یکشنبه‌شب زلزله مهیبی، استان کرمانشاه را لرزاند و باعث شد تا 9 شهرستان و هزاران روستای این استان با درصد بسیار بالایی تخریب شوند و کشته و زخمی‌های بسیاری را هم برجای بگذارد.
زلزله کرمانشاه، همه کشور را بار دیگر برای کمک به مردم آسیب‌دیده متحد کرد، ایرانیان داخل و خارج از کشور و حتی سایر کشورهای خارجی ضمن ابراز همدردی با مردم ایران، خواهان کمک مالی به ایران شدند؛ اما اتفاق جالب و قابل‌تأملی که دراین‌بین رخ داد، انتشار شماره‌حساب‌های شخصی متعددی بود که در فضای مجاز دست‌به‌دست می‌شود تا جایی که حتی این اتفاق دست‌مایه طنز هم شد.
از لحظات اولیه وقوع زلزله در کرمانشاه تا به همین امروز، اگر به سراغ فضای مجازی بروید، با مردمی مواجه می‌شوید که هرکدام شماره‌حسابی داده‌اند تا از طریق جمع‌آوری پول، بتوانند به مردم آسیب‌دیده کمک کنند. دراین‌بین اما هنرمندان و ورزشکارانی همچون علی دایی هم حضور داشتند که با پیش‌قدم شدن در این امر خیر، خواهان کمک‌رسانی‌های مستقیم به مردم زلزله‌زده بودند.
همدردی، احساس وظیفه و مسئولیت مردم در چنین شرایطی قابل قدردانی و افتخارآمیز است. البته سودجویانی هم وجود دارند که با ارائه شماره‌حساب و به اسم کمک به زلزله‌زدگان، خواهان گرفتن ماهی از آب گل‌آلود هستند، اما جدای از این بحث، به نظر می‌رسد نوعی بی‌اعتماد در میان قالب مردم وجود دارد. مردمی بی‌اعتماد که سعی می‌کنند به‌جای آنکه موارد کمکی را به دست نهادهای رسمی بسپارند، خود وارد عمل شوند تا کمک‌های جمع‌آوری‌شده را به مردم آسیب‌دیده برسانند. این حجم از بی‌اعتمادی را می‌توان در عملکرد دولتها و نهادهای رسمی در سال‌های مختلف جستجو کرد. عملکردی که در این سال‌ها نه‌تنها مردم را به سمت خود جذب نکرده، بلکه روزبه‌روز باعث بی‌اعتمادی بیشتر از سوی مردم هم شده است.
اردشیر انتظاری، فعال اجتماعی و جامعه‌شناس در گفت‌وگو با
رویداد۲۴، با اشاره به زلزله رخ‌داده در کرمانشاه و انتشار شماره‌حساب‌های متعدد که به‌نوعی ناشی از نوعی بی‌اعتمادی به نهادهای دولتی در خصوص ارسال کمک‌های دوستانه است، گفت: دولت نماینده مردم است و مردم در این ایام خود را شریک غم و اندوه مردم زلزله‌زده می‌دانند و سعی می‌کنند کمک‌های خود را به هر نحوی که شده است به مردم زلزله‌زده ارسال کنند.
این جامعه‌شناس بابیان اینکه مردم در همه جای دنیا در این‌گونه موارد علاقه به همکاری دارند، خاطرنشان کرد: اینکه بخشی از مردم سعی کردند خودشان اقلام موردنیاز را مستقیماً به دست زلزله‌زدگان برسانند، ناشی از آن است که بخشی از نهادهای رسمی و متولی این امر، عملکرد فعال و قابل قبولی نداشتند.
انتظاری ادامه داد: بخشی از مردم نسبت به نهادهای دولتی و رسمی بی‌اعتماد هستند و سعی دارند اقلام موردنیاز را خودشان با دست خودشان به مردم کرمانشاه برسانند. از سوی دیگر هم بخشی از مردم هستند که اعتماد دارند اما با توجه به احساس مسئولیتی که دارند تلاش می‌کنند تا به هر نوعی که می‌شود به هم‌وطنان خود در چنین شرایطی کمک کنند.
این جامعه‌شناس بابیان اینکه به‌طورکلی به نظر می‌رسد مردم به دستگاه‌های بوروکراسی خوش‌بین نیستند، تصریح کرد: مردم معمولاً این نهادها را کارآمد نمی‌دانند و همین موضوع باعث می‌شود که خودشان دست‌به‌کار شوند. همانند همان اعتقادی که به دستگاه‌های مذهبی دارند. مردم ظرفیت و توان بسیار بالایی در امور مختلف دارند و در مواقع نیاز و ضروری به‌صورت گسترده وارد عمل و کمک‌رسانی می‌شوند. دستگاه‌ها و نهادهای دولتی و رسمی اگر کارآمد باشند باید از ظرفیت و توانایی مردم به نحو احسن استفاده کنند، نه اینکه مردم را رقیب خودشان بدانند.
اردشیر انتظاری با اشاره به آماده نبودن کشور و ستادهای مربوطه برای شرایط بحرانی و حساس، گفت: آمادگی هزینه دارد و ما نیز کشور ثروتمندی نیستیم و با توجه به تحریم، پایین بودن قیمت نفت و ... در شرایط خاصی قرار داریم که نمی‌توانیم همواره در شرایط آماده‌باش به سر ببریم. طبیعتاً مسئولین می‌دانند که اگر بافت‌های فرسوده را بازسازی کنند قطعاً خسارت و تلفات زلزله کمتر خواهد شد اما این کار را نمی‌کنند زیرا نوسازی بافت‌های فرسوده مستلزم هزینه بسیار زیادی است؛ درعین‌حال آماده‌باش بودن هم پرهزینه است. به نظرم ما بیش از آنکه «ضعف مدیریتی» داشته باشیم دچار «ضعف مالی» هستیم، مگر نه همه سازمان‌های مربوطه می‌دانند که کشور در شرایط جغرافیایی خاصی قرار دارد و هرلحظه ممکن است که زلزله رخ دهد، به همین دلیل با این‌گونه اتفاقات غافلگیر نمی‌شوند بلکه توانشان در ارائه خدمات در همین اندازه است.
این جامعه‌شناس بابیان اینکه نهادهای ما عموماً با کمبود منابع مالی مواجه هستند، تصریح کرد: ما می‌توانیم که ساختمان‌های ضد زلزله بسازیم و بافت‌های فرسوده را مرمت و بازسازی کنیم اما انجام این امور مستلزم هزینه زیادی است. مناطق مختلف کشور اگر بخواهند همواره در حالت آماده‌باش باشند، باید همیشه یک دپو و ظرفیت عظیمی از چادر، کنسرو، آب و غیره را در اختیار داشته باشند که اگر زلزله رخ داد، از آن‌ها استفاده کنند؛ چنین کاری به معنای تلف کردن وقت است زیرا ممکن است در یک منطقه تا سالیانِ سال زلزله‌ای رخ ندهد.
اردشیر انتظاری ادامه داد: حتی آمریکا هم‌چنین کاری را انجام نمی‌دهد که بخواهد یک دپوی از اقلام موردنیاز داشته باشد تا در صورت بروز بحران بتواند از آن‌ها استفاده کند؛ این کار عملاً شدنی نیست. البته من می‌پذیرم که ضعف مدیریت وجود دارد. ما بهترین کاری که در این‌گونه شرایط می‌توانیم انجام دهیم این است که در مدیریتمان حضور نیروهای مردمی را به‌حساب بیاوریم و برنامه‌ریزی‌های خاصی از حضور مردم و منابع داشته باشیم. متأسفانه سازمان‌های مربوطه مردم را به‌حساب نمی‌آورند، درحالی‌که مردم ظرفیت عظیمی دارند که در شرایط مختلف می‌توان از آن‌ها بهره برد.
این فعال اجتماعی در ادامه خاطرنشان کرد: در همین پیاده‌روی اربعین، سازمان‌های دولتی رفتند و در آنجا موکب زدند. من آستان قدس را هم نهادی دولتی به‌حساب می‌آورم؛ همه این نهادها به عراق رفتند و در آنجا موکب برپا کردند، درحالی‌که این کار را باید مردم با توجه به خواست خودشان انجام دهند نه دولتها. دولت باید شرایط لازم برای حضور مردم را فراهم کند نه اینکه خودش به‌طور مستقیم حضورداشته باشد. این مسئله متأسفانه در تمام ابعاد سیاست کشور وجود دارد. باید بگویم سوء مدیریتی که در کشور ما وجود دارد، متعلق به دولت خاصی نیست بلکه متعلق به بوروکراسی است.