رویداد۲۴ فرهاد فرزاد: روز گذشته ماجرای بازگرداندن هواپیمای ماهان از دوبی به کیش که همسر و دختر علی دایی مسافر آن بودند، یکی از مهمترین اخباری بود که بازتاب زیادی داشت؛ ماجرا از این قرار بود که همسر و دختر علی دایی که بلیت رفت و برگشت تهران به دوبی را تهیه کرده بودند و میخواستند به شکل رسمی از ایران خارج شوند، توسط یک نهاد (که هنوز معلوم نیست کدام نهاد است) به ایران بازگردانده شود. این اتفاق یادآور ماجرای عبدالمالک ریگی بود که در راه قزاقستان به ایران بازگردانده و دستگیر شد. در حقیقت برای مقامات امنیتی ایران همسر و دختر شناختهشدهترین ورزشکار تاریخ ایران تفاوتی با عبدالمالک ریگی نداشت! اما فارغ از این مشابهتسازی، ماجرای پیش آمده برای همسر و دختر علی دایی ابعاد بسیار بزرگتری داشت؛ ابعادی که موضوع این گزارش است:
۱) پس از انتشار خبر بازگرداندن مونا فرخآذری و نورا دایی همسر و دختر علی دایی، خبرگزاری تسنیم به نقل از یک منبع آگاه (که در این مورد هم هنوز هم معلوم نیست چه کسی بوده و مربوط به چه نهادی) اعلام کرد که «علی دایی به دلیل همراهی با اغتشاشات و تحریک به اعتصاب در برهه ۲۴ تا ۲۶ آبان و همچنین ۱۴ تا ۱۶ آذر، با حکم قضایی ممنوع الخروج بوده است.»
ابهام بزرگ خبر آن بود که اگر همسر علی دایی ممنوعالخروج بوده چرا این ممنوعیت ثبت نشده و در همان فرودگاه به آانها اطلاع داده نشده است! اگر ممنوع الخروج نبوده چگونه مهر خروج بر پاسپورتش زده شده است؟
خبرگزاری تسنیم البته برای این سوال یک داستان سر هم کرده و نوشته «او با یک اقدام غیرقانونی موفق به رفع ممنوع الخروجی خود شده و به همین دلیل وارد پرواز امروز تهران به دوبی شده بود. امّا با اطلاع متولیان امر، قبل از خروج وی از کشور، منطبق بر حکم قانونی ممنوعالخروجی از سفر او به دوبی ممانعت شده است.»
این بخش خبر خبرگزاری تسنیم البته شبیه یک افسانه بود؛ چه آنکه ابهامات بزرگتری ایجاد کرد که مگر رفع ممنوع الخروجی در دست خود افراد است که آن را رفع یا حفظ کنند؟ البته این خبر یک ضربه بزرگ به قوه قضاییه بود و عملا تسنیم مدعی شده بود که همسر علی دایی با اقدامی از قبیل رانت و پارتی و رشوه و هر چیز مشابه (که از نظر تسنیم غیرقانونی بوده) در قوه قضاییه توانسته یک دستور قضایی را تغییر دهد!! اتهام تسنیم آنقدر برای قوه قضاییه سنگین بود که این قوه هم زیر بار چنین خبری نرفت!
علی دایی البته این ادعای تسنیم را تکذیب کرده و گفته «این که همسر بنده ممنوعالخروج بوده و باید پیش از اقدام به سفر این مطلب را اطلاع میداده کذب محض است. نه برای من نه برای همسرم تا امروز از قوهقضائیه ابلاغ یا SMS با این مضمون که ممنوعالخروج هستیم، نیامده است.»
۲) خبرگزاری ایرنا در خبری بار ماجرا را به گردن قوه قضاییه انداخت و خبری به نقل از «مرکز رسانه قوه قضاییه» درست کرد و در آن به نقل از این قوه نوشت: «خانواده علی دایی صاحب یک گالری بزرگ طلا و جواهر در همراهی با گروههای ضدانقلاب و اغتشاشگران و دعوت به اعتصاب، همسر علی دایی متعهد شده بود قبل از قصد خروج از کشور نهادهای ذیربط را از تصمیم خود مطلع کند. بر همین اساس، پس از اطلاع نهادهای مربوطه از پرواز حامل همسر علی دایی، با هماهنگی صورت گرفته پرواز یادشده در فرودگاه کیش فرود آمده و همسر و دختر علی دایی از هواپیما خارج شدهاند. براساس این گزارش، ادعای بازداشت همسر و دختر علی دایی صحت ندارد و تنها از خروج آنها از کشور ممانعت شده است.»
علی دایی در توضیح ادعای ایرنا اعلام کرد که «همسرم هیچ تعهدی مبنی بر مطلع کردن مقامات یا نهادها و ادارات قبل از انجام سفر خارجی نداده است.» اما به جز علی دایی، قوه قضاییه هم موضوع را تکذیب کرد و در بیانیهای تاکید کرد که خبری که به نقل از مرکز رسانه قوه قضاییه منتشر شده، صحت ندارد و غیر واقعی است. لحظاتی بعد هم ایرنا خبر خود را از خروجی خود حذف کرد. در حقیقت ایرنا در اقدامی عجیب، یک بیانیه از قول قوه قضاییه ساخته و آن را منتشر کرده بود و توضیح قوه نشان داد که خبر ایرنا غیرواقعی بوده است!
شاید ظاهر ماجرا ساده باشد، اما بگذارید یک بار دیگر ماجرا را تکرار کنیم تا بدانید چه اتفاقی رخ داده است؛ خبرگزاری دولتی ایرنا خبری به نقل از یک قوه دیگر (قوه قضاییه) جعل کرده تا بار ماجرا بر دوش قوه دیگر بیفتد! یعنی اتفاق آنقدر کوتاهبینیانه و نسنجیده بوده که حتی خود دولت نخواسته مسئولیت بپذیرد و بار آن را به گردن قوه قضاییه انداخته است!
به گزارش رویداد۲۴ البته موضوع از لحاظ شکلی هم مشکل دارد؛ فرض کنید یک دادگاه حکم بدهد فلان فرد ممنوعالخروج است. آیا دادگاه این توان را دارد که هواپیما را بازگرداند؟ به اعتبار ادعای ایرنا از فردا مثلا رئیس دادگاهی در دورهافتادهترین شهر ایران هم خواهد توانست یک هواپیما را بازگرداند یا اجازه پرواز ندهد؟ نتیجه سوال آنقدر واضح است که توضیح درباره آن دست کم گرفتن شعور مخاطب خواهد بود و تنها یک موضوع باقی میماند، اگر خبر کذب و خودسرانه بوده، چرا قوه قضاییه با ایرنا برخورد نکرده و اگر خبر درست است، چرا آن را تکذیب میکند؟ آیا رسانههای دیگر هم چنین اجازهای دارند که به نقل از قوه قضاییه خبر جعل کنند؟
البته همین تکذیب نشان میدهد که گویا اختلافات و خودسریها این روزها به گونهای افزایش یافته که سیستم قضایی نمیخواهد اعتبار خود را خرج افرادی کنند که اینگونه برای کشور تصمیم میگیرند و باعث حیرت میشوند و از هیچ اصول و قوانینی هم تبعیت نمیکنند.
۳) سایت مشرق برای آنکه از قافله عقب نماند، حبری منتشر کرد که به زعم خودش فضا را علیه علی دایی تغییر دهد و نوشت «خانواده علی دایی میخواستند برای کریسمس به خارج بروند.» فرض کنید آنها واقعا چنین تصمیمی داشتهاند، خب به کسی چه ارتباطی دارد که فردی بخواهد برای عزاداری به خارج برود یا شادی؟
۴) علی دایی در توضیح ماجرا گفته «بعد از اینکه دختر و همسرم را از هواپیما پیاده کردند، یک ساعت بعد گفتند که دخترتان میتواند برود و وقتی دخترم میخواست برود گفتند که درهای هواپیما بسته است و او هم نمیتواند برود.»
ماجرا از این قرار بوده که نهاد یا فردی که هواپیما را برگردانده، به آنها توضیح داده که مشکل فقط مربوط به مونا فرخ آذری همسر علی دایی بوده و دختر علی دایی مشکلی برای خروج نداشته است. جالب اینجاست که وقتی خواستهاند دختر علی دایی را به دوبی بفرستند، یک مشکل بزرگ وجود داشته است؛ در هواپیما بسته بوده و باز کردن آن ممکن نبوده است!! این یعنی از نظر آن نهاد نامعلوم، بازگرداندن هواپیما اتفاقی عادی و روتین بوده اما باز کردن در هواپیما بعد از بسته شدن، اقدامی خلاف قانون و نقض پروتکلهای هواپیمایی بوده است! هر چه بگوییم، از طنز ماجرا کم نمیشود.
۵) خبرگزاری تسنیم در خبری باز هم به نقل از یک منبع ناشناس آگاه نوشت که «مقصد نهایی همسر علی دایی سفر به آمریکا بوده است.» علی دایی در توضیح این ادعا بلیت پرواز دختر و همسرش را رسما منتشر کرد و به سایت تابناک گفت «سفر آمریکا کذب محض و دروغی است که عنوان کردهاند. بلیتهای همسر و دخترم موجود است و مردم میتوانند تاریخ صدور و تاریخ رفت و برگشت آنها را ببینند.»
۶) وقتی ماجرا ابعاد بسیار بزرگی یافت، برخی رسانهها و چهرههای اصولگرا از این نوشتند که تصمیم بازگرداندن هواپیمای ماهان با شورای امنیت کشور است. امیرحسین ذوالانواری مدیر روابط عمومی هواپیمایی ماهان هم در گفتوگویی با رویداد۲۴ اعلام کرد که «دستور بازگرداندن هواپیما از شورای امنیت صادر شده که این دستور از طریق امنیت فرودگاه به دست برج مراقبت میرسد و برج مراقبت خلبان را وادار میکند در اولین فرودگاه بنشیند.»
شورای امنیت کشور که اختصارا «شاک» نامیده میشود، با شورای عالی امنیت ملی «شعام» متفاوت است و نهادی است که ریاست آن با وزیر کشور است. معلوم نیست واقعا وزارت کشور چنین دستوری داده و هواپیما را برگردانده یا خیر، اما اگر چنین موضوعی صحت داشته باشد، واقعا باید به سطح ابتذال ماجرا باید گریست که چگونه یکی از مهمترین نهادهای امنیتی کشور برای بازگرداندن همسر و دختر یک فرد مشهور جلسه گذاشتهاند و نتیجه آن هم این بوده که هواپیما باید به ایران بازگردد!! اگر هم این نهاد دستور نداده و فردی خودسر چنین کرده، که مشکل دو چندان میشود.
احتمالا نظر نهادهای امنیتی یا فرد تصمیمگیر این بوده که همسر و دختر علی دایی به خارج از کشور میروند و ماجرایی همچون حمید فرخنژاد رخ میدهد و با چنین تصوری دستور بازگشت هواپیما را دادهاند. در این حالت هم ماجرا پیچیدهتر میشود؛ چه آنکه نهاد امنیتی یک کشور که خود را در زمره ۵ نهاد امنیتی برتر دنیا میبیند، اینچنین در تب و تاب و نگرانی است که نگذارد همسر علی دایی از کشور خارج شود!
۷) موضوع آخر که البته کمتر کسی به آن توجه کرد، نادیده گرفتن پروتکلهای بینالمللی پروازهاست. وقتی یک هواپیما آن هم در یک مسیر بینالمللی وادار به بازگشت و فرود برای پیاده کردن فردی که به زعم تسنیم «تعهد داده که برای خروج اطلاع دهد» و به صورت رسمی و نه پاسپورتش توقیف بوده و نه در سیستم ممنوع الخروج بوده، آیا پروتکلهای پرواز رعایت شده است؟ آیا چنین اقدامی در قانون و حتی عرف پروازهای بینالمللی طبیعی است؟ البته نهادی که همسر و دختر علی دایی را از فرودگاه دوبی بازگردانده، پیش خود فکر نکرده که اگر آنها مسافر ایرلاین خارجی بودند، چه میکردند؟