رویداد۲۴ | انیمیشن «افسانه سپهر» یکی از آثار حاضر در جشنواره فیلم فجر است که تلاش میکند با تکیه بر الگوهای اسطورهای، عناصر بومی و یک قهرمان نوجوان، سهمی در جریان روبهرشد انیمیشن سینمایی ایران داشته باشد. این اثر که برای مخاطب کودک و نوجوان تولید شده، همزمان با نقاط قوت قابل توجه، با نقدهای جدی نیز روبهرو شده و واکنشهای متفاوتی را در میان منتقدان برانگیخته است.
در خلاصه داستان «افسانه سپهر» آمده است: «هر افسانهای یک قهرمان نیاز دارد…». داستان درباره پسربچهای به نام سپهر است که در پی اسارت پدر و مادرش به دست نیرویی شرور، ناچار میشود وارد سفری پرخطر و قهرمانانه شود. در این مسیر، یوز ایرانیای به نام بابو همراه اوست؛ حیوانی که نهتنها نقش یک همراه فانتزی را ایفا میکند، بلکه بهنوعی نماد طبیعت، هویت ایرانی و نیروی اخلاقی داستان است. سپهر در طول مسیر با موجودات مختلفی از جمله غولهای جنگل، برف و دریا روبهرو میشود و هر مرحله، آزمونی تازه برای رشد شخصیتی اوست.
«افسانه سپهر» به کارگردانی عماد رحمانی و مهرداد محرابی ساخته شده و دومین تجربه بلند تیم مهوا پس از انیمیشن «شمشیر و اندوه» به شمار میآید. فیلمنامه اثر را مهدی جعفری و عماد رحمانی نوشتهاند و در بخش صداپیشگی، ترکیبی از صداهای آشنا و تازه به گوش میرسد. کاظم سیاحی در نقش بابو یکی از برجستهترین انتخابهاست که توانسته به این شخصیت جان ببخشد. در کنار او، صداپیشگانی، چون اکبر منانی، اعظم دلبری و شایان شامبیاتی حضور دارند. موسیقی فیلم بر عهده آرش آقابابائی و شاهین پژهان بوده و طراحی هنری و کاراکترها نیز نقش مهمی در شکلگیری فضای بصری اثر داشتهاند.
در نگاه کلی، «افسانه سپهر» تلاشی جدی برای نزدیک شدن به استانداردهای فنی روز انیمیشن است. استفاده از جلوههای ویژه بصری، طراحی نسبتاً جذاب کاراکتر یوزپلنگ و جسارت در خیالپردازی از نکات مثبتی است که حتی منتقدان سختگیر نیز به آن اشاره کردهاند.
بیشتر بخوانید: نقد و بررسی شنگول و منگول |انیمیشن بومی با ماجراجویی جذاب برای کودکان
با این حال، فیلم در بخش روایت و انسجام داستانی با چالشهایی مواجه است. برخی منتقدان معتقدند فیلمنامه با وجود استفاده از الگوی کلاسیک سفر قهرمان، در پرداخت جزئیات و ایجاد کشش دراماتیک دچار ضعف است و نمیتواند تا پایان، مخاطب را بهطور کامل با خود همراه کند.
یکی از مهمترین امتیازهای «افسانه سپهر»، استفاده از یوز ایرانی بهعنوان یک عنصر محوری است. بابو نهفقط یک شخصیت بامزه برای جذب کودکان، بلکه نمادی از حیاتوحش و میراث طبیعی ایران است. حضور این حیوان در کنار قهرمان نوجوان، یادآور تلاش انیمیشن برای پیوند زدن سرگرمی با پیامهای اخلاقی و هویتی است. همچنین ردپای افسانهها و قصههای شاهنامهای در روح اثر دیده میشود و تلاش شده مفهوم همدلی، شجاعت و اخلاقمداری بدون شعارزدگی منتقل شود.
واکنش منتقدان به این انیمیشن دوگانه بوده است. برخی، مانند احسان طهماسبی، انسجام نسبی فیلمنامه و توجه به عناصر فرهنگی ایرانی را نقطه قوت اثر میدانند و آن را در میان تولیدات کودک و نوجوان سینمای ایران قابلاعتنا ارزیابی میکنند. در مقابل، منتقدانی، چون محمد صابری ضعف قصهگویی و بهویژه موسیقی متن را از جدیترین مشکلات فیلم میدانند؛ موسیقیای که بهجای تقویت فضا، در برخی صحنهها به عاملی مزاحم تبدیل شده است. از سوی دیگر، محمد جلیلوند بر تخیل فعال و قصه سرراست فیلم تأکید دارد و شخصیت بابو را برگ برنده اثر میداند.
در مجموع، «افسانه سپهر» را میتوان تجربهای قابل بحث در مسیر رشد انیمیشن ایرانی دانست؛ اثری که از نظر فنی چند گام رو به جلو برداشته، اما برای تبدیل شدن به یک انیمیشن ماندگار، نیازمند بازنگری جدی در فیلمنامه، موسیقی و پرداخت دقیقتر عناصر بومی است. این انیمیشن بیش از آنکه یک موفقیت کامل باشد، نشانهای از مسیری است که انیمیشن سینمایی ایران همچنان در حال طی کردن آن است.