صفحه نخست

سیاسی

جامعه و فرهنگ

اقتصادی

ورزشی

گوناگون

عکس

تاریخ

فیلم

صفحات داخلی

شنبه ۰۳ تير ۱۴۰۲ - 2023 June 24
کد خبر: ۳۰۴۲۴۵
تاریخ انتشار: ۱۱:۴۰ - ۲۷ فروردين ۱۴۰۱
تعداد نظرات: ۱۵ نظر

جشن شکرگزاری به خاطر ترور نافرجام محمدرضا شاه پهلوی

محمدرضا شاه پهلوی یکبار در ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ توسط ناصر فخرآرایی ترور شد و بار دیگر در ۲۱ فروردین ماه سال ۱۳۴۴ توسط رضا شمس‌آبادی. در جریان ترور اول، دستور لغو فعالیت‌های حزب توده و جریان‌های چپ صادر شد و در جریان ترور دوم، دستور فعالیت کنفدارسیون دانشجویان ایرانی.

رویداد۲۴ علیرضا نجفی: تصویر ثبت شده در ۹ اردیبهشت ۱۳۴۴ که جمعی از مردم تهران که حکومت آنها را خودجوش خوانده بود، در انزجار از ترور شاه به خیابان آمدند و راهپیمایی کردند. این جمعیت حدود بیست روز پس از ترور شاه در کاخ مرمر تصمیم به راهپیمایی گرفتند.

شرح ترور شاه در کاخ مرمر

محمدرضاشاه پهلوی هر روز ساعت ۹ صبح به کاخ مرمر می‌رفت و در آنجا مشغول به کار می‌شد. زمانی که شاه در روز شنبه ۲۱ فروردین ماه سال ۱۳۴۴ به روال همیشه جلوی پلکان سرسرای کاخ از خودرو پیاده شد تا وارد ساختمان دفتر کار خود در کاخ شود، سرباز وظیفه گارد جاویدان که چهل متر دورتر از ساختمان بود و مسلسل به دست داشت آغاز به تیراندازی کرد و به سوی ساختمان دوید. هیچ یک از گلوله‌های شلیک شده به شاه نرسید، ولی به باغبان کاخ مجروح شد. این سرباز که رضا شمس‌آبادی نام داشت شتابان کوشش کرد خود را به سرسرا برساند و شاه را مورد هدف قرار دهد.

با بلند شدن صدای نخستین رگبار مسلسل یکی از محافظان شاه که دورتر ایستاده بود، به سوی کاخ دوید و به رضا شمس‌آبادی دو تیر شلیک کرد. رضا شمس‌آبادی به یکی از محافظان درون سرسرا تیر زد و با وجود جراحت، همچنان سرسرا را به رگبار مسلسل بست تا اینکه محافظان دیگر نیز رسیدند و او را از پای درآوردند.

محل دفن رضا شمس آبادی ضارب شاه

استوار باباییان نخستین کسی بود که با شمس‌آبادی درگیر شد و به او فرمان ایست داد و دو گلوله به وی شلیک کرد. شمس آبادی نیز باباییان را به رگبار بست، اما او خود را به شمس آبادی رساند و جلوی وی را گرفت تا مانع از ورودش به دفتر شاه شود، اما موفق نشد و با گلوله دوم کشته شد.

شمس آبادی با وجود تیری که خورده بود، به پیش رفت و در سرسرای کاخ مرمر با یکی از اعضای گارد به نام لشکری روبرو شد که در درگیری بین آن‌ها لشکری کشته شد. شمس آبادی که سه گلوله هم در بدن داشت در سرسرای کاخ تلاش کرد خشاب اسحله خود را تعویض کند که در همین حال سرباز دیگری از گارد جایدان پنج تیر به شمس‌آبادی زد کرد و وی را کشت. شمس آبادی دوتن از محافظان شاه را به قتل رساند و باغبان و خدمه شاه را زخمی کرد. اما هیچ آسیبی به شاه نرسید. نام سربازی که در جریان درگیری رضا شمس آبادی را کشت رضا زابلی بود که پس از انقلاب دستگیر و اعدام شد.

دستگیری و دادگاه متهمان ترور شاه

از آنجایی که این تیراندازی در کاخ مرمر رخ داده بود، رکن ۲ ارتش یعنی ضداطلاعات ارتش، عاملان را دستگیر کرد. پرویز نیکخواه و احمد منصوری و سایرین دستگیر شدند و موقعی که کارشان در آنجا تمام شد، تحویل ساواک شدند. پرویز ثابتی در خاطراتش واقعه را چنین بیان می‌کند: «درباره شبکه‌ای که دست به ترور شاه در کاخ مرمر زد، یعنی گروه پرویز نیکخواه عضو کنفدراسیون ما اطلاعات زیادی داشتیم. نیکخواه، منصوری تهرانی و فیروز شیروانلو در انگلستان عضو کنفدراسیون بوده و در جناح مائوئیست کنفدراسیون فعالیت می‌کردند. موقعی که به ایران آمدند دستور مراقبت از آن‌ها از ستاد به ساواک تهران داده شده بود. آن‌ها در این زمان کار‌های مطالعاتی می‌کردند تا ببینند زمینه برای فعالیت‌های پارتیزانی چه موقع در کشور آماده‌است. در این وسط فردی به نام کامرانی آمده بود و گفته بود که من یک سرباز وظیفه را در کاخ مرمر می‌شناسم که می‌تواند شاه را ترور کند. آن وقت منصوری آمده بود جریان را به نیکخواه گزارش داده بود و نیکخواه گفته بود که ما الان در آن موقعیت سازمانی نیستیم که بتوانیم از این قضیه بهره‌برداری کنیم، اما منصوری، کامرانی را تشویق کرده بود و او هم رفته بود، شمس‌آبادی را به تیراندازی به شاه تشویق کرده بود. شبکه بیشتر از ۱۴ نفر نبودند که همگی دستگیر شدند.»

محل اصابت گلوله به دفتر شاه در کاخ مرمر


بیشتر بخوانید: ترور محمدرضا شاه در سالگرد تاسیس دانشگاه تهران


با وجود اینکه ثابتی از تسلط ساواک بر این گروه می‌نویسد؛ اما سپهبد هاشمی‌ژاد که از فرماندهان گارد جاویدان بود در مصاحبه‌ای اعلام کرد که در پرونده شمس آبادی هیچ هشدار و سوءسابقه‌ای وجود نداشت و ما با اعتماد به ساواک وی را در گارد جاویدان گماشته بودیم. در واقع گارد جاویدان تا آن زمان حدود ۳ هزار نیرو داشت که اغلب از سربازان وظیفه بودند، ولی پس از این رویداد دیگر از سربازان وظیفه در گارد جاویدان استفاده نشد.

به گزارش رویداد۲۴ حکومت روز ۲۱ فروردین را روز نیایش نامگذاری کرد و تعدادی از طرفداران سلطنت در روزی‌های بعدی برای محکومیت اقدام به کشتن شاه تظاهرات کردند که رسانه‌ها از آن به عنوان حماسه یاد کردند. همچنین گروهی که شمس آبادی با آن‌ها ارتباط داشت دستگیر شدند و ساواک گزارش داد که ترور را گروهی مائوئیست سامان داده‌اند که هسته اصلی آن‌ها در لندن و توسط پرویز نیکخواه تشکیل شده و برنامه آن‌ها ترور شاه و جنگ پارتیزانی برای گرفتن حکومت در ایران و تشکیل حکومتی مائوئیستی بوده است.

ساواک تمام اعضای این گروه را دستگیر کرد و سردسته آنان یعنی پرویز نیکخواه را به حبس ابد محکوم کرد. اما نیکخواه در زندان تواب شد و در سال ۱۳۴۶ به دیدار شاه رفت و پس از آن در حکومت پهلوی مشغول به کار شد. وی پیش‌بینی نکرده بود که یازده سال بعد انقلاب خواهد شد و انقلابیون وی را به جوخه اعدام خواهند سپرد.

علت بخشش اعضای این گروه، آنطور که مقامات حکومت پهلوی می‌گویند، «بزرگواری شاهنشاه» نبود. پس از دستگیری این دانشجویان کنفدراسیون دانشجویان ایرانی برای گروه نیکخواه، سمیناری در خرداد ماه ۱۳۴۴ در شهر دوسلدورف آلمان غربی با حضور ۵۰ تن از نمایندگان یکان‌های اروپایی و کادر‌های با تجربه کنفدراسیون برای رسیدگی به خط مشی کنفدراسیون برگزار کرد.

اقدام دانشجویان کنفدراسیون بسیار موثر بود. نخست کمیته صلح راسل برنامه‌ای برگزار کرد و شخص برتراند راسل نامه‌ای به امیرعباس هویدا نوشت و خواستار آزادی دانشجویان شد. اتحادیه دانشجویان عراقی، شورای سازمان‌های آفریقایی، سازمان دانشجویان آفریقای غربی و اتحادیه دانشجویان قبرسی در انگلستان در نامه سرگشاده‌ای به دستگیری گروه نیکخواه در ایران اعتراض کردند.

در فرانسه کمیته‌ای متشکل از ژان پل سارتر، سیمون دوبوار، فرانسوار موریاک و لویی آراگون برای آزاد کردن دانشجویان برپاشد. این کمیته در بیانیه‌ای که در روزنامه لوموند به چاپ رساند، نگرانی خود را درباره خطری که جان دانشجویان ابراز داشت. این نگرانی به حق بود چرا که از میان ۱۴ نفری که دستگیر شده بودند ۴ نفر در جریان ترور دست داشتند و مابقی اقدامی نکرده بودند. حتی خود نیکخواه نیز فقط حرکت شمس‌آبادی را تایید کرده بود و نه دستوری داده بود و نه از نقشه خبری داشت. علاوه بر این، حکومت پهلوی می‌توانست از این اتفاق بهانه‌ای برای سرکوب گروه‌های دانشجویی بسازد؛ همانطور که پس از ترور شاه در سال ۲۸ تا حدی این کار را انجام داد و نتایج خفقانی که در نتیجه مبارزه با ترور شاه ایجاد شد به کودتای ۲۸ مرداد نیز رسید.

اگرچه نیکخواه در ایران تواب شد و به حکومت پهلوی پیوست، اما دانشجویان کنفدراسیون مبارزات خود را ادامه دادند و در سال ۱۳۴۶ که شاه و فرح به آلمان غربی سفر کردند، کنفدراسیون نتظاهرات گسترده‌ای را در برلین سامان داد که متفکران و مبارزان معروف جهان نیز آن را همراهی کردند.

نظرات بینندگان
انتشار یافته: ۱۵
در انتظار بررسی: ۰
غیر قابل انتشار: ۲
علی
۲۱:۱۰ - ۱۴۰۱/۰۱/۲۸
خفه شید مزدورهای شیطان صفت
پاسخ ها
ناشناس
۲۳:۰۰ - ۱۴۰۱/۰۱/۲۸
ساندیس خوری باطعم تلخ بدبختی!
ناشناس
۱۱:۲۱ - ۱۴۰۱/۰۲/۲۴
ساندیس بهت ساخته . معلومه کاملا نشئه هستی
ایراندوست
۰۸:۰۹ - ۱۴۰۱/۰۱/۲۸
قدرش را ندانستیم، تاوانش خیلی سنگین تمام شد، حالا بشین توافق را گدایی کن! آمریکا بد، اروپا بدتر، اما دلار و بورو و پوندش که عزیزه!
پاسخ ها
ارنست
۰۴:۵۸ - ۱۴۰۱/۰۲/۱۰
برو امریکا نوکریش بکن اما انتظار حقوق از دستش نداشته باش چون یکی از نوکرانش حق و حقوقش را با شکایت از او گرفت
ناشناس
۱۴:۲۹ - ۱۴۰۱/۰۱/۲۷
از نمونه های مستقل بودن اعلی حضرت محمدرضاشاه پالانی؛بزرگ ارتشتاران؛(نمی فهمم چرا آمریکایی ها با من چنین کرده اند؛من که همیشه طبق خواست آنان عمل کرده بودم)ماله کشان رضاپالان بفرمایند تحلیل کنند؛اگر نتواستند از سردبیر کیهان سابق؛امیر تایری کمک بگیرند
پاسخ ها
احمد
۱۵:۱۶ - ۱۴۰۱/۰۱/۲۸
آقای ناشناس شما با این حرفها دزدان رادارید تطهیرمیکنیدو
ناشناس
۱۳:۳۹ - ۱۴۰۱/۰۱/۲۹
یکسری از دزدان این مملکت خب همین سگ پالانی ها بودند مگر غیر از این است.احمد مفنگی
ارنست پرون
۱۴:۲۴ - ۱۴۰۱/۰۱/۲۷
طرفداران رضا پالان دزد میدونن که؛فرح عجوزه؛ده سال قبل ده درصد سهام کارخانه خودرو سازی در آمریکا را خریداری کرده؛یا رضا پالان؛دارای چند کارخانه در امریکاست؛منجمله کارخانه رنگ؛آیا خاندان پالان قبل از به پادشاهی رسیدن رضا اصطبلی به شاهی؛ و نوکری برای انگلیس؛غیر از یک کارگر اصطبل قزاق بود سرمایه ای دیگری داشته؛امیدوارم طرفداران بی جیره و مواجب پالان؛نگویند که حالا فلان آقازاده دزد در جمهوری اسلامی؛هم دست به غارت بیت المال میزنند چون اصلا ربطی به موضوع ندارد،و دزدی و مال مردم خوری از طرف هر گروهی محکوم و ممنوع است.
پاسخ ها
ناشناس
۰۸:۰۵ - ۱۴۰۱/۰۱/۲۸
ارنست نمیری با ایت تحلیلت!!!
احمد
۱۵:۱۴ - ۱۴۰۱/۰۱/۲۸
آقای ارنست چراازدزدیهای بعدازانقلاب چیزی نمیگویی تمام روسای بانکهای جمهوری اسلامی دزدنداینها به جرم رباخواری بایدمحاکمه شونداینها به خداورسولش اعلان جنگ داده اند.آقای سیف رییس اسبق بانک مرکزی مبلغ ۱۰میلیارددلارازپول بیت المال رابالاکشیدچراایشان رااعدام نمیکنندبه حکم قرآن دست ایشان باید قطع شودشخص جنابعالی که دراین خصوص سکوت اختیارکرده اید درآخرت چوب درآستینت خواهندکرداگراین مطالب منتشرنشود رویداد۲۴ درقیامت بایدپاسخگوباشد
ناشناس
۱۳:۳۸ - ۱۴۰۱/۰۱/۲۹
احمد خیلی زرت و پرت اضافه میکنی؛هر کسی دزدی کرده محکوم است؛از جمله طرفداران پالان دزده،امیدوارم روزی شود چوب در استین طرفداران پهلوی کنم
ناشناس
۰۱:۱۰ - ۱۴۰۱/۰۲/۰۹
اونوقت قاجار چقدر دزدید که هنوزم بعد از صد سال توله هاش تو اروپا تو رفاه زندگی میکنن و ایضا در ایران
ناشناس
۰۴:۵۷ - ۱۴۰۱/۰۲/۱۰
هر سلسله ای تو ایران بوده دزدیده؛هدف دفاع از قاجار نیست؛که البته قاجار کشور فروشی نکرد که نقطه مثبتش نسبت به پالانی هاست؛احمدشاه اگر چیزی داشت که در فرانسه رو به شغل آزاد برای امرار معاش نمیاورد.بحث را به بیراهه نبرید برای تبرئه پالانی ها
ناشناس
۱۱:۱۹ - ۱۴۰۱/۰۲/۲۴
منفی ها رو بشمار و حالشو ببر هرچند که شما مغز فندقی ها احمق تر از این حرفها هستید
نظرات شما