رویداد۲۴| افزایش ازدواج و فرزندآوری در سالهای اخیر دغدغه جدی مسئولان شده و شاهد توصیههای مکرر در این رابطه هستیم. برآورده نشدن انتظار آقایان برای ایجاد تغییر در ترکیب جمعیتی کشور، اما سبب شده که در این راستا اقداماتی انجام شود که بعضا حاشیه ساز است. از نصب بنرها و دیوارنگارههایی که معمولا با واکنشها و انتقادهای کاربران در فضای مجازی مواجه میشود گرفته تا برنامههای تلویزیونی با حضور افرادی که فرزند زیاد دارند نمونهاش همین روحانی صاحب ۱۴ فرزند که اخیرا توجهها را به خود جلب کرده بود.
هیچ یک از این اقدامات، اما تا کنون موثر واقع نشده و همین هم مسئولان را به اتخاذ تصمیمات جدید واداشته است. مثلا همین صدور مجوز فعالیت به ۲۰۵ سایت همسریابی! معاون امور جوانان وزارت ورزش از صدور مجوز فعالیت به ۲۰۵ سایت همسریابی خبر داده و گفته: «استفاده از ظرفیت شبکههای اجتماعی برای همسریابی، تدبیر دولت چهاردهم برای ازدواج جوانان است.»
تدبیری که به نظر نمیرسد سودمند باشد و حتی بعید نیست که تبعات جانبی به بار آورد. راهکاری با در نظر گرفتن مشکلات اقتصادی گسترده در کشور مصداق ضرب المثل «آفتابه لگن هفت دست ولی شام و ناهار هیچی» به حساب میآید. در این راستا لازم است به چند نکته اشاره کنیم.
۱. مسئولان محترم در دولت و سایر نهادهایی که دغدغه ازدواج جوانان را دارند، بهتر است قبل از آنکه دنبال وسیله و واسطه آشنایی جوانان باشند. موانع ازدواج را از سر راه آنها برداند. موانعی که کسی تردید ندارد عمدتا اقتصادی است. در این اوضاع اقتصادی مملکت و مشکلات معیشتی که خانوارها با آن مواجه هستند، انتظار ازدواج از جوانان گزاف به نظر میرسد؛ لذا انتظار میرود که آقایان در ابتدا مشکل اشتغال، درآمد، مسکن و ... را حل کنند.
۲. احتمالا برخی به ارائه تسهیلات ازدواج را اقدام عملی مسئولان برای رفع موانع اقتصادی ازدواج تصور میکنند. در رد این نظر نیز باید گفت که وام سیصد الی سیصد و پنجاه میلیونی به جوانان در شرایطی که ودیعه مسکن در تهران - در کمترین حالت – همین مقدار یا بیش از آن است، دردی از مردم دوا نخواهد کرد. یک حساب سرانگشتی از هزینههای مراسم عروسی یا خرید جهیزیه نشان میدهد که در سادهترین ازدواجها نیز تمام این مبلغ وام ازدواج هزینه خواهد شد. حال از یک جوان تازه به بازار کار رسیده چطور باید انتظار داشت که یک زندگی را با پولی کلی قسط و بدهی شروع کند؟
۳. در موضوع وام ازدواج باید صف طولانی و مدت زمانی که جوانان برای دریافت آن منتظر میمانند، همچنین میزان قسط بازپرداخت آن که تقریبا یک چهارم پایه حقوق کارگری است، را نیز در نظر گرفت. به عبارت سادهتر وام ازدواج در این وضعیت اقتصادی و با این شرایط پرداخت به هیچ وجه تاثیری در ترغیب جوانان به ازدواج ندارد.
۴. مساله بعدی، موانع فرهنگی و ذهنی است که جوانان را از ازدواج بازمیدارد. مصادیق آن را باید در اظهارات مریم ابراهیمی فعال حوزه تسهیلگری ازدواج که حرفهایش در حضور رهبری وایرال شد، یافت. او گفته بود: «نسل جدید در ازدواج به معیارهای مادی و ظاهری بیش از اصالت توجه دارد؛ این در حالی است که برخی پسران تنها در بحث مهریه دم از ارزشهای انقلابی میزنند، اما در خرید جهیزیه ایرانی یا انتخاب همسر با وسواسهای غیرمنطقی مانند قد، وزن و رنگ پوست، دچار تناقض میشوند. این نگاه سطحی نیاز به اصلاح دارد.»
۵. بعد از رفع مشکلات اقتصادی و عبور از این موانع است که تازه میتوان به نقش واسطهها و روشهای آشنایی جوانان و فراهم شدن مقدمات ازدواج پرداخت. در این مرحله نیز باید گفت که اگر طبق گفته معاون جوانان وزارت ورزش قائل به نقش و کارکرد شبکههای اجتماعی و فضای مجازی باشیم، بهترین کار رفع فیلتر است. اگرچه که بحث درباره فرصتها و تهدیدهای شبکههای اجتماعی در مقوله ساخت رابطه و ازدواج بسیار است و خود نیاز به بررسی دقیقتری دارد.
۶. نکته بعدی، اما این است که ایجاد سایتهای همسریابی در این زمینه چه نقشی دارد؟ تجربههای پیشین در این خصوص مفید بوده یا خیر؟ فرض را بر این بگذاریم که این سایتها کمک قابل توجهی به افزایش آمار ازدواج کرده باشند و از قضا ازدواجهای پایدار هم ساخته باشند؛ در این صورت باید پرسید که واقعا نیازی به ۲۰۵ سایت است؟! این تکثر برای چیست؟
۷. مهمتر اینکه آیا آقایان آسیبها و سوءاستفادههای احتمالی تحت پوشش سایتهای همسریابی را در نظر گرفتهاند؟ فعالیت این مجموعهها چطور قرار است مدیریت شده و تحت نظارت قرار بگیرد تا مشکل ساز نشود؟ به هر حال نمیتوان نادیده گرفت که فرهنگ ایرانی پذیرای موضوعاتی مثل ازدواج موقت نیست و هربار حرف از سایتهای همسریابی میشود این تصور ایجاد میشود آنکه بیشتر در این خصوص عمل خواهند کرد. برای رفع این ذهنیت از جامعه تدبیری اندیشیده شده است؟
بیشتر ازدواج کنندگان هم بیکار هستند که به سراب وام ازدواج اینکار را می کنند و اصلا امکان تسویه وام را هم ندارند .