یکی از مسوؤلان شهرداری ضمن اظهار بیاطلاعی از این رخداد مسأله را متوجه قسمت زیباسازی شهرداری میداند و میگوید : «بعید میدانم شهرداری با چنین توجیهی این طرحها را کنده باشد. در این صورت از بین بردن هر اثر هنری مجاز است!»
رضا دبیری نژاد کارشناس ارشد ایرانشناسی و موزهدار در این باره میگوید: «اینها زیباسازی دورهیست و نه دائمی، البته در مورد این کاشیها باید بررسی کرد طرح کاشی است یا خود کاشی اما زیباسازی تا آنجا که اطلاع دارم طرحهای موقت هنری را به اجرا در میآورد. به عنوان مثال یک نقاشی دیواری کشیده میشود، یا یک طراحی کاشی کاری هنری انجام میشود که یک یا دو سال دوام دارد اما پس از مستهلک شدن، آن اثر پاک یا برچیده میشود و اثر دیگری جایگزین آن میشود. در این مورد هم احتمالاً طرح کاشی است که معمولاً برای زیباسازی چهره شهر به کار میرود و بعید نیست که اکنون زیباسازی بخواهد طرح دیگری را به اجرا درآورد. اما در این که این نقوش بخش کوچکی از دنیای هنر کاشیکاری ایرانی را در مقابل دید شهروندان قرار داده شکی نیست و امیدوارم طرحهای اینچنینی ادامه یابد و مردم را با هنر ایرانی مأنوس کند.»
سید مجتبی موسوی معاون فرهنگی و هنرهای شهری سازمان زیباسازی شهر تهران توضیح میدهد:« سازمان زیباسازی چند سالی است طرحی به نام «بهارستان» را به اجرا در میآورد که سالانه هنرهای شهری است. رویکرد این سالانه هنری انجام یکسری ایدههای هنری خلاقانه توسط هنرمندان است که باعث تلطیف فضای شهری و تغییر ذائقه شهر و زیبایی آن میشود. یکی از سیاستهای این رویداد موقتی بودن آثار است. اجراها ماندگار نیست و طول عمرها محدود است. مانند جشنواره تخم مرغهای نوروزی که نهایتاً تا پایان ایام نوروز بود و سپس جمع شد. البته برخی از طرح ها هم برای بعضی از عناصر شهری در مبلمان و پل ها و پلههای شهری اجرا می شود که تا چند ماه یا یکسال می تواند دوام داشته باشند.»
او ادامه می دهد:«برای این پلهها هم چند سالی است هنرمندان طرحهایی میدهند که توسط هیأت داوران انتخاب و اجرا میشود. طرح هنری پلکانهای خیابان شریعتی در شهرداری منطقه سه، هر سه سال در طرح سالانه بهارستان پس از انتخاب ایده هنرمند به اجرا در آمده است، این طرح همچنین در پله های خیابان ولیعصر و جاهای دیگر هم به اجرا در آمده است.»
موسوی همچنین درباره حواشی کاشی های پله های رو به روی پارک ساعی توضیح می دهد:« نخست آن که جنس این اثر کاشی نیست. برچسبهایی با طرح کاشی است که با چسب چسبانده شده و به این دلیل هم چنین انتخابی شده که اثر قابل کندن باشد تا اگر همین هنرمند یا هنرمند دیگری ایدهای جدید یا خلاقانه داشت بتواند به اجرا در آورد و ایدههای متنوعی را روی پلکانها شاهد باشیم. اما به دلیل بارندگیهای اخیر چسب برخی از این طرح کاشیها کنده شده و طبیعتاً هم پلهها بد منظر شده بودند و هم جلوی پای مردم قرار میگرفتند. شهرداری منطقه هم طرح کاشی هایی را که خراب شده جمع آوری کرده است.»
او می افزاید:« نخستین برنامه هم هماهنگی با همین هنرمند است. بازدید کارشناسی انجام میشود اگر تعداد کمی از کاشیها خراب شده باشد همینها را مرمت میکنیم تا مدت زمان بیشتری بر روی پلکان باشد و اگر تعداد زیادی آسیب دیده باشد، طبق رویهای که برای رویداد بهارستان تعریف کردیم پلهها را از طرح کاشیها تمیز میکنیم تا سال دیگر در رویداد بهارستان طرح هنرمند دیگری انتخاب شود.»
اما آیا امکان دارد با توجه به میزان علاقه مردم به طرح کاشی پلکان ها ، از کاشی های واقعی با طرح های هنری – تاریخی- ایرانی برای مبلمان شهری استفاده کرد؟ موسوی در این باره می گوید:« بستگی دارد چه طرح و ایده ای در کجای شهر اجرا میشود. ما برای این که کار ماندگاری انجام دهیم باید محیطی متناسب هم پیدا کنیم .خیلی از جدارههای شهری هم اکنون مزین به هنر کاشی کاری ماندگار است اما این که آیا روی این پلکانها هم میتوان کاشیکاری ماندگاری انجام داد پیشنهادی است که باید بررسی شود که آیا با رویکرد سالانه بهارستان هماهنگی دارد و ما می توانیم در آینده این کار را انجام بدهیم یا خیر.»
اما یاسر جعفری معاون فنی زیباسازی شهرداری تهران که چند ساعت پیش این عکس برایش ارسال شده میگوید: «پیگیریها نشان از آن دارد که طرح هنری موقتی بر روی این پلکان به اجرا در آمده است و کاشی اصل نبوده و اثری خلاقانه است از یک هنرمند که در سالانه بهارستان به اجرا درآمده است. ما در طرح استقبال از بهار هم روی پستهای برق پرینتهایی با طرحهای کاشی کار کردیم. البته در کف سازیهای شهر هم در جاهایی که سنگ و سیمان خراب شده بویژه در محور بلوار کشاورز هنرمندانی ایده استفاده از کاشی شکسته را مطرح کردند که با استقبال هم رو به رو شده است.با توجه به استقبال مردم از هنر کاشی و واکنشها نسبت به همین خبر که در نوع خود جالب و قابل تأمل است این امکان وجود دارد که موضوع بهره گیری از کاشی در این پلکانها یا جاهای دیگر را بررسی کرد.»
مرجان کشاورزی هنرمندی است که ایده قابل تأمل و زیبای خود با عنوان «پلههای ایرانی» را در دومین سالانه هنری بهارستان عرضه کرده است، این اثر جزو آثار موقت رویداد دوم بهارستان به شمار میآید. این هنرمند ایده خود را روی کناره پلههای پر تعداد پلکان سوم اجرا کرده است، دو ردیف پلههای متعددی که از روبروی پارک ساعی در خیابان ولیعصر آغاز میشود و رو به بالا تا محله یوسف آباد ادامه مییابد.
کناره پلههای پلکان سوم با قطعه صفحات هم اندازه چسبانده در کنار یکدیگر پوشانده شده و روی هریک از این قطعات نقشی از کاشیهای دورههای مختلف در معماری ایرانی به چاپ رسیده است به طوری که کناره هر کدام از پلهها را یک نوع نقش به صورت یکسان و ممتد پر کرده است و این نقشها در کناره پلههای هم راستا تکرار شده است.
او برای تزئین و زیباتر کردن پلکان فقط به گردآوری نقوش کاشیهای دورانهای مختلف هنر ایرانی پرداخته، آنها را به چاپ رسانده و با چسباندن ورقهای چاپ شده برکناره پلهها این تزئین را به انجام رسانده است. در همان زمان انتقاد وارده بر این کار این بود که ای کاش تدبیری اندیشیده میشد تا به جای قطعات چاپ شده که پس از طی مدتی معین باید کنده شوند، کاشیهای واقعی با همین نقوش و با همین ترتیب قرار گیری در ردیف پلهها ساخته و پرداخته و نصب میشد تا برای همیشه چهره پلکان سوم منطقه پارک ساعی زیبا و رنگین و با هویت بماند.
حال با واکنش عمومی در شبکههای مجازی نسبت به کندن این اثر هنری به نظر میرسد که مردم از طرحهای شهری که با فرهنگ و هنر آنها عجین است استقبال میکنند و نسبت به حذف آنها ابراز ناراحتی میکنند. از این رو شایسته است شهرداری منطقه با توجه به استقبال مردم از طرح این کاشیها دست به اقدامی زند که این بار کاشیهای واقعی با همین طرحها بر روی برخی از پلکانهای شهری نصب شود تا به خاطرهای ماندگار از حفظ هویت فرهنگی و هنری شهری تبدیل شود.
منبع: چمدان