رویداد۲۴ | حکومت پهلوی برای بقای نظام سلطنت از سه راه استفاده میکرد؛ اقدام نظامی، دادن وعدههای دیرهنگام برای اصلاحات و ایجاد دموکراسی، و برپایی تظاهرات «خودجوش» مردمی. طرفداران سلطنت در بهمن ماه سال ۵۷ چند بار به صورت گسترده تظاهرات خیابانی راه انداختند. نخستین آنها در ۲۰ فروردین ماه ۱۳۵۷ در تبریز اتفاق افتاد. با توجه به نفوذ آیتالله شریعتمداری در تبریز این رخداد طبیعی بود چرا که طرفداران وی خواستار اصلاح بودند نه انقلاب.
در مراسم حمایت خیابانی از حکومت، کارمندان و دانش آموزان بسیاری دیده میشدند. کنسولگری بریتانیا در گزارشی اجباری بودن حضور در این مراسم را گوشزد میکند و گزارش میدهد که هر کس در تظاهرات شرکت نمیکرد از کارش اخراج میشد که البته چنین ادعایی صحت ندارد.
جمشید آموزگار محرک اصلی نمایش تبریز بود و خود نیز در میان تظاهرات کنندگان حاضر شد و وعدههایی مبنی بر افزایش نیروی انسانی در زمینه کشاورزی، بررسی قیمت محصولات کشاورزی، اختصاص وام به کشاورزان با تسهیلات بیشتر و مقررات کمتر و تشکیل اتحادیه کشاورزان در تبریز را داد. انبارهای نگهداری محصولات کشاورزی با امکانات جدید، ۵ هزار واحد مسکونی برای کارگران، اختصاص بودجه دولتی قابل توجه برای فاضلاب شهر تبریز از دیگر بخشهای سخنان آموزگار بود. اما آموزگار با وجود راه انداختن چنین نمایشی نتوانست نارضایتیهای روزافزون را کنترل کند و در شهریور همان سال از سمت خود برکنار شد.
تظاهرات خیابانی دیگری که در حمایت از سلطنت انجام شد به روز نوزدهم و بیستم بهمن ماه سال ۵۷ بازمیگردد. آیتالله خمینی پنج روز پس از بازگشت به ایران، در حالی که دولت بختیار هنوز سر کار بود، مهندس مهدی بازرگان را مسئول تشکیل دولت موقت کرد و همزمان با این اتفاق، ژنرال هایزر، فرستاده ویژه ایالات متحده که برای اتحاد ارتش و حفظ دولت بختیار به ایران آمده بود، از کشور خارج شد. دولتهای غربی در بهمنماه سال ۵۷ مصمم شده بودند دست از حمایت از رژیم شاه بردارند چرا که موازنه قوا هر روز بیشتر به سمت انقلابیون سنگینی میکرد و سقوط نظام سلطنت قریبالوقوع به نظر میرسید.
بیشتر بخوانید: شاپور بختیار چگونه نخستوزیر شد؟
رابرت اوئن وزیرخارجه وقت بریتانیا، تنها سفیر دولتهای قدرتمند غربی بود که نسبت به پیروزی انقلاب دیدی منفی داشت و مدام به دولت بریتانیا درباره پیروزی انقلابیون هشدار میداد. در چنین شرایطی بود که بختیار عاجز از کنترل وضعیت کشور، با دوست دیرینه خود مهندس بازرگان تماس گرفت تا وی را برای استعفا از مقام نخستوزیری قانع کند. طبعا بازرگان راضی به چنین چیزی نمیشد و بختیار با دیدن گرایش هرچه بیشتر افسران ارتش به آیتالله خمینی، دولت خود را در خطر سقوط میدید.
علاوه بر این، تظاهرات میلیونی هواداران انقلاب سقوط بختیار را تشدید میکرد. از اینرو بختیار و دولتمردانش تصمیم گرفتند روز هجدهم بهمنماه هواداران خود را در ورزشگاه آزادی جمع کنند. این تظاهرات در روز مذکور برپا شد و هواداران بختیار آن را تظاهرات «پشتیبانی از قانون اساسی مشروطه و نهادهای آن» نامیدند. رادیو تهران تظاهرات مذکور را چنین وصف کرد: «حدود دهها هزار نفر از گروههای مختلف مردم تهران و اعضای جبهه وحدت ملی در ورزشگاه امجدیه گرد آمدند. این گروه که به طرفداری از قانون اساسی و پشتیبانی از دولت دکتر شاپور بختیار شعار میدادند. دولت از کلیه حاضران و وطنپرستان دعوت میکرد در هفته آینده نیز در میتینگ پرشکوهی که با همکاری کلیه ارگانهای سیاسی جبهه وحدت ملی ایران انجام خواهد شد، یکبار دیگر پیمان و پیوستگی خود را با تاریخ پرعظمت ایران تجدید نمایند.»
در ادامه بیانیه چنین آمده است: «به گزارش فرانسپرس گروهی از مخالفان نزدیک ظهر امروز به گروهی از تظاهرکنندگان طرفدار قانون اساسی با اسلحه سرد حمله کردند و گروهی را مجروح کردند. خبرگزاریهای جهان تعداد تظاهرکنندگان طرفداران قانون اساسی را بین ٣٠ تا ۵٠ هزار نفر برآورد کردهاند.»
ادعای رادیو تهران مبنی بر درگیری انقلابیون با هواداران بختیار را تعدادی از انقلابیون از جمله آقای ناطق نوری تایید کردهاند. مسعود بهنود که ظاهرا شاهد ماجرا بود اینگونه مینویسد: «جمعی از طرفداران قانون اساسی با اجتماع در امجدیه اعلام داشتند فردا در تهران تظاهرات آرامی برپا میکنند. یک روحانی، دو نماینده مجلس در این مراسم سخنرانی کردند. از مردم خواسته شده بود شعار طرفداری از سلطنت ندهند، ولی یکی دو تن از بانوان به نفع شاه و بختیار شعار دادند.»
بختیار از این تظاهرات و میتینگ هوادارانش خوشحال شده بود. او تصور میکرد این تظاهرات باعث محبوبیتش خواهد شد و به مرور خیل عظیمی از مردم از جمله هوادارانش خواهند شد. در مقابل، مهندس بازرگان نیز که در پی شکست متحد دیرینه خود برآمده بود، درست در همان روز به دانشگاه تهران رفت و علیه دولت پهلوی سخنرانی کرد.
با وجود اینکه رسانههای هوادار انقلاب سخنرانی بازرگان را پوشش دادند، تظاهرات جبهه بختیار بیش از سخنرانی بازرگان در رسانهها بازتاب یافت و این مساله به خوشبینی بختیار دامن زد. به صورتی که اعلام کرد: «هواداران من که روز اول پنج هزار نفر بودند، هفته گذشته به پانزده هزار نفر و سپس چهل هزار نفر رسیدند، امروز هم صد و پنجاه هزار نفریم و تا آدم که راه بیفتد، خیلی زود به سیصد چهارصد هزار نفر خواهد رسید.»، اما نهایتا تظاهرات حکومتی دردی از بختیار دوا نکرد و دولت وی سه روز پس از تظاهرات حکومتی سقوط کرد.