رویداد۲۴| امشب شب چله است و سیاهی گرانی بیش از آن بر زندگی مردم سایه انداخته که به راحتی آن آیینی سنتی یعنی دورهمیهای خانوادهها و برپاییی سفره پر از خوراکی و رنگارنگ یلدا را اجرا کنند. نه تنها قیمت کالاها به طرز سرسامآوری افزایش یافته، بلکه برخی اقلام به سطح کالاهای لوکس رسیدهاند و فشار اقتصادی و کاهش قدرت خرید خانوارها را بیش از هر زمان دیگری گرفتار و سرخورده کرده است.
هندوانه، یکی از اصلیترین نمادهای شب یلدا، در بازار تهران هر کیلوگرم بین ۲۳ تا ۲۵ هزار تومان قیمت دارد؛ قیمتی که نسبت به سال قبل رشد محسوس داشته است. اما بیشترین شوک بازار، انار است؛ این میوه که نماد اصلی سفره یلداست، کیلویی حدود ۸۷ هزار تومان فروخته میشود، رقمی که بسیاری از خانوارها را در خرید آن دچار تردید میکند. علاوه بر این، میوههای وارداتی و گرانی مثل موز، آناناس و توتفرنگی در برخی بازارها بیش از ۱۰۰ هزار تومان قیمت دارند، تا جایی که مصرف آنها برای بسیاری از خانوادهها خارج از توان اقتصادی قرار گرفته است.
آجیل شب یلدا نیز رکوردشکنی کرده است. آجیل مخلوط استاندارد اکنون از حدود ۹۵۰ هزار تا ۱.۵ میلیون تومان در هر کیلوگرم فروخته میشود. انواع ممتاز و ۴ مغز بستهبندی شده به بیش از ۲ تا ۳ میلیون تومان میرسد و آجیلهای خاص با مغزهای گرانقیمت مانند پسته و بادام حتی تا ۴ میلیون تومان هم قیمتگذاری شدهاند. این افزایش سرسامآور باعث شده بسیاری از خانوارها نتوانند حتی بخش کوچکی از سنت شب یلدا را بدون فشار اقتصادی تجربه کنند.
شیرینیهای مخصوص شب یلدا نیز از گزند گرانی در امان نبودهاند. شیرینی خشک حدود ۳۵۰ هزار تومان و شیرینیهای گردویی یا قطاب تا ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار تومان قیمت دارند. این افزایش قیمت باعث شده حتی خرید سنتیترین شیرینیها برای بسیاری گزینهای پرهزینه باشد و تجربه یلدای ایرانیان تحت تاثیر قرار گیرد.
کارشناسان اقتصادی افزایش تورم و هزینههای تولید همراه با ضعف نظارت بر بازار را عامل اصلی رشد قیمتها میدانند. برخی مسئولان نیز تأکید کردهاند که بخش بزرگی از کالاها مشمول قیمتگذاری دستوری نیستند و بازار تعیینکننده قیمت است، پدیدهای که فشار اقتصادی را تشدید کرده و بسیاری از اقشار جامعه را با چالش مواجه ساخته است.
افزایش قیمت میوه، آجیل و شیرینی باعث شده حتی سنتهای دیرینه شب یلدا با محدودیت مواجه شوند. خانوارهای با درآمد متوسط و پایین، امسال مجبورند یا از خرید برخی اقلام صرفنظر کنند یا هزینههای بیشتری را به تجربه سنتی یلدا اختصاص دهند. این وضعیت نه تنها نابرابری اقتصادی را پررنگتر کرده، بلکه حس فرهنگی و جمعی این آیین ملی را تحت تاثیر قرار داده است.