رویداد۲۴ | لیلی پیری- در روزهای اخیر رسانههای عربستانی اقدام به انتشار گزارشهایی از لونا شبل، روزنامه نگار و مشاور سابق بشار اسد کرده اند؛ العربیه ویدئوهایی را منتشر کرده که لونا از بشار اسد گرفته و حالا نشریه المجله دست به یک افشاگری درباره زندگی الشبل زده است. المجلّه یک رسانهٔ عربستانی با رویکرد تحلیلی و سیاسی است که از لندن اداره میشود و معمولاً بازتابدهندهٔ دیدگاههای نزدیک به حکومت سعودی است.
المجله نوشته: داستان زندگی لونا الشبل، روزنامهنگار سابق که به مشاور ویژه بشار اسد تبدیل شد، از زمان مرگ او در تیر ۱۴۰۳ در یک «سانحه رانندگی» مملو از گمانهزنی و روایتهای متناقض بوده است. اکنون اسناد جدیدی به دست یک نشریه عربستانی در لندن به نام المجله رسیده که جزئیات تازهای از مرگ او و همچنین ناپدید شدن برادرش، مُلهِم، و همسر برادرش در آپریل ۲۰۲۴ روشن میکند؛ حادثهای که پس از حمله هوایی اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق رخ داد.
در میان اسناد مورد ادعای المجله، متن گفتوگویی میان قاسم سلیمانی، فرمانده وقت نیروی قدس، و علی مملوک، رئیس سابق سازمان اطلاعات عمومی و رئیس دفتر امنیت ملی سوریه، دیده میشود. آنها در این گفتوگو درباره لونا بحث میکنند و سلیمانی صراحتاً میگوید او «جاسوس» است.
لونا الشبل در اول سپتامبر ۱۹۷۴ در دمشق و در خانوادهای دروزی به دنیا آمد. پدرش پس از اختلاف با مادرش — نایفه، کارمند حزب بعث و معلم مدرسه ــ خانواده را ترک کرد. لونا تا سالها با پدرش قهر بود. او همراه مادرش در محله برزه دمشق زندگی میکرد و عضو فعال سازمان جوانان بعث بود.
او هنگام تحصیل در رشته زبان فرانسه، در یک مغازه طراحی کارت عروسی کار میکرد. پس از فارغالتحصیلی، به عنوان مجری خبر به تلویزیون سوریه رفت و سپس در ۲۰۰۳ به شبکه الجزیره پیوست. در آنجا با خبرنگار لبنانی سامی کلیب آشنا شد و در ۲۰۰۸ با او ازدواج کرد و تابعیت لبنانی گرفت.
روایتهای متفاوتی از چگونگی آشنایی او با بشار اسد وجود دارد: برخی میگویند این آشنایی با واسطه قطریها بود، برخی معتقدند او شخصاً ابتکار عمل را در دست گرفت. رابطه ویژه آنها از سال ۲۰۰۸ شکل گرفت و لونا مخفیانه به دمشق رفتوآمد میکرد. در دسامبر ۲۰۱۱ او در شبکه «الدنیا» سوریه ظاهر شد و اعلام کرد در سال ۲۰۱۰ از الجزیره استعفا داده و «تجربهاش» را در اختیار رژیم سوریه گذاشته است.
او ابتدا وارد دفتر امنیت ملی شد و سپس در ۲۰۱۲ به عنوان رئیس دفتر رسانهای رئیسجمهور منصوب شد. در این جایگاه، رقابت شدیدی میان او و بثینه شعبان، مشاور قدیمی اسد ایجاد شد. لونا به تدریج نفوذ خود را تثبیت کرد و رابطه نزدیکی با اسماء الاسد، همسر رئیسجمهور، ساخت.
به گفته منابع، ماهر اسد، برادر قدرتمند بشار و فرمانده لشکر چهارم، هیچگاه به لونا اعتماد نداشت. قاسم سلیمانی نیز همین نظر را داشت و او را «جاسوس» میدانست.
اسنادی که المجله بازبینی کرده، متن گفتوگوی زیر را که در اواخر ۲۰۱۹ میان سلیمانی و مملوک رخ داده، نشان میدهد. زمانی که لونا از دفتر مملوک خارج میشود و سلیمانی در حال ورود است:
سلیمانی: این کی بود؟
مملوک: لونا الشبل، مشاور رئیسجمهور.
سلیمانی: میدانم؛ اما واقعاً کیست؟ قبلاً کجا کار میکرد؟
مملوک: الجزیره.
سلیمانی: حقوقش چقدر بود؟
مملوک: نمیدانم.
سلیمانی: من میگویم: ۱۰ هزار دلار. حالا حقوقش چقدر است؟
مملوک: نمیدانم.
سلیمانی: من میگویم: ۵۰۰ هزار لیره سوری. معقول است کسی ۱۰ هزار دلار را رها کند و ۵۰۰ هزار لیره بگیرد؟ او جاسوس است.
المجله نوشته سلیمانی در این گفتوگو برای خطاب قرار دادن لونا شبل به زبان عربی از ضمیر مذکر استفاده کرده که در چنین موقعیتهایی رایج است!
با وجود این هشدار، اسد او را بیش از پیش به حلقه نزدیکان خود آورد. اما این وضعیت دوام نداشت. از سال ۲۰۲۳، همزمان با زلزله شمالغرب سوریه، اسماء شروع به فاصله گرفتن از لونا کرد؛ زیرا میخواست لونا مشاور شخصی او شود، اما لونا نپذیرفت. از آنجا نفوذ لونا رو به افول گذاشت، روندی که به مرگ او انجامید. لونا جاهطلبی افراطی خود را پنهان نمیکرد و به اطرافیانش میگفت: «من باید بانوی اول شوم.» وقتی در سال ۲۰۲۴ مشخص شد اسماء دوباره سرطان گرفته، لونا گفته بود: «انشاءالله میمیرد.»
بیشتر بخوانید:
ببینید| ویدیویی از آخرین روزهای بشار اسد|تحقیر مردم و ارتش و انتقاد از حزب الله
لونا شبل کیست؟ | دستیار ویژه اسد و زنی که مرگ مشکوکش سوریه را تکان داد
ماهر اسد کیست؟| همه چیز درباره برادر نظامی و تندخوی بشار اسد
از اوایل ۲۰۲۴، نشانههای ثروت نامعمول او آشکار شد. لونا ملکی ۸ میلیون دلاری در دبی خرید. همسرش اَمّار ساعتی یک شرکت کرایه خودرو در دبی و یک پمپبنزین در ساحل سوریه داشت. لونا در ۲۰۲۲ رستورانی اشرافی به سبک روسی در منطقه مزه دمشق افتتاح کرده بود.
گفته میشد که اسد این رستوران را به لونا هدیه داده بود. او بعدها آن را به بازرگان معروف «ابو علی خضر» به قیمتی چندین برابر ارزش اولیهاش فروخت. این معامله جایگاه او را نزد اسد تقویت کرد، اما در عین حال تردیدها را نیز برانگیخت. اسماء، همسر بشار اسد، کمکم نسبت به منشأ ثروت روبهافزایش لونا مشکوک شد. لونا نیز در واکنش، این روایت را پخش کرد که «خانم اسماء» کنترل کامل اقتصاد سوریه را در دست گرفته است.
داراییهای خارجی لونا به نام «نسرین محمد»، همسر برادرش ملهم الشب̃ل ثبت شده بود. ملهم پیشتر وابستهٔ نظامی سوریه در بلاروس بود و بنا به درخواست لونا به دمشق بازگشت. او با حمایت لونا به عنوان «نماینده ریاستجمهوری» در مرکز تحقیقات علمی منصوب شد؛ نهادی فوقحساس که مسئول برنامههای نظامی راهبردی سوریه، از جمله پروژههای تسلیحات شیمیایی و موشکی است و معمولاً با کشورهایی، چون ایران، کره شمالی، چین و روسیه همکاری دارد.
المجله نوشته: لونا و برادرش هر دو خصومت عمیقی نسبت به ایران، حزبالله و سایر گروههای همپیمان نشان میدادند و این دشمنی را پنهان نمیکردند. همین مسئله باعث شد در حلقههای نزدیک به رژیم و میان متحدان ایران در دمشق، آنها به «عامل موساد» بودن متهم شوند. این گمانهزنیها با موجی از ترورهای هدفمند علیه شخصیتهای ایرانی و لبنانی در دمشق شدت گرفت.
طبق روایت رسمی، لونا الشب̃ل روز ۲ ژوئیه ۲۰۲۴ هنگام بازگشت به خانهاش در جاده دمشق–دیمس دچار سانحه رانندگی شد و چهار روز بعد در بیمارستان جان باخت. اما تصاویر منتشرشده از خودروی زرهی BMW متعلق به همسرش تنها آسیبهای جزئی را نشان میداد. شاهدان عینی به المجله گفتهاند که یک خودرو به عمد به خودروی او نزدیک شده و آن را هدف قرار داده است؛ پیش از آنکه محافظان لونا واکنشی نشان دهند، مهاجم ناشناس از خودرو پیاده شده و ضربهای سنگین به پشت سر او وارد کرده است؛ ضربهای که او را دچار فلج کرد و در نهایت به مرگ او انجامید.
المجله مدعی شده ابتدا او را به کلینیک «صبورا» منتقل کردند؛ جایی که همسرش عمار و تاجر نزدیک به ماهر اسد، محمد حمشو، به سرعت خود را رساندند. سپس لونا را به بیمارستان الشامی منتقل کردند، جایی که «غسان بلال» معاون ماهر نیز حضور داشت. یکی از شاهدان میگوید: «وقتی عمار درباره اتفاقی که افتاده بود شروع به صحبت کرد، جلوی چشم محافظان و همراهان فوراً بازداشت شد.» شاهد دیگر به المجله گفته است: «لونا دو تلفن همراه داشت… تلفن شخصیاش بعداً در سطل زباله پیدا شد؛ اما تلفن دوم هرگز یافت نشد.»
ریاستجمهوری سوریه تنها با یک بیانیهی کوتاه مرگ لونا را اعلام کرد. مراسم خاکسپاری بسیار ساده بود. منصور عزام، وزیر امور ریاستجمهوری، فقط در بیمارستان حضور یافت و پیکر را تا گورستان «الدحداح» در خیابان بغداد همراهی نکرد. مدیر دفتر اسد، وسیم دهنی؛ مدیر دفتر اسماء، فارس کلاس؛ محمد حمشو؛ و احمد الکزبری نیز از حاضران بودند.
پیش از مرگ لونا، برادرش ملهم و همسرش نسرین محمد، روز ۲۶ آوریل ۲۰۲۴ بازداشت شده بودند. المجله نوشته: محافل نزدیک به ایران در دمشق مدعی بودند که آنها «برای اسرائیل کار میکردهاند» و با هیئت ایرانی هدف قرارگرفتهشده در حمله ۱ آوریل—که به کشته شدن هفت مقام ارشد ایرانی از جمله فرمانده نیروی قدس، محمدرضا زاهدی انجامید—ارتباط داشتهاند.
در ماههای منتهی به مرگش، لونا ناچار شد بخش عمده اموالش را بفروشد. گزارشهایی او را به تاجر معروف «محمد براء قاطرچی» مرتبط میکرد—کسی که تنها چند روز بعد از مرگ لونا، در همان محدودهای که لونا زخمی شده بود، ترور شد. منابعی در دمشق ادعا کردند لونا مبلغ ۱۵ میلیون دلار از قاطرچی دریافت کرده بود؛ پولی که ظاهراً قرار بود به اسد برسد، اما لونا آن را به حساب شخصی خود منتقل کرده بود. ملهم پس از بازداشت هرگز دیده نشد. بسیاری معتقدند او در یکی از شاخههای امنیتی کشته شده است.
لونا به چند نفر از نزدیکانش گفته بود که ربودن برادرش «انتقام» از اوست، زیرا در پاییز ۲۰۱۲ او ویدیویی از روزنامهنگار آمریکایی «آستین تایس» —که بعداً به عنوان گروگان داعش معرفی شد—فیلمبرداری کرده بود. لونا گفته بود: «تایس هنگام فیلمبرداری مرا دید و پس از فرار از اسارت در اواخر ۲۰۱۲ نام مرا به اسرائیلیها لو داد.» تایس از آن زمان تاکنون ناپدید است.