رویداد۲۴ | مازیار وکیلی: پیرپسر فیلمی محصول سال ۱۴۰۰ به کارگردانی اُکتای براهنی است. فیلم داستان دو برادر نگون بخت بنام رضا و علی را روایت میکند که با پدر مستبد و زورگوی خود غلام باستانی زندگی میکنند. تهیه کنندگی فیلم را بابک حمیدیان برعهده داشته است و حسن پورشیرازی، حامد بهداد، لیلا حاتمی و محمد ولی زادگان در آن بازی کردهاند. پیرپسر با ثبت فروش ۱۲۸ میلیارد تومان توانست از فیلم «صددام» عبور کند و به دومین فیلم پرفروش سینمای ایران در سال ۱۴۰۴ تبدیل شود.
این فیلم تاکنون در جشنوارههای فیلم روتردام و ترانسیلوانیا مورد تقدیر قرار گرفته است. این فیلم همچنین جایزه بهترین فیلم جشنواره گالوی ایرلند را کسب کرده است. این فیلم هم از جمله فیلمهای توقیفی در دولت قبل است که با مساعدت وزارت ارشاد دولت مسعود پزشکیان در چهل و سومین جشنواره فیلم فجر برای منتقدان و روزنامه نگاران به نمایش درآمده است.
اُکتای براهنی پسر یکی از مشهورترین و پُرآوازهترین شعرا و منتقدین فرهنگی ادبیات ایران رضا براهنی است. این سابقه کار را برای فیلمسازی مانند اُکتای براهنی سخت میکند، چون مدام با پدر نامدارش مقایسه میشود و همین موضوع باعث میشود به شکل دیگری قضاوت شود. براهنی که علاقه زیادی به ادبیات روسیه دارد پیش از ساخت پیر پسر، پل خواب را با الهام از جنایت و مکافات ساخت و حالا برای ساخت پیرپسر سراغ منابع مختلفی در ادبیات رفته که مهمترین آنها جنایت و مکافات داستایفسکی است.
پیرپسر، اما به اندازه منابع اقتباسش فیلم خوبی نشده است. مشکل اصلی پیرپسر شعارزدگی فیلم است. متاسفانه براهنی در این فیلم به سیاق بسیاری از فیلمهای اُرگانی شعارهای خود را بلند بلند فریاد زده و خواسته با استفاده از یک مضمون قدیمی و جذاب یک فیلم ۱۹۰ دقیقهای بسازد که در این راه ناکام بوده است.
پاسخ به این سوال بسیار سخت است. چون پیرپسر از آن فیلمهایی است که تماشاگر را مرعوب میکند. کما این که پس از تماشای پیرپسر در پردیس سینمایی ملت تماشاگران زیادی شروع به دست زدن برای فیلم کردند. اما اگر کمی فکر کنیم متوجه میشویم پیرپسر هم تفاوت چندانی با فیلمهای اُرگانی که فقط شعار میدهند ندارد. در پیرپسر هم با یک مضمون مشخص (پدرکُشی) طرف هستیم که قرار است در طول فیلم توسط کارگردان تقبیح شود.
بیشتر بخوانید: پیرپسر زیر تیغ نقد؛ شاهکاری جنجالی یا هیاهویی بیحاصل؟
فیلمساز در همان ده پانزده دقیقه ابتدایی با تاکید بر روی کتاب برادران کارامازوف خودش را لو میدهد و اگر تماشاگر قدری باهوش باشد متوجه هدف و استراتژی او میشود. اما براهنی با تمام وجود تلاش میکند که ماجرای فیلم را کش دهد و تماشاگر را مجاب کند که دارد حرف مهمی میزند. اما مشکل شخصیت پردازی خصوصاً شخصیت پدر که بسیار رقت انگیز و بامزه از کار درآمده باعث شده فیلمساز به هدف خود نرسد.
سالها پیش براهنی پدر تلاش کرد تا با برخی نوآوریها مسیر ادبیات فارسی را برای همیشه عوض کند، اما کار به جایی رسید که به جای شعر گفتن گفت: تیکادو، تیکادو، تیکادو. شوربختانه چهرههای فرهنگی هم برای او شروع کردند به دست زدن. حالا و بعد از سالهای طولانی پسر همان پدر فیلمی ساخته بنام پیرپسر که مانند بسیاری از شعرهای پدر بد است، اما هم چنان هواداران سینه چاکی دارد که برای او هم دست میزنند. تا زمانی که چنین فضای استادیومی بر فرهنگ ایران حاکم است آیا میتوان از دریچه منطق درباره یک اثر هنری حرف زد؟
در حوزه بازیگری، فیلم پیرپسر نقاط درخشان متعددی دارد که بدون شک برجستهترین آن، حضور حسن پورشیرازی در نقش غلام است. او شخصیتی پیچیده و چندوجهی خلق کرده که مرزهای شر مطلق را درمینوردد و گاهی به یک اسطوره ترسناک تبدیل میشود. بازی پورشیرازی سرشار از جزئیات رفتاری ظریف است که مخاطب را درگیر میکند و با گذشت زمان، تأثیر آن در ذهن تماشاگر ماندگار میشود.
ظهور تمامقد غلام در نیمساعت پایانی فیلم، یکی از نقاط اوج روایت به شمار میرود. این حضور قوی و تأثیرگذار، چنان حس و حال ویژهای به فیلم میبخشد که بسیاری از ضعفهای ساختاری و ریتمی پیرپسر را تا حد زیادی میپوشاند و نشان میدهد که بازی هنرمندانه پورشیرازی چگونه میتواند تجربه کلی تماشاگر را بهبود بخشد.
فیلم درام ایرانی «پیر پسر» به نویسندگی و کارگردانی اکتای براهنی و تهیهکنندگی حنیف سروری و بابک حمیدیان، ۴ آبان ۱۴۰۴ ساعت ۱۸، در سینما آنلاین پلتفرم فیلمنت به نمایش درمیآید.
حنیف سروری، یکی از تهیهکنندگان فیلم پیرپسر به کارگردانی اُکتای براهنی، از انتشار نسخه قاچاق این اثر در تلگرام خبر داد و تأکید کرد که هر کانالی که این فیلم را منتشر کند، به دلیل نقض حق کپیرایت تحت پیگرد قضایی قرار خواهد گرفت. سروری افزود که تیم تولید در حال شناسایی عاملان انتشار غیرقانونی است و خسارت مالی قابلتوجهی از آنها مطالبه خواهد شد.
سروری با اشاره به اینکه نسخه قاچاق فیلم به دست تیم تولید رسیده است، گفت: «پیرپسر» از حق کپیرایت برخوردار است و ادمین کانال تلگرامی که این فیلم را منتشر کرده باید خسارت سنگینی بپردازد. وی ادامه داد که پیگیریها برای یافتن مقصران ادامه دارد و هر کانالی که فیلم را بدون اجازه منتشر کند، موظف به پرداخت خسارت خواهد بود.
در شرایطی که فیلم پیرپسر به دلایل نامعلوم از چرخه معرفی به اسکار از سوی ایران کنار گذاشته شد، تهیهکننده آن از احتمال معرفی این فیلم به اسکار از کانادا خبر داده است. حنیف سروری در گفتوگو با تهرانتو تایمز اعلام کرد: «از آنجا که کارگردان پیرپسر شهروند کاناداست، این احتمال وجود دارد که بتوانیم فیلم را از طریق کانادا به اسکار بفرستیم. فیلم کاملاً آماده است و ما امیدواریم بتواند جایزه اسکار را به دست بیاورد. به همین دلیل، اکران تورنتوی آن را آغاز کردیم.»
غلام، پدر تریاکی دیکتاتوری است که با زور و تقلب صاحب خانهای شده که مال او نیست. ماشین آمریکایی قدیمی دارد و در مواجهه با افراد بیرون از خانواده به زور متوسل میشود و چوب بر میدارد و شاخ و شانه میکشد. پیشتر در زندان بوده و با خیانت به رفقا آزاد شده. قاتل است. کسی تحویلش نمیگیرد مگر به خاطر پولش. حاضر به بازسازی و نوسازی ملکش نیست. الکی در رقابت افتاده با نسل بعدی که اهل مطالعه است. نمیخواهد نسل بعد برنده شود و با هزینه زیاد و حذف طرف مقابل یا هر جور شده باید نسل اندیشمند را کنار بزند. نسل اندیشمندی که شاهد خلافهای او (قتل پیشینش) بوده اما به مصلحتش سکوت کرده تا پس از مرگ دیکتاتور صاحب ملک شود. دیکتاتور در مجمع رفقایش که شبیه سازمان ملل و محفل علافان است، وقتی با تقلب موفقیتی کسب میکند بر طبل شادانه میکوبد و شمشیر برداشته و رقصکنان فاز ناسیونالیستی گرفته و ((گرجستانم را پس بده)) را زمزمه میکند. نه تنها فرزند خودش را هم گردن نمیگیرد بلکه دست آخر برای بقا حاضر به حذف همه است.
اینها شما را یاد فرد خاصی نمیاندازد؟