رویداد۲۴| سقط جنین و مردهزایی در ایران همواره یکی از پنهانترین بحرانهای سلامت باروری بوده است. تازهترین آمار وزارت بهداشت که به دست رویداد۲۴ رسیده، تصویری هشداردهنده از وضعیت باروری در کشور نشان میدهد. این آمار نه تنها میزان سقط خودبهخودی را روشن میکند، بلکه زوایای پنهان نقش آلودگی هوا و مازوتسوزی در افزایش خطر مردهزایی را نیز افشا میکند.
خبرنگار رویداد۲۴ برای دسترسی به آمار سقط جنین دربازه زمانی ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۴، درخواست خود را در سامانه ملی انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات ثبت و طی یک پروسه چند روزه، به آمار نهایی دست پیدا کرد. حسین کرمانپور مدیر مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت که این آمار را به رویداد۲۴ داده، ضمن ارسال اطلاعات، تاکید کرده که این آمار، «دقیق و کامل نیست»؛ چراکه مواردی نظیر «سقطهای سرپایی، غیرقانونی، در منزل یا سقطهای اتفاقی» در آمار وزارت بهداشت ثبت نمیشوند.
به گزارش رویداد۲۴، سامانه ملی انتشار و دسترسی آزادبه اطلاعات سامانه، یک بستر الکترونیکی برای اجرای قانون دسترسی آزاد به اطلاعات است. طبق ماده ۲ این قانون، هر شهروند ایرانی حق دسترسی به اطلاعات عمومی را دارد. با این حال، بررسیها نشان میدهد که برخی نهادهای حاکمیتی از جمله سپاه پاسداران و آستان قدس از عضویت در این سامانه امتناع ورزیدهاند.
بر اساس اطلاعات سامانه ملی باروری سالم که به دست رویداد۲۴ رسیده، از ابتدای سال ۱۴۰۴ تا ۱۵ آذرماه _بیش از ۹ ماه_ در مجموع ٦٨٣ هزار و ٦١٥ مورد زایمان در کشور به ثبت رسیده است. در همین مدت، مجموعاً ٥٠ هزار و ٧٤٤ مورد سقط ثبت شده است. نگرانکنندهترین بخش ماجرا، آمار سقطهای «خودبهخودی» است؛ به طوری که از کل سقطهای خود به خودی ثبتشده،٣٩ هزار و ٢٩٧ مورد معادل بیش از ٧٧ درصد، خودبهخودی بودهاند.
این در حالی است که سقطهای قانونی نیز رقم قابل توجه ۶ هزار و ۹۸۷ مورد معادل نزدیک به ۱۳ درصد را به خود اختصاص داده و متأسفانه سقطهای عمدی با هزار و ۶۸۹ مورد، معادل ۳ درصد به ثبت رسیدهاند.
بیشتر بخوانید: ابهام قانونی در حکم اعدام برای سقط جنین | شهیندخت مولاوردی: در دولت روحانی منع سقط نداشتیم | حقوقدان: مجازات سقط در حد دیه و حبس است
علاوه براین، ۲ هزار و ۳٤٤ مورد ( معادل بیش از ۴ درصد) بارداری خارج رحمی و ۴۲۷ مورد سقط مکرر نیز گزارش شده است.
از سوی دیگر، آمار مردهزایی طی این مدت ۴ هزار و ۷۰۹ مورد بوده که معادل ۰.۷۱ درصد کل زایمانها است. البته وزارت بهداشت اعلام کرده که درصد مردهزایی با توجه به آمار سامانه ثبت زایمان، از ۰.۸۴ درصد درسال ۱۴۰۱ به ۰.۷۷ درصد در سال ۱۴۰۴ کاهش یافته است.
به گزارش رویداد۲۴ ، یکی از دغدغههای اصلی، بررسی ارتباط میان آلودگی هوا و افزایش سقط و مردهزایی است. مطالعات نشان میدهد که افزایش غلظت دیاکسید گوگرد میتواند سبب افزایش خطر مردهزایی شود. با وجود این شواهد، وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره اثر آلودگی بر مردهزایی تأکید کرده است که به دلیل وجود عوامل خطر متعدد در سقط خود به خودی، نمیتوان علت را فقط به عوامل آلودگی هوا نسبت داد.
با این حال، وزارت بهداشت انجام پژوهشهای کاربردی برای به دست آوردن شواهد دقیق از ارتباط عوامل خطر، از جمله غلظت دیاکسید گوگرد با سقط جنین و مردهزایی را در دستور کار مرکز جوانی جمعیت قرار داده است. همچنین، در برنامه جامع مهار، پایش، پیشگیری و کاهش سقط خود به خودی، انجام پژوهش برای اندازهگیری دقیق اثر آلودگی هوا بر سلامت مادر و جنین به عنوان جزئی از برنامه تعریف شده است.
عدم توجه کافی به خطرات آلودگی هوا برای زنان باردار در اطلاعرسانیهای رسمی، یک نگرانی و دغدغه جدی است. وزارت بهداشت در روزهای آلوده تنها به صدور هشدار عمومی و نکات ایمنی به مادران باردار بسنده میکند. این در حالی است که خود این وزارتخانه، در پاسخی که به دغدغه رویداد۲۴ درباره عوامل سقط جنین داده نشان داد که معتقد است کشور به شدت به سازوکار طرح ملی هشدار خطر برای زنان باردار در روزهای آلوده نیازمند است.
بیشتر بخوانید: داروهای سقط جنین در پلتفرمهای اینترنتی؛ زنگ خطر برای سلامت عمومی و سیاستهای جمعیتی کشور
بر همین اساس هم، وزارت بهداشت برنامه دارد که سامانه اطلاعرسانی پیامکی برای مادران باردار را در روزهای آلوده فعال کند.
وزارت بهداشت اذعان کرده که تاکنون اتصال بین سامانههای باروری سالم، سیب و محیط زیست برای پایش شاخصهای آلودگی هوا عملیاتی نشده است.
برنامه جامع مهار، پایش، پیشگیری و کاهش سقط خود به خودی در راستای ماده ۵۵ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به دانشگاههای علوم پزشکی کشور ابلاغ شده است. در این برنامه، در خصوص عوامل تأثیرگذار بر سقط از جمله آلایندهها و سموم به طور کامل توضیح داده شده است. مداخلات در این برنامه بر دو محور اصلی استوار است: خدمات آموزشی مراقبتی (شامل آموزش سبک زندگی سالم در مراقبتهای پیش از بارداری) و همکاریهای بینبخشی. این همکاریها شامل تشکیل کارگروه سلامت و امنیت غذایی در سطح ملی، دانشگاه و شهرستان با هماهنگی مرکز جوانی جمعیت است تا سیاستگذاریها در زمینه آلایندههای محیطی و مواد غذایی مؤثر بر سقط خود به خودی انجام شود.
در مجموع میتوان گفت که آمار جدید سقط جنین و مردهزایی در ایران هشداردهنده است؛ بیش از ۷۷ درصد سقطها، خودبهخودی هستند و مردهزایی همچنان بیش از ۰.۷ درصد کل زایمانها باقی مانده است. در کنار این بحران، آلودگی هوا و دیاکسید گوگرد یکی از عوامل بالقوه تهدید سلامت جنینها است، هرچند تحقیقات تکمیلی لازم است. سامانههای اطلاعرسانی، پژوهشهای کاربردی و همکاری بینبخشی از جمله راهکارهای کلیدی برای کاهش این بحران محسوب میشوند.