رویداد۲۴| زمزمههای رفع فیلترینگ تلگرام جدی شده است و مخالفان این اقدام دولت نیز دست به هر کاری می زنند تا در مقابل آن سنگ اندازی کنند.
گفته میشود مقامات ایران مذاکراتی را با تلگرام برای رفع فیلترینگ این پیام رسان انجام دادهاند البته دولت تاکنون این ادعا را تائید یا رد نکرده است. عباس گودرزی، سخنگوی هیئت رئیسه مجلس گفت: «دولت هنوز درباره مذاکره با تلگرام به مجلس گزارشی نداده است.» او تاکید کرد: « توافق با تلگرام بدون تایید مجلس اعتبار ندارد.»
امروز مصطفی پوردهقان نماینده اردکان در مجلس از نهایی شدن رفع فیلتر تلگرام تا پایان هفته خبر داد و در نقطه مقابل امیرحسین ثابتی نماینده تهران در اظهار نظری بحث برانگیز مدعی شد در توافق اخیر با تلگرام، نام بابک زنجانی مطرح است.
مصطفی پوردهقان، نماینده مردم اردکان در مجلس، در گفتوگو با روزنامه اعتماد از نهایی شدن مذاکرات میان ایران و تلگرام خبر داده و گفت: «طبق اطلاعاتی که دارم، مذاکرات خوبی در اینباره انجام شده و تعهدات لازم و شرایط ما از سوی تلگرام پذیرفته شده است. انتظار داریم در هفته جاری موضوع رفع فیلترینگ نهایی شود.»
پوردهقان تاکید کرد که «هیچ راهی جز رفع فیلتر تلگرام و دیگر سکوهای مجازی وجود ندارد» و ادامه داد: «در جریان جنگ ۱۲ روزه، برخی مدعی شدند عامل ناامنی واتساپ بوده است، اما این ادعا نادرست بود. نباید برای ادامه فیلترینگ به چنین استدلالهای غیرکارشناسی تکیه کرد.»
او با اشاره به منافع اقتصادی پشت فیلترینگ نیز گفت: «سفرهای ۵۰ هزار میلیارد تومانی از محل فروش فیلترشکنها پهن شده و بخشی از مخالفتها با رفع فیلترینگ بهدلیل از دست رفتن همین منافع مالی است.»
ثابتی: پشت پرده رفع فیلتر تلگرام، بابک زنجانی است!
با این حال، امیرحسین ثابتی، دیگر نماینده مجلس، در صحن علنی مجلس مدعی شد توافق اخیر با تلگرام دارای ابهامات جدی است. او گفت: «اخیراً جزئیاتی به دستم رسیده که متأسفانه نه تنها توافقی صورت گرفته، بلکه پای بابک زنجانی هم در میان است. مسئله فیلتر یا رفع فیلتر نیست؛ مردم عزیز، شما را سر کار گذاشتهاند. همان کسانی که در سال ۱۳۹۷ تلگرام را بستند—آقای روحانی و آذری جهرمی—یعنی ادامه آن افراد، اکنون در این دولت دنبال آن هستند که با شعار «رفع فیلتر» این موضوع را به مردم بفروشند، در حالی که ماجرا باز هم بابک زنجانی است.
او ادامه داد: «در متن توافق اخیر ایران با تلگرام آمده که یک شرکت نیکاپی، مرجع انحصاری تبادلات مالی تلگرام در ایران را بر عهده داشته باشد و این شرکت متعلق به بابک زنجانی است. وقتی اقتصاد سیاسی کشور دچار اشکال باشد، چنین اتفاقاتی رخ میدهد؛ پشت پرده توافقات و رانتها همان چهرههای تکراری حضور دارند.»
ثابتی در ادامه اظهاراتش به زنجانی حمله کرد و گفت: «یکی از قارونها بابک زنجانی است؛ فردی که سالهاست یک معما شده و هنوز بدهیهای خود را تسویه نکرده است. اخیراً مطلع شدم که باز هم فرصتی دوماهه به او دادهاند تا در ازای بدهی خود، با رمز ارز غیررسمی و کالاهای بیارزش تسویه کند. تعجب من از دستگاههای امنیتی و قوه قضاییه است؛ از آنها میخواهم محکم در این پرونده بایستند. مجلس حامی آنهاست تا حق ملت از این فرعونها و قارونهای داخلی گرفته شود. امیدوارم این دو ماه آخر دیگر تمدید نشود؛ اگر میتواند بدهیاش را بپردازد، بپردازد و اگر نه باید محاکمه شود.»
ثابتی این موضوع را «نمونهای از اقتصاد سیاسی معیوب» خوانده و اضافه کرد: «همان افرادی که در دولت پیشین باعث فیلتر تلگرام شدند، حالا در تلاشند از رفع فیلتر آن بهره سیاسی ببرند. اگر این توافق بدون فساد و با شفافیت باشد و دفتر تلگرام در ایران دایر شود، من هم رأی مثبت میدهم؛ اما در صورت وجود تخلف، باید جلوی آن گرفته شود.»
با وجود اختلاف دیدگاهها، هنوز هیچ مقام رسمی در دولت یا وزارت ارتباطات بهصورت رسمی زمان دقیق یا جزئیات فنی رفع فیلتر تلگرام را اعلام نکرده است.
رئیس جمهور اسامی مخالفان رفع فیلتر را افشا کند
تلگرام در ۱۰ اردیبهشت ۹۷ در ایران به دستور قضایی از دسترسی کاربران خارج شد. پس از آن تلاش دولت حسن روحانی برای رفع فیلترینگ آن ناکام ماند و دولت رئیسی نیز اعتقادی به رفع فیلتر نداشت. اما یکی از شعارهای اصلی مسعود پزشکیان رفع فیلترینگ این شبکه اجتماعی بود و حالا پس از یک سال به نظر می رسد عزم جدی برای عمل به این شعار وجود دارد.
در روزهای اخیر جنگ رسانهای بزرگی از سوی مخالفان رفع فیلتر تلگرام به راه افتاده و تلاش میکنند به روشهای مختلف دولت را ناکام بگذارند. اما کارشناسان و ناظران مستقل میگویند رفع فیلتر تلگرام، اینستاگرام و یوتیوب باید به سرعت انجام شود و حتی تا امروز دیر هم شده است.
جلال رشیدی کوچی، در این باره گفت: «چگونه در این کشور، یک قاضی فاسد میتواند یک شبکه اجتماعی را فیلتر کند، اما صدها آدم عاقل و صالح – مثل رئیسجمهور، رئیس مجلس و رئیس قوه قضائیه – نمیتوانند آن را رفع فیلتر کنند؟ این واقعاً وضعیتی مسخره و نابسامان است. اگر از این زاویه نگاه کنیم، میبینیم اوضاع بسیار ناجوری است.»
این نماینده سابق مجلس افزود: «ای کاش آقای رئیسجمهور بهعنوان رئیس شورای عالی فضای مجازی، حداقل بگویند آنهایی که رأی به ادامه فیلترینگ میدهند چه کسانی هستند؟ اسمشان را بگویند! ایشان تا به این اندازه هم اختیار ندارد.»
مشکل ایران با تلگرام چیست؟
تلگرام، پیامرسانی که از روز نخست با شعار «حفظ حریم خصوصی کامل» و «آزادی از پول مهمتر است» فعالیت خود را آغاز کرد، با ساختار رمزنگاری (End-to-End Encryption) و توزیع سرورها، سالها به یک پناهگاه مجازی برای فعالیتهای مختلف تبدیل شده بود.
این وضعیت تلگرام صدای بسیاری را در آورده بود چرا که از این پلتفورم بهره برداری های مختلفی می شد. حتی در مقطعی داعش از این تلگرام برای ارتباطات خود استفاده می کرد.
اما رشد عظیم این پلتفرم تا مرز یک میلیارد کاربر جهانی، چالشی جدی پیش روی آن قرار داد: تعادل میان حق حریم خصوصی و وظیفه اجتماعی در مبارزه با جرایم سازمانیافته بزرگ (نظیر تروریسم، سوءاستفاده از کودکان و قاچاق مواد مخدر).
در سالهای اخیر، تلگرام مجبور به یک «تغییر عملگرایانه» در سیاستهای خود شده است. این تغییر سیاست به نوعی یک اجبار حقوقی بوده است. مدیرعامل تلگرام، پاول دورف، خود در پستی تأیید کرد که این پلتفرم آماده است تا شماره تلفن و آدرس IP کاربرانی را که قوانین استفاده (TOS) و حریم خصوصی را نقض کرده و مظنون به «جرایم بسیار جدی» هستند، در اختیار مراجع قضایی قرار دهد. البته تأکید شده که این اطلاعات تنها در پاسخ به «درخواستهای قانونی معتبر» فاش میشوند.
حالا مذاکرات ایران با تلگرام اهمیت زیادی دارد. فراموش نکنیم سال ها پیش پاول دوروف مالک این پلتفورم مدعی شده بود که ایران خواستار «جاسوسی از شهروندانش» با استفاده از تلگرام است. البته این ادعا مربوط به سال 94 بود زمانی که تلگرام برای اولین بار فیلتر شد اما مدتی بعد مشکل رفع شد. دوروف هم گفت: «چند هفته قبل تلگرام در ایران از کار افتاد. من تصور کردم که در این کشور مسدود شده ایم؛ اما مدتی بعد به وضع طبیعی خود برگشتیم و وزارت ارتباطات ایران هم اعلام کرد برنامه ای برای مسدود کردن تلگرام ندارد و اختلال به وجود آمده به دلیل خرابی کابل های ارتباط دهنده این کشور با دیگر نقاط جهان (کانال سوئز، باب المندب و خطوط کابلی ایران و ترکیه) بوده و ارتباط ضعیف نه تنها تلگرام، که اغلب سرویس های (پیام رسان) غربی را تحت تأثیر قرار داده است.»
با این حال ماجرا در سال 97 متفاوت بود. پس از فیلترینگ در بهار آن سال ایران باز هم با تلگرام وارد مذاکره شد.
آذری جهرمی مذاکرات با مدیران تلگرام را تأیید کرد. از آنجا که برخی مدعی بودند در مذاکره با تلگرام تخلفاتی رخ داده است گروهی از نمایندگان مجلس موظف به پیگیری موضوع شدند تا بررسی کنند که آیا تخلفی در این مذاکرات رخ داده یا خیر. در تاریخ ۲۵ آذر ۹۷ سید جواد حسینی کیا، نماینده سنقر عضو کمیسیون صنایع و معادن اعلام کرد: «بر اساس ارائه گزارشها و مباحث مطرح شده هیچ تخلفی در انجام مذاکرات برای کمیسیون محرز نشد. اما این به معنی رفع فیلتر تلگرام نیست.»
دقیقا مشخص نیست خواسته ایران از تلگرام چیست؟ ولی احتمالا خواستههای ایران مربوط به نظارت بر محتوا و رفتار کاربران است. ایران به دنبال دسترسی به اطلاعات کاربران متخلف است.