رویداد۲۴| بوندای سیدنی در عصر یک جشن مذهبی، به صحنه یکی از خونینترین حملات سالهای اخیر علیه یهودیان در خارج از اسرائیل تبدیل شد؛ حملهای که اگرچه در استرالیا رخ داد، اما خیلی زود به سطحی فراتر از یک حادثه امنیتی محلی کشیده شد و پای معادلات پرتنش خاورمیانه، بهویژه رویارویی ایران و اسرائیل، را به میان آورد.
در جریان مراسم بزرگ حنوکا که بیش از هزار نفر از اعضای جامعه یهودیان در آن حضور داشتند، چند فرد مسلح با سلاح گرم به جمعیت حمله کردند. طبق گزارش پلیس استرالیا، دستکم ۱۶ نفر کشته و ۲۷ نفر زخمی شدند. یکی از مهاجمان در محل کشته شد، دو مظنون دیگر بازداشت شدند و آنچه بیش ازهمه توجه رسانهها را جلب کرد، نقش یک رهگذر عادی بود که با خلع سلاح یکی از مهاجمان، مانع افزایش تلفات شد؛ روایتی که بهسرعت به نماد «قهرمان گمنام» این فاجعه بدل شد.
ابعاد حادثه، زمان وقوع آن و هدف قرار گرفتن مستقیم یک آیین مذهبی، باعث شد واکنشها تنها به استرالیا محدود نماند. رسانههای جهانی از همان ساعات نخست، این حمله را در چارچوب افزایش نگرانکننده یهودیستیزی در غرب تحلیل کردند؛ پدیدهای که بهگفته بسیاری از تحلیلگران، پس از تشدید جنگ غزه و تنشهای خاورمیانه، وارد مرحلهای تازه شده است.
نیویورکتایمز در گزارشی صریح نوشت که اسرائیل این حمله را نه یک اقدام منفرد، بلکه بخشی از «شبکهای گستردهتر از تهدیدها علیه یهودیان در خارج از مرزهایش» میبیند و بهطور مشخص اعلام کرد تلآویو در حال بررسی «پاسخی احتمالی» به آن چیزی است که «نقشآفرینی ایران در سازماندهی یا پشتیبانی غیرمستقیم» این حمله خوانده میشود. همین روایت، عملاً حادثه سیدنی را وارد زمین بازی خطرناک اتهامزنیهای امنیتی کرد.
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، در موضعگیریای که بازتاب گستردهای در رسانههای بینالمللی داشت، تلاش کرد این حمله را به سیاستهای اخیر دولت استرالیا گره بزند؛ بهویژه مواضعی که از سوی تلآویو به عنوان نرمش نسبت به بهرسمیت شناختن دولت فلسطینی تلقی شده بود. او مدعی شد پیشترنسبت به «موج رو به رشد یهودیستیزی» هشدار داده و اکنون این هشدارها نادیده گرفته شدهاند.
تحلیلگران سیاسی در رسانههایی، چون رویترز و گاردین، این موضعگیری را بیش از آنکه صرفاً واکنشی امنیتی بدانند، تلاشی برای بهرهبرداری سیاسی از یک فاجعه انسانی ارزیابی کردند؛ تلاشی برای بازتعریف هر حمله ضدیهودی در جهان بهعنوان بخشی از نبرد بزرگ اسرائیل با محورمقاومت و در رأس آن، جمهوری اسلامی ایران.
ادعای بررسی نقش احتمالی ایران دراین حمله، بهسرعت به تیتر اول بسیاری از رسانههای غربی تبدیل شد، اما همزمان با برجسته شدن این ادعا، تردیدها نیز افزایش یافت. شماری از تحلیلگران امنیتی در رسانههای آمریکایی و اروپایی تأکید کردهاند که تا این لحظه هیچ سند علنی و مستندی که ارتباط مستقیم مهاجمان با ایران یا نهادهای وابسته به آن را نشان دهد، منتشر نشده است. برخی گزارشها یادآوری میکنند که اسرائیل در ماههای اخیر، پس از هر حمله یا حادثه مرتبط با یهودیان در خارج از مرزهایش، بهسرعت انگشت اتهام را به سمت تهران نشانه میگیرد؛ رویکردی که بهگفته منتقدان، بیش از آنکه مبتنی بر شواهد قطعی باشد، بخشی از جنگ روایتها و تلاش برای مشروعیتبخشی به اقدامات بعدی اسرائیل است.
در مقابل، مقامات رسمی ایران ضمن محکوم کردن حمله به غیرنظامیان و شرکتکنندگان در یک مراسم مذهبی، هرگونه ارتباط با این حادثه را رد کردند. موضع تهران، مطابق روال همیشگی، بر این محور استوار بودکه جمهوری اسلامی ترور کور و حمله به غیرنظامیان را مردود میداند و اتهامزنیهای اسرائیل را «سناریوسازی سیاسی» برای پوشاندن بحرانهای داخلی و منطقهای خود تلقی میکند. این واکنش اگرچه در رسانههای غربی بازتابی محدودتر نسبت به ادعاهای اسرائیل داشت، اما در تحلیلهای منطقهای به عنوان تلاشی برای جلوگیری از کشیده شدن تنشها به سطحی خطرناکتر ارزیابی شد.
حادثه بوندای سیدنی، صرفنظر از عاملان مستقیم آن، نشان داد که چگونه یک حمله خونین میتواند بهسرعت از یک تراژدی انسانی به ابزار فشار سیاسی و امنیتی تبدیل شود. تحلیل غالب در رسانههای بینالمللی این است که اسرائیل احتمالاً از این فضا برای تشدید فشار دیپلماتیک و امنیتی علیه ایران بهره خواهد برد، بیآنکه الزاماً شواهد قاطعی در دست داشته باشد. در شرایطی که تنش میان ایران و اسرائیل در ماههای اخیر در سطحی بیسابقه قرار گرفته، چنین حوادثی میتواند بهعنوان بهانهای برای افزایش اقدامات تقابلی، جنگ روانی و حتی تحرکات امنیتی جدید مورد استفاده قرار گیرد؛ وضعیتی که خطر سرریز شدن بحران خاورمیانه به نقاط دوردست جهان را بیش از پیش برجسته میکند.
حادثه سیدنی، فقط یک حمله تروریستی نبود؛ هشداری بود از جهانی که در آن، مرز میان خشونت محلی و منازعههای ژئوپلیتیک، هر روز باریکتر میشود.