رویداد۲۴ | آلودگی هوا یکی از چالشهای محیط زیستی و بهداشتی است که نه تنها بر سیستم تنفسی، بلکه بر سایر بخشهای بدن نیز تأثیر میگذارد. یکی از بخشهایی که کمتر مورد توجه قرار گرفته، دستگاه گوارش است. مطالعات و نظر متخصصان نشان میدهد که آلودگی هوا میتواند عملکرد گوارشی را مختل کند و باعث تحریک مخاط معده، زخم و حالت تهوع شود.
مسعود صدرالدینی، فوق تخصص گوارش و آندوسکوپی، توضیح میدهد: «هنگامی که ما نفس میکشیم، مقداری از ذرات آلوده موجود در هوا وارد دستگاه گوارش میشود. این ذرات مخاط معده و مری را آلوده میکنند و ترشحات لازم برای هضم غذا به درستی صورت نمیگیرد. نتیجه این وضعیت حالت تهوع و دلدرد است.»
به عبارت دیگر، هوا فقط از ریهها عبور نمیکند، بلکه با بزاق و بلع، بخشی از آن وارد سیستم گوارش شده و مخاط معده را تحت تأثیر قرار میدهد.
آلودگی هوا در مواجهه طولانیمدت میتواند باعث آسیب مزمن به مخاط معده و روده شود. در ابتدا ممکن است تنها با علائمی مانند دلدرد، نفخ و تهوع خود را نشان دهد، اما اگر فرد به طور مداوم در معرض آلایندهها باشد، خطر بروز مشکلات جدیتر مانند زخم معده افزایش مییابد. صدرالدینی در این زمینه توضیح میدهد: «ذرات آلوده موجود در هوا، با ورود به دستگاه گوارش، مخاط معده و مری را تحت فشار قرار میدهند و همین امر در طولانیمدت باعث بروز زخم معده میشود.»
علاوه بر اثرات مستقیم، آلودگی هوا میتواند به طور غیرمستقیم روی سلامت گوارش تأثیر بگذارد. ذرات ریز معلق در هوا باعث افزایش التهاب سیستمیک بدن میشوند. التهاب مزمن میتواند ترشح اسید معده و آنزیمهای گوارشی را تحت تأثیر قرار دهد و مشکلات هضم و سوءجذب مواد مغذی را ایجاد کند. افرادی که بیماریهای زمینهای گوارشی دارند، مانند زخم معده یا سندرم روده تحریکپذیر، بیشتر در معرض تشدید علائم هستند.
بیشتر بخوانید: آیا واقعا شیر برای آلودگی هوا مفید است؟
همچنین، این ذرات میتوانند تعادل باکتریهای مفید روده را مختل کنند. روده سالم نقش مهمی در هضم و جذب مواد غذایی دارد و اختلال در فلور میکروبی روده میتواند نفخ، اسهال یا یبوست ایجاد کند.
صدرالدینی توضیح میدهد که آلودگی هوا علاوه بر اثرات گوارشی، میتواند سیستم سمپاتیک بدن را تحریک کند، فشار خون را افزایش دهد، اختلال عملکرد قلب و عروق ایجاد کند و حتی باعث مشکلات متابولیکی مانند مقاومت به انسولین شود. این تغییرات فیزیولوژیک میتواند فرایند هضم و جذب مواد غذایی را تحت تأثیر قرار دهد و فشار اضافی بر دستگاه گوارش وارد کند.
برای کاهش اثرات آلودگی هوا بر دستگاه گوارش، رعایت چند نکته ساده، اما مؤثر توصیه میشود:
علاوه بر این، افراد مبتلا به بیماریهای گوارشی باید بیشتر مراقبت کنند و در صورت نیاز از مشاوره پزشک بهرهمند شوند. تغییر سبک زندگی، کاهش مصرف غذاهای فرآوری شده و افزایش مصرف میوه و سبزیجات تازه میتواند به تقویت مخاط دستگاه گوارش کمک کند.
آلودگی هوا یک مسئله محیط زیستی و اجتماعی است که سلامت فردی و جمعی را تحت تأثیر قرار میدهد. اثرات آن بر دستگاه گوارش ممکن است در ابتدا خفیف باشد، اما در طولانیمدت میتواند باعث بروز مشکلات جدی مانند زخم معده، سوءهاضمه مزمن و اختلال در عملکرد روده شود. رعایت نکات پیشگیری و مراقبتهای ساده مانند نوشیدن آب کافی، پرهیز از غذاهای سنگین و کاهش مواجهه با آلایندهها میتواند نقش مهمی در کاهش آسیبهای ناشی از آلودگی هوا داشته باشد.