رویداد۲۴| سندرم آسپرگر یکی از اختلالات طیف اوتیسم (ASD) محسوب میشود که در دستهی اختلالات عصبی-رشدی قرار دارد. این سندرم نخستین بار در دهه ۱۹۴۰ توسط پزشک اتریشی، هانس آسپرگر، توصیف شد. او کودکانی را شناسایی کرد که دارای هوش طبیعی یا بالاتر از حد متوسط بودند، اما در تعاملات اجتماعی، مهارتهای ارتباطی و درک احساسات دیگران دچار مشکل بودند. برخلاف اوتیسم کلاسیک، افراد مبتلا به سندرم آسپرگر اغلب دچار تاخیر گفتاری یا نقص عمده در رشد ذهنی نمیشوند، اما ویژگیهایی دارند که میتواند چالشبرانگیز باشد.
تا سال ۲۰۱۳، سندرم آسپرگر به عنوان یک تشخیص مستقل در نظر گرفته میشد. اما از آن زمان، در نسخه پنجم کتاب راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-۵)، این تشخیص تحت عنوان «اختلال طیف اوتیسم» دستهبندی شد. به این ترتیب، سندرم آسپرگر دیگر بهصورت جداگانه تعریف نمیشود، اما همچنان بهعنوان اصطلاحی رایج در میان متخصصان و خانوادهها باقی مانده است، بهویژه برای توصیف افرادی که در طیف اوتیسم قرار دارند، اما عملکرد شناختی و زبانی بالاتری دارند.
افراد مبتلا به سندرم آسپرگر معمولاً دارای مجموعهای از ویژگیها هستند که در سه حوزهی اصلی بروز میکنند: تعامل اجتماعی، رفتارهای تکراری و علایق محدود. در عین حال، تواناییهای ذهنی و زبانی آنها ممکن است کاملاً طبیعی یا حتی فراتر از حد معمول باشد.
بیشتر بخوانید: سندروم تورت چیست؟ علت، علائم، تشخیص و درمان آن
در حوزهی اجتماعی، این افراد ممکن است در درک نشانههای غیرکلامی مانند زبان بدن، لحن صدا یا حالات چهره دچار مشکل شوند. آنها ممکن است رفتارهایی نامتناسب با موقعیتهای اجتماعی از خود نشان دهند یا در برقراری روابط عاطفی و دوستانه دچار دشواری باشند. این افراد ممکن است حرف دیگران را خیلی جدی بگیرند یا نتوانند درک کنند که شوخی یا کنایهای در کار است.
یکی از ویژگیهای جالب توجه در افراد مبتلا به سندرم آسپرگر، علاقهی بسیار شدید به موضوعات خاص است. آنها ممکن است ساعتها از وقت خود را صرف مطالعه یا صحبت درباره یک موضوع خاص مانند قطارها، اعداد، سیارات یا تاریخ کنند. این تمرکز بالا گاهی باعث میشود در برخی زمینهها به تخصص قابل توجهی دست یابند، اما در عین حال میتواند باعث شود در تعاملات روزمره، گفتوگوهای اجتماعی یا تغییرات محیطی انعطافپذیری کمی نشان دهند.
این افراد اغلب به روتین و نظم علاقهمند هستند و از تغییر ناگهانی در برنامه یا محیط ناآشنا ناراحت میشوند. همچنین ممکن است رفتارهای تکراری مانند تاب دادن دستها، راه رفتن رفت و برگشتی، یا تولید صداهای خاص از خود نشان دهند که به نوعی راهی برای آرامسازی در موقعیتهای پراسترس محسوب میشود.
برخلاف بسیاری از دیگر اشکال اختلال طیف اوتیسم، کودکان دارای سندرم آسپرگر معمولاً در رشد زبان گفتاری تأخیری ندارند. در واقع، برخی از آنها حتی در سنین پایین دایره واژگان گستردهای دارند و جملات پیچیده به کار میبرند. اما درک قواعد مکالمه، استفاده از زبان در موقعیتهای اجتماعی، یا تفسیر معنای غیرمستقیم کلمات میتواند برای آنها چالشبرانگیز باشد.
در سطح شناختی، بسیاری از افراد دارای سندرم آسپرگر بهره هوشی متوسط یا بالاتر از حد متوسط دارند. برخی از آنها در زمینههای خاص مانند ریاضیات، موسیقی یا زبانهای خارجی استعداد ویژهای دارند، اما در حوزههایی مانند هوش هیجانی، درک متقابل و تنظیم هیجان دچار مشکل هستند.
برخی از افراد مبتلا به سندرم آسپرگر دچار مشکلاتی در مهارتهای حرکتی ظریف یا هماهنگی بدنی هستند. آنها ممکن است در نوشتن، ورزش یا فعالیتهای حرکتی گروهی کندتر یا ناشیانهتر از همسالان خود عمل کنند. همچنین برخی ممکن است به محرکهای حسی مانند صداهای بلند، نورهای تند، یا لمس ناگهانی واکنش بیش از حد داشته باشند.
این حساسیت حسی میتواند زندگی روزمره را برای آنها دشوارتر کند، زیرا محیط اطراف اغلب پر از محرکهایی است که برای مغز آنها بیشازحد تلقی میشود. برخی از کودکان مبتلا ممکن است از پوشیدن لباس خاص یا رفتن به مکانهای شلوغ اجتناب کنند.
کودکان دارای سندرم آسپرگر ممکن است در محیط مدرسه درگیر مشکلاتی مانند ناتوانی در دوستیابی، طرد اجتماعی، یا سوءتفاهم در ارتباط با همکلاسیها شوند. آنها ممکن است در درک قوانین نانوشته رفتارهای اجتماعی ضعف داشته باشند و به همین دلیل، از سوی دیگران «عجیب» یا «غیرعادی» به نظر برسند. این مسأله میتواند منجر به اضطراب، افسردگی یا کاهش اعتماد به نفس شود.
در خانه نیز، والدین ممکن است متوجه شوند که فرزندشان به راحتی ناراحت میشود، پاسخهای غیرمنتظره به موقعیتهای روزمره میدهد یا علاقهای به بازیهای گروهی ندارد. تشخیص زودهنگام و مداخله درمانی میتواند به این کودکان کمک کند تا مهارتهای اجتماعی را بهتر بیاموزند و اضطراب و مشکلات رفتاری آنها کاهش یابد.