رویداد۲۴| ونزوئلا این روزها در نقطهای حساس قرار دارد؛ کشوری نفتخیز که سالهاست زیر فشار اقتصادی و سیاسی شدید دست و پا میزند، اکنون صحنهای از پیچیدهترین بازی قدرت در تاریخ اخیر خود شده است. صفآرایی موافقان و مخالفان نیکولاس مادورو، فشارهای گسترده آمریکا و نقش بازیگران بینالمللی، آینده سیاسی کشور را با ابهام جدی مواجه کرده و پرسشهای کلیدی درباره ثبات ونزوئلا و مسیر تغییر قدرت در این کشور نفتخیز ایجاد کرده است.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، در یک رویکرد ترکیبی و چندلایه تلاش میکند مادورو را به ترک قدرت وادار کند، اما استراتژی او شامل ورود مستقیم به جنگ زمینی نمیشود. بسته شدن حریم هوایی ونزوئلا، حضور ناوهای آمریکایی در کارائیب و عملیات اطلاعاتی علیه مراکز حساس، نشان میدهد واشنگتن به دنبال ایجاد شکاف در میان نیروهای مسلح و نخبگان دولتی است تا مادورو بدون درگیری مستقیم کنار برود.
کارشناسان بینالمللی، از جمله رحمان قهرمانپور، تحلیلگر مسائل آمریکای لاتین، معتقدند این رویکرد آمریکا مشابه تجربه هندوراس و پاناما است؛ تغییر رژیم با عملیات محدود و فشار روانی ممکن میشود و نیازی به جنگ تمامعیار نیست. این استراتژی نشان میدهد که آمریکا میکوشد ضمن حفظ ظاهر قانونی و مشروعیت بینالمللی، مادورو را در موقعیتی قرار دهد که مجبور به عقبنشینی شود.
با وجود فشارهای خارجی، مادورو نه تنها منفعل نبوده، بلکه توانسته با تشکیل ائتلاف گستردهای از هواداران شخصی خود، نیروهای بولیواری و گروههایی مرتبط با فارک کلمبیا، موقعیت خود را تقویت کند. ارتش ونزوئلا تاکنون از او حمایت کرده و تلاشهای آمریکا برای ایجاد شکاف میان او و نیروهای مسلح تاکنون ناکام مانده است.
با این حال، گزینههای جایگزین همچنان روی میز است؛ از جمله تهدید به حملات محدود به مراکز حساس یا فراهم کردن مسیر امن برای خروج مادورو به روسیه یا ترکیه. این سناریوها فضای سیاسی ونزوئلا را پرتنشتر کرده و نشان میدهد که بحران فراتر از یک رقابت داخلی است و وارد سطحی منطقهای و حتی جهانی شده است.
اقدامات آمریکا، مانند بستن حریم هوایی ونزوئلا و عملیات در آبهای آزاد کارائیب، از منظر حقوق بینالملل مشروعیت ندارد. روسیه و چین این اقدامات را نقض آشکار حاکمیت ونزوئلا دانسته و نسبت به هر گونه مداخله یکجانبه هشدار دادهاند.
رسانههای بینالمللی گزارش دادهاند که واشنگتن تحت عنوان مبارزه با قاچاق مواد مخدر، عملیاتی گسترده در منطقه آغاز کرده و گروههایی مانند «کارتل خورشیدها» را به فهرست سازمانهای تروریستی اضافه کرده است. با این حال، ارتباط مستقیم مادورو با قاچاق مواد مخدر هنوز اثبات نشده و کارشناسان تاکید میکنند که این فشارها عمدتاً جنبه سیاسی و استراتژیک دارد تا واقعیت عملی.
فشار آمریکا محدود به سرنگونی مادورو نیست. کارشناسان بینالمللی بر این باورند که واشنگتن اهداف گستردهتری در منطقه دنبال میکند: کنترل منابع نفتی ونزوئلا، محدود کردن نفوذ چین و روسیه، تقویت موقعیت سیاسی داخلی ترامپ و بازگرداندن مهاجران ونزوئلایی به آمریکا.
با این حال، هر گونه اقدام یکجانبه یا نظامی حتی محدود، میتواند به بیثباتی بیشتر کشور و افزایش احتمال جنگ داخلی منجر شود. تحلیلگران هشدار میدهند که سناریوی جنگ داخلی هنوز هم محتمل است و هیچ یک از بازیگران داخلی و خارجی نمیتوانند از پیامدهای آن چشمپوشی کنند.
اپوزیسیون ونزوئلا نیز در این معادله نقش کلیدی دارد. ماریا ماچادو، رهبر اپوزیسیون و برنده جایزه صلح نوبل، از مداخله آمریکا حمایت کرده است، اما این حمایت در سطح جهانی با انتقاد مواجه شده و بسیاری از کشورهای منطقه، مانند مکزیک و برزیل، با احتیاط واکنش نشان دادهاند. تنها کلمبیا از تشکیل دولت انتقالی حمایت میکند، بدون آنکه به اقدامات نظامی رضایت دهد.
این پیچیدگیها نشان میدهد که بحران ونزوئلا محدود به یک رقابت داخلی نیست، بلکه صحنهای از تعامل قدرتهای منطقهای و جهانی و رقابت منافع است.
آینده ونزوئلا اکنون به شدت به تصمیمات ترامپ، واکنش مادورو و نقش بازیگران بینالمللی همچون روسیه و چین وابسته است. رسانههای جهانی با دقت تحولات را رصد میکنند و این کشور نفتخیز نمونهای از پیچیدگی مداخلات آمریکا در آمریکای لاتین است؛ مداخلاتی که بدون جنگ تمامعیار، اما با تهدید، فشار روانی و سیاسی، میتواند آینده یک دولت و ثبات منطقه را رقم بزند.
بحران کنونی ونزوئلا، نه تنها رقابت داخلی میان دولت و اپوزیسیون، بلکه تقابل منافع جهانی و نمونهای از استراتژیهای تغییر رژیم بدون جنگ زمینی است؛ سناریویی که جهان امروز را زیر ذرهبین دارد و هر تصمیمی در این معادله، پیامدهای فراتر از مرزهای آمریکای لاتین خواهد داشت.