رویداد ۲۴| محمود سریعالقلم، استاد علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی، در سخنانی تازه با ترسیم تصویری از وضعیت ژئوپلیتیک و اقتصادی ایران، تأکید کرده کشور در نقطهای قرار گرفته که انتخابهای بنیادین آن میتواند مسیر آینده را مشخص کند. او هشدار میدهد: «ایران نمیتواند همزمان هم توسعه اقتصادی را دنبال کند و هم هزینههای گسترده برای عدالت منطقهای را بر دوش بکشد».
سریعالقلم یادآور میشود برخلاف بسیاری از مسائل داخلی اسرائیل، موضوع ایران نقطه اجماع همه جریانهای سیاسی و اجتماعی در آن کشور است. او میگوید: «هدف نهایی اسرائیل یا تجزیه سرزمینی ایران است یا تضعیف ساختاری کشور.» همزمان، به سکوت کشورهایی مانند ترکیه، روسیه، چین و حتی کشورهای عربی در قبال تحولات ایران اشاره میکند؛ سکوتی که از نظر او نه نشانه بیطرفی، بلکه نتیجه محاسبات دقیق برای جلوگیری از پرداخت هزینههای استراتژیک است.
به اعتقاد سریعالقلم، ایران باید میان دو مسیر انتخاب کند: یا به سمت علم، فناوری و ادغام در اقتصاد جهانی حرکت کند یا در مسیر خودکفایی و فاصله گرفتن از جهان پیش رود. او بر این نکته تأکید میکند که بازسازی کشور بدون جذب سرمایه خارجی ممکن نیست و تداوم هزینههای صرفاً امنیتی و منطقهای به معنای از دست رفتن فرصتهای توسعه خواهد بود.
سریعالقلم سه سناریوی اصلی پیشروی ایران را چنین ترسیم میکند:
۱. توافق محدود هستهای: پذیرش غنیسازی صفر و محدودیت موشکی، کاهش احتمال جنگ و آزادسازی بخشی از پولهای بلوکهشده که میتواند نرخ رشد اقتصادی را تا ۲.۵ درصد افزایش دهد. او این سناریو را کماحتمال میداند.
۲. تداوم فشارهای مالی: انسداد دوباره کانالهای مالی، کاهش فروش نفت و افزایش قیمت دلار؛ وضعیتی که به تورم خزنده، شکنندگی اقتصاد و رشد اعتراضات اجتماعی میانجامد.
۳. ابهام و تعلیق: نه توافق کامل و نه رویارویی تمامعیار؛ وضعیتی پرهزینه که منابع کشور را فرسایش میدهد و امکان برنامهریزی بلندمدت را از میان میبرد.
او در بخش دیگری از سخنانش به ضعف فرهنگ سیاسی ایران اشاره میکند؛ جایی که قدرتطلبی مقدم بر دانش است و تصمیمگیریها بیشتر بر آیندهنگری آرمانی تکیه دارد تا فرآیندهای تدریجی. سریعالقلم با مقایسه با چین تأکید میکند که این کشور توانسته بسیاری از اختلافات خود را بدون جنگ حل کند، در حالیکه ایران در مدیریت اختلافها ضعف جدی دارد.
سریعالقلم سخنانش را با این هشدار به پایان میبرد: بدون تصمیمهای روشن و سخت، ایران در چرخه اشتباهات تکراری گرفتار خواهد ماند. به گفته او پرسش اصلی امروز مسئولان این نیست که چه شعارهایی بدهند، بلکه این است که «میان توسعه پایدار مبتنی بر تعامل جهانی یا تداوم درگیریهای فرسایشی، کدام مسیر را برمیگزینند؟»