رویداد۲۴ | لیلی پیری- در طول تاریخ بشر، «زوج بودن» نه فقط یک هنجار، بلکه یک ضرورت بود. پیش از دسترسی به روشهای مطمئن پیشگیری از بارداری، زنان نمیتوانستند باروری خود را کنترل کنند و بیشترشان برای بزرگکردن فرزند بهتنهایی بسیار فقیر بودند. از همین روست که در سنتهای چندصدساله، نمایش یا روایتی تراژیک با مرگ پایان مییابد و یک داستان خوش، با ازدواج؛ بنابراین سرعتی که با آن هنجارِ ازدواج کنار گذاشته شود، شگفتآور است. در سراسر جهان ثروتمند، «تکزیستی» رو به افزایش است. در میان آمریکاییهای ۲۵ تا ۳۴ ساله، سهم افرادی که بدون همسر یا شریک زندگی میکنند طی پنج دهه دو برابر شده و به ۵۰ درصد برای مردان و ۴۱ درصد برای زنان رسیده است. از سال ۲۰۱۰، سهمِ «تنهازیستن» در ۲۶ کشور از ۳۰ کشور ثروتمند بالا رفته است.بر اساس گزارش اکونومیست، اگر نرخِ زوجشدن همچنان به اندازهٔ ۲۰۱۷ بالا بود، امروز جهان حداقل ۱۰۰ میلیون نفر «کمتر» مجرد میداشت. یک رکود بزرگِ روابط در جریان است.
برای برخی، این نشانهٔ زوال اجتماعی و اخلاقی است. اکونومیست نوشته: بسیاری در جنبش «فرزندآوریگرا» معتقدند خودداریِ جوانان از خانوادهدار شدن، تمدن غرب را تهدید میکند. برای دیگران، این نشانهٔ اتکای به خود است: مجلهٔ ووگ اخیراً پیشنهاد کرده که برای زنانِ جوانِ «کول» و بلندپرواز، داشتنِ دوستپسر نهتنها ضروری نیست، بلکه «شرمآور» است.
با فرو ریختنِ موانع زنان در بازار کار، گزینههای آنان گسترش یافته است. زنان امروز بسیار بیش از گذشته میتوانند—اگر بخواهند—تنها زندگی کنند و انگ اجتماعی کمتری هم تحمل کنند. هرچه توان مالی مستقلتر باشد، احتمال تحملِ یک شریک ناکافی یا آزارگر کمتر میشود. این چرخش، زن را از روابطِ بد نجات داده و بسیاری مردان را واداشته برای دوام رابطه، رفتار بهتری با شریکشان داشته باشند.
بااینهمه، پیامدهای ناخوشایندی هم دارد. تنها بودن میتواند رهاکننده باشد، اما میتواند تنهایی هم بیاورد. خیلی از مجردها—بهویژه زنان—میگویند از تنها ماندن راضیاند؛ اما نظرسنجیها در کشورهای گوناگون نشان میدهد ۶۰ تا ۷۳ درصد ترجیح میدهند در رابطه باشند. یک نظرسنجی در آمریکا در سال ۲۰۱۹ نشان داد ۵۰ درصد مجردها فعالانه به دنبال شریک نیستند، اما فقط ۲۷ درصد گفتند علتش این است که از مجرد بودن لذت میبرند. بسیاری بیخیال شدهاند—یا از یافتنِ جفت مأیوساند، یا گزینههای موجود را شایسته نمیدانند.
بیشتر بخوانید:
آمارها درباره کودک همسری در ایران چه میگویند؟
هشت مارس چگونه به روز جهانی زن بدل شد؟/ از کارگاههای پارچهبافی نیویورک تا تهران
نشریه اکونومیست در گزارش خود می گوید: اگر آدمهای زیادی میخواهند زوج شوند، اما نمیشوند، لابد در «بازارِ رابطه» مشکلی هست. یک مشکل—سقط انتخابیِ جنین و کمبود زنان و مازاد مردان در بخشهایی از آسیا—خوشبختانه بهسرعت در حال کاهش است. اما کارشناسان موانع دیگری میبینند.
برخی معتقدند شبکههای اجتماعی و اپهای قرارگذاشتن، انتظارات غیرواقعی و وسواس انتخاب را دامن زدهاند (روابط دیگران در اینستاگرام رویایی به نظر میرسد؛ و در بمبل، بیشترِ زنان قدِ حداقلیِ ۱۸۳ سانتیمتری میخواهند و با این فیلتر، ۸۵ درصد گزینههای مرد حذف میشود).
عدهای هم به افول مهارتهای اجتماعی اشاره میکنند، چون مردم زمان بیشتری را خیره به صفحهها میگذرانند. آمریکاییها در همهٔ سنین کمتر از دو دههٔ قبل حضوری با هم معاشرت میکنند—و افت در میان جوانان جدی تر است. شبکههای اجتماعی ترسهایی را پخش کردهاند: برای زنان از اینکه بیرون بروند و آسیب ببینند؛ و برای مردان از اینکه اگر قرار بد پیش برود، شرمنده می شوند.
شاید مهمترین عامل این است که هرقدر تنهازیستن آسانتر شده، استانداردهای زنان سختگیرانهتر شده است. برای بسیاری، یک شریک متوسط دیگر بهتر از مجرد ماندن به نظر نمیرسد. زنان بیش از مردان میگویند شریکِ زندگی باید تحصیلکرده و از نظر مالی باثبات باشد. مردانِ بیشتری—بهویژه بیمدرکِ دانشگاهی و با درآمد پایین—از این استانداردها جا میمانند.
بعضی از این مشکلات شاید خودبهخود اصلاح شوند. یک ایدهٔ بدیهی: مردان بالغتر شوند، کمی بیشتر کارِ خانه کنند، مسئولانهتر رفتار کنند و خود را به شریکهای مطلوبتری تبدیل کنند.
هنجارهای فرهنگی شاید سد راه باشد، اما دورنمایِ پرهیز از تنهایی و تجردِ مادامالعمر انگیزهٔ قدرتمندی برای تغییر است. بسیاری کشورها سالهاست در این مسیرند و تقسیم نظافت، آشپزی و نگهداری از کودک متوازنتر شده است؛ و بااینحال، حتی در نقاط «روشنفکر» ی، چون کشورهای نوردیک، روندِ تکزیستی نشانی از توقف ندارد. در فنلاند و سوئد حدود یکسومِ بزرگسالان تنها زندگی میکنند. حداقل، این تغییر احتمالاً افتِ باروری جهانی را تشدید میکند؛ چون فرزندپروریِ دست تنها بسیار دشوار است و تابوهای فرهنگی علیه آن در بسیاری مناطق قوی مانده. همچنین، چون مردانِ جوانِ مجرد بیشتر مرتکب جرایم خشونتبار میشوند، جهانی با زوجهای کمتر خطرناکتر هم میتواند باشد.
اکونومیست می گوید همچنین ممکن است «رکود روابط» خوداصلاح نباشد. ۷ درصد از مجردهای جوان میگویند احتمالاً به رابطهٔ رباتیک با یک همراهِ هوش مصنوعی فکر میکنند—و این «عشقباتها» پیچیدهتر هم خواهند شد. بههرحال، هوش مصنوعی صبور است؛ مهربان است؛ از شما نمیخواهد حمام را تمیز کنید یا شغل بهتری پیدا کنید.
بسیاری شاید نگران باشند جهانی با زوجها و کودکان کمتر، غمگینتر و اتمیزهتر خواهد بود. اما ناله کردن آینده را عوض نمیکند. وظیفهٔ دولتها هم این نیست که سلیقهٔ مردم را زیر پا بگذارند—هرچند باید حتماً با عقبماندگی تحصیلیِ پسران در مدرسه مقابله کنند. آیندهای با افراد تنهای بسیار بیشتر در راه است. از شرکتهای ساختمانی تا ادارهٔ مالیات، بهتر است آماده شوند.