپدید شدن لوینسون به گروههای تروریستی مستقر در پاکستان، نقش جمهوری اسلامی را کتمان کند.
بیشتر بخوانید: رضا امیری مقدم کیست؟ | دیپلمات ارشد ایران و تحت پیگرد افبیآی
افبیآی تأکید کرده که این اقدامات بخشی از تحقیقات گستردهای است که با هدف افشای حقیقت و پاسخگویی عاملان این رویداد ادامه دارد. با آنکه باور عمومی بر این است که لوینسون در مأموریتی غیررسمی از سوی سیا وارد ایران شده و در نهایت در اسارت جان باخته، اما جزئیات این پرونده همچنان در هالهای از ابهام باقی مانده است. این تازهترین افشاگری در شرایطی انجام میشود که بیش از ۱۵ سال از ناپدید شدن لوینسون در جزیره کیش میگذرد؛ پروندهای که هنوز برای افبیآی بسته نشده است.
نشریه تایم درباره پرونده گم شدن رابرت لوینسون مامور اف بی آی در یادداشتی نوشته «دادگاهی در واشنگتن ایران را به پرداخت ۱.۳۵ میلیارد دلار غرامت تنبیهی و ۱۰۷ میلیون دلار غرامت جبرانی به خانواده لوینسون محکوم کرده است.»
قاضی تیموتی کلی درباره این حکم مدعی شده «ایران مامور سابق اف.بی.آی و دی.ای.ای (اداره مبارزه با مواد مخدر آمریکا) را ربوده و بدون اینکه هیچ هشداری داده باشند و برای مدت بیش از ۱۳ سال زندانی کردند.»
او مدعی شده «همسر و فرزندان لوینسون این همه سال در شرایطی که حتی نمیدانستند سرنوشت او چه شده سعی کردند یادش را زنده نگه دارند. اینها اقداماتی است که باید قویا محکوم شود.
آسوشیتدپرس در گزارشی نوشته سعی کرده در این رابطه با دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل ارتباط برقرارکند که ظاهرا موفق نشده است. یکی از اعضای خانواده لوینسون در بیانیهای بعد از صدور حکم آن را اولین قدم در راستای اجرای عدالت خوانده و مدعی شده «تا الان ایران تبعات هیچ یک از اقداماتش را متوجه نشده است. تصمیم قاضی، رابرت را به خانه بر نمیگرداند، اما ما امیدواریم که به عنوان هشداری برای ادامه گروگانگیریهای ایران عمل کند.»
بر اساس گزارش آسوشیتدپرس، قاضی تیموتی کلی در حکم ۲۵ صفحهای مدعی شده ایران «بدون هیچ تردیدی» مسئول «گروگان گیری» لوینسون است. یکی از ادله اثبات این اتهام در دادگاه، مقالهای در وبسایت انگلیسی زبان «پرستیوی» بوده که در آن خبر داده شده بود لوینسون گم نشده بلکه مدتی در اختیار ماموران امنیتی جمهوری اسلامی بوده است. خبر پرس تی وی در آپریل ۲۰۰۷ میلادی منتشر شده بود.
بیشتر بخوانید: گرانترین جایزه تاریخ آمریکا برای پیدا کردن یک گمشده در ایران/ آیا رابرت لوینسون پیدا شده است؟
بیش از یک دهه پیش، رابرت لوینسون مامور اف بی آی آمریکا که آخرین بار در هتل مریم کیش دیده شده بود ناپدید شد. لوینسون در این سالها عناوین مختلفی از جمله «محقق قاچاق سیگار» تا «جاسوسی» را از آن خود کرده است.
در سال ۱۳۹۱ خبرگزاری آسوشیتدپرس اعلام کرد رابرت لوینسون که در جزیره کیش ناپدید شده بود، برای سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) جاسوسی میکرده است. در اسفند همان سال، اعلام شد که یک فایل ویدیویی و تصاویری از رابرت لوینسون برای خانوادهاش فرستاده شده که او را با مو و ریشی بلند در لباس نارنجی رنگ شبیه زندانیان گوانتانامو نشان میداد. مقامهای آمریکایی که از آنها نام برده نشد سازمانهای اطلاعاتی ایران را مسئول تهیه و ارسال آن تصاویر دانستند.
در جریان مذاکرات هستهای، جان کری از تعهد ایران به پیدا کردن رابرت لوینسون خبر داده بود. اما بهرام قاسمی سخنگوی وقت وزارت خارجه، نسبت به سرنوشت لوینسون ابراز بیاطلاعی کرده بود. او در یک کنفرانس خبری در تهران به خبرنگاران گفته بود: «جمهوری اسلامی ایران در گذشته بارها اعلام کرده که این فرد در یک مقطعی به ایران سفر کرده و سپس از ایران خارج شده و پس از ترک خاک ایران نیز دیگر هیچگونه اطلاعی از سرنوشت وی ندارد.»
بیشتر بخوانید: مهمترین پروندههای جاسوسی ایران در تاریخ انقلاب
در ۱۲ سال گذشته جز تعدادی عکس از لوینسون در غل و زنجیر، و ویدئویی که تقریبا چهار سال پس از سفر به جزیره کیش برای خانوادهاش پست شده، خبر جدیدی از او به دست نیامده بود. لوینسون در این ویدئو میگوید: «سه سال و نیم است که اینجا زندانی شدهام. وضع سلامتیام خیلی خوب نیست، و دوای بیماری قندم به سرعت تمام میشود. با من خوشرفتاری شده است. از دولت آمریکا میخواهم به خواسته گروهی که من را زندانی کردند، پاسخ دهد. لطفا به من کمک کنید.»
به گزارش رسانههای آمریکایی، این ویدئوی کوتاه از طریق پاکستان برای خانواده لوینسون ارسال شده و مقامهای ایرانی نیز به همتایان آمریکائی خود گفته بودند، لوینسون در بلوچستان پاکستان فوت کرده و آدرس محل دفن او را هم داده بودند. اما ماموران پاکستانی نه قبری در آن محل یافتند و نه جسدی.
سال ۲۰۱۹ واشنگتن پست در یادداشتی به قلم جیسون رضاییان (خبرنگار ایرانی-آمریکایی واشنگتن پست که در ایران به جرم جاسوسی بازداشت و در جریان مذاکرات برجام در یک فقره مبادله زندانی، به آمریکا تحویل داده شد) مدعی شده بود که اخباری دال بر زنده بودن لوینسون از مقامات ایرانی شنیده شده است.
به گزارش رویداد۲۴ بر اساس گزارش واشنگتن پست، خانواده لوینسون در سال ۲۰۱۶ میلادی شکایتی را علیه ایران در کارگروهی در سازمان ملل تنظیم کردند. در آن زمان به آنها گفته شده بود که نباید انتظار داشته باشند ایران پاسخی به شکایت آنها بدهد چرا که معمولا ایران چنین پروندههایی را نادیده میگیرد. اما به گفته رسانههای غربی ماه گذشته ایران اطلاعاتی را درباره لوینسون به خانوادهاش داده است.
جیسیون رضاییان در این گزارش گفته بود: سازمان ملل در ایمیلی به خانواده لوینسون گفته بر اساس اطلاعاتی که وزارت دادگستری ایران به آنها داده، پرونده رابرت الن لوینسون در حال بررسی در بازپرسی عمومی و دادگاه انقلاب تهران است. رسانههای غربی گفتهاند این خبر بسیار مهم است و نشان میدهد در این یک دهه که خبری از لوینسون نبوده، او در بازداشت ایران بوده است.
خانواده لوینسون چند ماه بعد از مفقود شدن او، در دسامبر سال ۲۰۰۷ به تهران سفر کردند و در سفارت سوئیس در تهران در یک کنفرانس خبری شرکت کردند.
در آن زمان رسانههای آمریکایی در گزارشهایی از نگرانی وزارت خارجه آمریکا نسبت به این سفر خبر داده بودند. به گزارش این رسانهها وزارت خارجه به خانواده لوینسون هشدار داده بود و گفته بود خطر این سفر را باید خودشان تضمین کنند. ایران در سپتامبر ۲۰۰۷ به خانواده لوینسون اجازه داد از کشور بازدید کنند.
کریستین و دن فرزندان رابرت لوینسون در دسامبر ۲۰۰۷ به تهران رفتند و سعی کردند از نحوه ناپدید شدن پدرشان سر دربیاورند. آنها با مقامات ایران دیدار کرده و به هتل مریم که محل اقامت رابرت در کیش بوده نیز سر زدند. مقامات فرودگاه قبول کردند که مانیفست پرواز را که نشانگر همه پروازهای خروجی از کیش در زمان اقامت رابرت در کیش بوده به آنها نشان دهد، اما اسم رابرت در هیچ یک از فهرستهای پروازی نبود. آنها امضای پدرشان را در لیست مسافرانی که قصد چک اوت (خروج) از هتل را در تاریخ ۹ مارس داشتند دیدند.
موضع رسمی ایران در همه این سالها تغییری نکرده و همواره نسبت به سرنوشت او ابراز بی اطلاعی کرده است؛ اما در سال ۲۰۱۹ اسوشیتدپرس گزارشی منتشر کرد و مدعی شد بر اساس اسنادی که به رویت این خبرگزاری رسیده؛ ایران در مکاتباتی با سازمان ملل برای نخستین بار اعلام کرده که رابرت لوینسون، شهروند مفقود شده آمریکایی در دادسرای عمومی و انقلاب تهران، پروندهای دارد که در حال رسیدگی است. این ادعا کمی بعد توسط سخنگوی وقت وزارت خارجه، عباس موسوی تکذیب شد.
در سال ۲۰۱۳ در جریان سفر روحانی به نیویورک و مصاحبه او با سی.ان.ان، کریستین امانپور از او درباره لوینسون سوال کرد. رییس جمهور در پاسخ به او اذعان کرد که ایران نمیداند لوینسون کجاست و او یک آمریکایی است که ناپدید شده، اما ما هیچ خبری از او نداریم.
در سپتامبر ۲۰۱۲ محمود احمدی نژاد در مصاحبه با چارلی رز در جریان سفر به نیویورک در واکنش به ناپدید شدن لوینسون گفته بود: «من به خاطر دارم سال گذشته گفتگوهایی بین مقامات امنیتی ایران و آمریکا برقرار بوده و وی تصور میکرده آنها به نتیجه رسیده بودند.»
رابرت بائر مامون سابق سازمان CIA در یک گفتگو با اسوشیتدپرس درباره وضعیت لوینسون در ایران در سال ۲۰۱۳ گفته بود: «مشکل این است که ایرانیها دیگر میدانند که لوینسون با سی آی اِی تماس داشته. دیگر مهم نیست که مأموریت داشته یا نه. من علناً به عنوان یک مأمور سابق سی.آی.ای در دفتر احمدی نژاد، زمانی که هنوز شهردار بود کار کردم. تا زمانی که رو راست باشی، با سابقه ات مشکلی ندارند. لوینسون غیرقانونی وارد کیش شد و داوود صلاح الدین را ملاقات کرد.»
دیوید بلفیلد، مشهور به داوود صلاح الدین متهم قتل علی اکبر طباطبایی وابسته مطبوعاتی سفارت ایران در واشنگتن قبل از انقلاب است. گفته میشود داوود صلاح الدین پس از قتل از طریق سوئیس به ایران گریخت و تحت حمایت جمهوری اسلامی قرار گرفت.
در سال ۲۰۰۶ یک کارگردان فرانسوی مستندی از داوود صلاح الدین با عنوان «آمریکایی فراری» ساخت. صلاحالدین در این مستند به ترور علی اکبر طباطبایی با حکم روحالله خمینی اعتراف میکند. وی به مدت ۹ سال در پرس تیوی مشغول به کار بوده و در سال ۸۰ در فیلم سفر قندهار به کارگردانی محسن مخملباف در نقش یک پزشک انسان دوست بازی کرده است.
غرامت یک میلیارد و ۴۰۷ میلیون دلاری دادگاه به نفع خانواده لوینسون احتمالا از محل مصادره داراییهای جمهوری اسلامی ایران در آمریکا پرداخت خواهد شد. ایالات متحده مصونیت سیاسی دولت ایران را لغو و به این ترتیب، اجازه محاکمه مقامهای رسمی جمهوری اسلامی و صدور حکم علیه افراد و داراییهای دولتی این کشور در حوزه قضایی آمریکا را صادر کرده است.
مقام قضایی آمریکا تاکنون توانستهاند نزدیک به دو میلیارد دلار از اموال دولتی ایران در داخل آمریکا را مصادره کنند. نزدیک به پنج میلیارد دلار دیگر هم در بیرون از ایران توقیف شده، اما هنوز حکم مصادره و پرداخت آن به نفع قربانیان صادر نشده است.