رویداد۲۴ | چشم یکی از حساسترین و حیاتیترین اعضای بدن است که آسیب به آن میتواند عواقب جبرانناپذیری داشته باشد. از برخورد جسم خارجی گرفته تا سوختگیهای شیمیایی یا ضربههای شدید، آسیب به چشم میتواند در هر لحظه و در هر محیطی رخ دهد. مهمترین نکته پس از بروز آسیب چشمی، واکنش سریع و صحیح است. تأخیر در رسیدگی به این نوع آسیبها، گاهی میتواند باعث کاهش بینایی یا حتی نابینایی دائم شود.
اولین اقدام پس از آسیب، تشخیص نوع آن است. آیا چشم با یک شی تیز برخورد کرده یا دچار ضربه شده است؟ آیا ماده شیمیایی به درون چشم پاشیده شده یا فرد دچار سوختگی شده؟ آیا شیء خارجی مثل خاک، شن یا مژه در چشم گیر کرده است؟ پاسخ به این سؤالها میتواند مسیر درمان را مشخص کند. گاهی آسیبها سطحی هستند و با شستوشوی ساده یا قطرههای مخصوص درمان میشوند، اما در مواردی مراجعه فوری به پزشک ضروری است.
برخی نشانهها میتوانند هشدار دهند که آسیب چشمی جدیتر از آن است که خودمان بتوانیم آن را درمان کنیم. این نشانهها شامل درد شدید، کاهش ناگهانی بینایی، خونریزی از چشم، ورود جسم خارجی بزرگ، دوبینی یا تورم زیاد اطراف چشم است. اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، بلافاصله به اورژانس یا چشمپزشک مراجعه کنید و از دستکاری بیشتر خودداری کنید.
در صورتی که آسیب چشم جزئی به نظر برسد، مانند ورود گرد و خاک یا مژه به چشم، میتوان با شستوشوی ملایم با آب تمیز یا استفاده از قطره اشک مصنوعی، شیء خارجی را خارج کرد. هرگز با دست یا وسیلهای مثل گوشپاککن سعی نکنید چیزی را از داخل چشم خارج کنید. اگر سوزش یا ناراحتی باقی ماند، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
اگر چشم با مواد شیمیایی مثل شویندهها یا اسیدها تماس پیدا کرد، باید فوراً چشم را با آب ولرم به مدت حداقل ۱۵ دقیقه بشویید. این کار باید بلافاصله انجام شود و نباید منتظر رسیدن کمک باشید. پس از شستوشوی کامل، چشم را با یک پارچه تمیز بپوشانید و فوراً به اورژانس مراجعه کنید. تماس با برخی مواد شیمیایی میتواند باعث آسیبهای عمیق به قرنیه یا بافت داخلی چشم شود.
پس از مراجعه به پزشک یا درمان اولیه، مراقبتهای بعدی اهمیت زیادی دارد. در بیشتر موارد، پزشک ممکن است قطرههای آنتیبیوتیک، ضد التهاب یا اشک مصنوعی تجویز کند. در دوران بهبودی از مالیدن چشم، استفاده از لنز تماسی و قرار گرفتن در معرض نور شدید خودداری کنید. مصرف منظم داروها و پیگیریهای پزشکی نیز به پیشگیری از عفونت یا آسیبهای ثانویه کمک میکند.
بسیاری از آسیبهای چشمی در محیط کار، خانه یا حین فعالیتهای ورزشی رخ میدهند. استفاده از عینک محافظ هنگام کار با ابزارهای صنعتی، مواد شیمیایی یا حتی هنگام جوشکاری، یکی از راههای مؤثر در پیشگیری از آسیب است. در خانه نیز هنگام استفاده از شویندهها یا کار با روغن داغ، مراقب پاشیده شدن مواد به چشم باشید.
پس از آسیب، بدن برای ترمیم بافتها به مواد مغذی نیاز دارد. تغذیه مناسب میتواند روند بهبودی را تسریع کند. مصرف ویتامین A، C، E، روی و امگا ۳ در این دوره توصیه میشود. این مواد در مواد غذایی مثل هویج، اسفناج، ماهی سالمون، گردو، و مرکبات یافت میشوند. البته تغذیه به تنهایی جایگزین درمان پزشکی نیست، اما در روند کلی بهبودی نقش مؤثری دارد.
یکی از اشتباهات رایج پس از آسیب چشمی، استفاده خودسرانه از قطرههای چشمی، پمادها یا حتی داروهای سنتی است. هر دارویی مخصوص نوع خاصی از آسیب است و استفاده نادرست ممکن است وضعیت را بدتر کند. داروهای چشمی باید حتماً با تجویز پزشک مصرف شوند و در صورت بروز حساسیت یا عوارض جانبی، مصرف آنها باید قطع شود.
آسیب به چشم، هرچند کوچک، نباید دستکم گرفته شود. اقدامات سریع و صحیح، میتواند از بروز عواقب شدید جلوگیری کند. تشخیص نوع آسیب، شستوشوی فوری در موارد ضروری، مراجعه به پزشک و رعایت مراقبتهای بعدی، همگی در سلامت چشم حیاتیاند. به یاد داشته باشید که بینایی نعمتی بیجایگزین است و مراقبت از آن باید همیشه در اولویت قرار گیرد.