رویداد ۲۴| حمله مرگبار در نزدیکی شهر پهلگام که ۲۶ غیرنظامی عمدتاً گردشگر هندی، را به کام مرگ کشاند، بهانهای شد تا هند انگشت اتهام را به سوی پاکستان نشانه رود. مقامات هندی مدعی شدند که دو نفر از مهاجمان پاکستانی بودهاند، هرچند شواهد روشنی برای این ادعا ارائه نشده است. پاکستان هرگونه دخالت را قاطعانه رد کرد و مسئولیت را به گروه ناشناختهای بهنام «مقاومت کشمیر» نسبت داد.
در واکنش، هند اقداماتی تلافیجویانه در پیش گرفت؛ کاهش سطح روابط دیپلماتیک، لغو روادید برای اتباع پاکستانی، بستن گذرگاه مرزی اصلی و در اقدامی بیسابقه، تعلیق پیمان آبهای ایندوس که از سال ۱۹۶۰ جریان آب رودخانههای حیاتی را بین دو کشور تنظیم کرده است.
پاکستان نیز متقابلاً حریم هوایی خود را بهروی هواپیماهای هندی بست، تجارت مرزی را متوقف کرد و وابسته نظامی هند در اسلامآباد را اخراج کرد. تبادل آتش در امتداد خط کنترل در کشمیر برای چند روز متوالی ادامه یافت و نگرانیها از احتمال تشدید درگیری به جنگی تمامعیار را افزایش داد. حال این سئوال پیش میآید که آیا تنش بین این دو کشور که اتفاقا هر دو روابط خوبی با ایران دارند، چه تأثیری را بر معادلات اقتصادی و موقعیت ایران در منطقه و جهان میگذارد؟
نوذر شفیعی در گفتوگو با «رویداد ۲۴» درباره پیامدهای جنگ هند و پاکستان برای ایران گفت: «این موضوع تأثیرگذاری مستقیمی روی ایران نخواهد داشت، اما تأثیرات غیرمستقیم خود را دارد. در درجه اول تنش و درگیری بین هند و پاکستان بر مناسبات اقتصادی منطقه جنوب آسیا اثر منفی میگذارد؛ حتی، چون این درگیری بین دو قدرت هستهای است امکان دارد پیامدهایی فراتر از جنوب آسیا را در پی داشته باشد.»
بیشتر بخوانید: ارتش پاکستان در مرز آرایش جنگی گرفت
وی با اشاره به گره خوردگی اقتصاد هند به اقتصاد جهان افزود: «بخش مهمی از تجارت جهانی در کنار سواحل پاکستان و هند انجام میشود. البته تأثیر آثار منفی درگیری این دو کشور بر اقتصاد ایران اندک خواهد بود، چون وابستگی اقتصادی ایران به منطقه جنوب آسیا کم است. حجم مبادلات ایران و پاکستان رقم زیادی نیست، ضمن اینکه در همین حجم نیز موضوعات مبادلهای بین ایران و پاکستان از تنش هند و پاکستان متأثر نمیشود.»
این تحلیلگر مسائل جنوب آسیا یادآور شد: «تنها موضوع منفی برآمده از این بحران که شاید متوجه ایران شود، پیامدهای امنیتی است. اساسا وقتی بحران و جنگی رخ میدهد، میتواند محیط منطقهای را ناامن کند، اگر بحران بین هند و پاکستان از حد متعارف خارج و به درگیریهای تمام عیار منجر شود امکان دارد با جریان مهاجرت پاکستانیها به سمت ایران مواجه شویم یا اگر این بحران موضوع آب رودخانه سند را هم در برگیرد و اقتصاد پاکستان را متأثر کند، همین مسئله نیز شاید عامل مهاجرت پاکستانیها به سمت ایران شود.»
وی افزود: «اگر تنش و درگیری شدت یابد شاید پاکستان تصمیم بگیرد به شکل تاکتیکی از سلاح هستهای استفاده کند که در آن صورت واکنش هند را در پی خواهد داشت. این اتفاق پیامدهای زنجیرهای را پدید میآورد که شاید {مذاکرات} ایران نیز از آن تأثیر بپذیرد. البته این درگیری میتواند پیامدهای مثبتی هم برای ایران به دنبال داشته باشد و جایگاه ایران را به عنوان کشوری میانجیگر ارتقا دهد.»
بیشتر بخوانید: وزیر دفاع پاکستان: باید تصمیمات استراتژیکی بگیریم
این نماینده ادوار مجلس اظهار کرد: «درگیری بین هند و پاکستان میتواند این فضا را برای ایران بوجود آورد که بتواند بین این دو کشور میانجیگری کند. پیش از انقلاب، ایران به بحرانهای اینچنینی وارد میشد و به عنوان میانجیگر آن بحرانها را حل میکرد، البته در آن دوره، ایران بیشتر جانب پاکستان را میگرفت ولی امروز ایران در این ماجرا قطعا یک کشور بیطرف خواهد بود که میتواند در نقش میانجیگر به موضوع ورود پیدا کند.»
گفتنی است، اسلام آباد براساس اطلاعات امنیتی خود اعلام کرده هند حمله گستردهای را طی ۲۴ الی ۳۶ ساعت آینده انجام خواهد داد و از این رو نیروهایش در آمادهباش کامل قرار دارند. پاکستان حتی استفاده از گزینه هستهای را نیز روی میز قرار داده تا از ذهن طرف هندی از ضربه زدن به موجودیت پاکستان دور کند. حال باید دید مناقشات این دو کشور تا کجا اوج میگیرد و ایران در این ماجرا چه ابتکاری را بخرج خواهد داد تا از ترکشهای این جنگ مصون بماند.»