رویداد۲۴| یکی از پرحاشیهترین موضوعات رسانهای در هفته اخیر بحث فعالیت یا تعطیلی سفارت آلمان در ایران بود. علت اهمیت این موضوع، نگرانیهای امنیتی و سیاسی در تهران و نوع فعالیت سفارت خانه ها به عنوان شاخصی از سطح نگرانی جهانی نسبت به تحولات منطقهای است. پیگیریهای خبرنگار رویداد۲۴ از آژانسهای مسافرتی نشان میدهد که میزان ارائه خدمات کنسولی از سوی کشورهای اروپایی به شدت کاسته شده و در حال حاضر صرفا امکان اخذ ویزا از سه کشور فرانسه، اسپانیا و بریتانیا فراهم است.
انتشار خبر تعطیلی این سفارت خانه بعد از دیدار خداحافظی سفیر آلمان با وزیرخارجه در مرکز توجه رسانهها قرار گرفت. همزمان با خبر تعطیلی، توضیح داده شد که اطلاعیه منتشر شده مبنی بر تعطیلی سفارت مربوط به روزهای اول جنگ ایران و اسرائیل بوده و اکنون سفارت آلمان مشغول فعالیت است. ادامه حواشی، اما کار را به توضیح ویدیویی سفیر آلمان کشاند. او در ویدیدویی از ترک تهران به دلایل شخصی خبر داد، اما این ویدئو نگران کننده بود.
سفیر آلمان با اشاره به تحولات اخیر گفت: ایران امسال با ایران یک سال قبل فرق دارد.
او تاکید کرد که که سفارت آلمان همچنان باز خواهد بود؛ اما «بعد از جنگ فعالیتهای کنسولی» را از سر میگیرد. در عین حال میگوید که از تعداد کارمندان سفارت کاسته شده و امکان صدور ویزا نسبت به گذشته کمتر خواهد بود.
بیشتر بخوانید: نگاهی به آخرین تحرکات دیپلماتیک؛ آیا سفارتخانهها تهران را ترک میکنند؟
به این ترتیب، سفارت آلمان در تهران پس از تعطیلی موقت، فعالیت خود را از سر گرفته اما خدمات ویزای این سفارتخانه تنها به موارد اضطراری اختصاص دارد و درخواستهای ویزا و خدمات کنسولی را بهطور محدود ارائه میدهد.
این وضعیت، اما صرفا مختص سفارت آلمان نیست. در پی تحولات اخیر منطقهای و بهویژه جنگ ایران و اسرائیل، وضعیت فعالیت سفارتهای اروپایی در ایران دچار تغییرات قابل توجهی شده است.
سفارت اتریش در تهران با انتشار اطلاعیهای اعلام کرد که به دلیل شرایط امنیتی، تمامی خدمات کنسولی خود را تا اطلاع ثانوی به حالت تعلیق درآورده است. در این اطلاعیه آمده است که درخواستهای جدید پذیرفته نمیشوند و وقتهای رزرو شده نیز لغو شدهاند. این تصمیم نشاندهنده نگرانیهای جدی اتریش نسبت به وضعیت امنیتی در ایران است.
سفارت فرانسه که فرودین امسال موقتا فعالیت خود را در تهران تعطیل کرده بود اکنون باز است، اما صرفا فعالیتهای مهم امنیتی و حفاظت از جامعه فرانسویان را انجام میدهد. طبق اطلاعیهای که در سایت سفارت آمده ازسرگیری فعالیت کنسولی منوط به تغییر شرایط شده است. نکته مهم و قابل توجه اینکه فرانسه به شهروندان مقیم تهران خود توصیه کرده که از طریق هوایی یا زمینی ایران را ترک کنند.
بیشتر بخوانید: تعطیلی سفارت آلمان و سوئیس در تهران
سفارت ایتالیا که در تاریخ ۲۶ فروردین ۱۴۰۴ بهدلیل شرایط امنیتی، موقتا تعطیل شده بود، در سایت خود اعلام کرده خدمات کنسولی و صدور ویزا از تاریخ ۱۳ جولای ۲۰۲۵ از سرگرفته شده است، اما پیگیریهای خبرنگار رویداد۲۴ از آژانسهای مسافرتی نشان داد که هنوز امکان ثبت درخواست جدید برای ویزا فراهم نیست و این کشور در دو سال گذشته ویزای توریستی نداده است.
سفارت هلند در تهران با انتشار اطلاعیهای اعلام کرد که به دلیل وضعیت امنیتی، تا اطلاع ثانوی در ایران به روی عموم بسته است.
سفارت چک در تهران نیز اعلام کرده به دلیل وضعیت امنیتی موقتاً به روی عموم بسته شده است. بنا بر این اطلاعیه انتظار میرود از سرگیری خدمات ویزا و کنسولی به تدریج از ابتدای سپتامبر ۲۰۲۵ آغاز شود.
گفتنی است، سفارت سوئد که در ۷ تیر تعطیل شده بود، اما اکنون مشغول فعالیت است. هرچند خدمات کنسولی این سفارت هم با محدودیت همراه است.
سفارت سوییس در ایران مشغول فعاالیت است، اما اعلام کرده از نزدیک اوضاع و تحولات منطقه را زیر نظر داد و خطر تشدید تنش را بالا میداند. سویس در اطلاعیهای از شهروندان خود خواسته که به ایران سفر نکنند و یادآور شده که در صورت وخامت بیشتر اوضاع امنیتی ممکن است خدامات محدودی ارائه کند. طبق پیگیریهای رویداد ۲۴ از آژانسهای مسافرتی، اما امکان اخذ ویزا برای سویس همچنان فراهم نیست.
سفارت بریتانیا در تهران که در پی جنگ ایران و اسرائیل تعطیل شده بود، در تاریخ ۱۶ تیر ۲۰۲۵ بازگشایی شد و اکنون خدمات کنسولی نیز ارائه میدهد.
وضعیت فعلی فعالیت سفارتخانهها وقتی معنادارتر میشود که توجه داشته باشیم کشورهای خارجی در سایر مواقع بحرانی نیز واکنشهای مشابهی نشان داده و اقدام به کاهش خدمات و فعالیتهای خود در ایران کردهاند. این موقعیتها تنها مختص وضعیت جنگی نبوده و اروپایی ها گاها به دلایل سیاسی تصمیم مشابهی گرفته اند. مثلا در سال ۱۴۰۱، و در جراین اعتراضات و اتفاقات پس از فوت مهسا امینی، بسیاری از سفارتهای اروپایی در ایران خدمات کنسولی خود را محدود یا متوقف کردند. مثال دیگر واکنش آلمان به اعدام جمشهید شارمهد در ایران و کاهش سطح روابط دیپلماتیک در آن مقطع زمانی بود. این واکنشهای مشابه نشان میدهد که کشورهای اروپایی نسبت به تحولات داخلی ایران حساسیت بالایی دارند و در شرایط بحران امنیتی، تمایل دارند حضور خود در ایران را محدود کنند.
وضعیت کنونی فعالیت سفارتها در ایران، به ویژه در پی جنگ اخیر ایران و اسرائیل، نه تنها بازتاب نگرانیهای امنیتی است بلکه نشاندهنده ارزیابی جهانی از ریسکهای منطقهای و سناریوهای پیش روی خاورمیانه است.
کاهش خدمات کنسولی و تعطیلی موقت سفارتها نشاندهنده ترس اروپا از تشدید تنش و احتمال درگیری مستقیم یا غیرمستقیم ایران با کشورهای منطقه و جهان است.
این اقدامات در عین حال، فشار دیپلماتیک غیرمستقیم به ایران ایجاد میکنند تا رفتار امنیتی و هستهای خود را مدیریت کند. این فشار در حالی وارد شده که به ضرب الاجل اروپاییها برای به کارگیری مکانیزم ماشه هم نزدیک است.
ویدیوی سفیر آلمان و کاهش کارکنان سفارت، نمونهای آشکار از این واقعیت است که حتی کشورهایی که بهطور سنتی روابط حسنه دارند، در شرایط بیثباتی آماده کاهش فعالیت خود هستند.
بنابراین، وضعیت سفارتها آینهای از وضعیت منطقهای است و میزان نگرانی جهان از تحولات جاری و پیش رو را به نمایش میگذارد. وضعیت کنونی با آنچه پس از اتفاقات مهسا امینی در سال ۱۴۰۱ شاهد بودیم مشابهت دارد، اما تحت تاثیر خطر جنگ و تنشهای تازه منطقهای، حساسیتها و محدودیتها بسیار جدیتر است.