چگونه به رابطه تحقیر آمیز میان استاد و دانشجو در ایران پایان دهیم؟
در بسیاری از کشور‌های اروپایی، استاد را با نام کوچک صدا می‌زنند و عناوین پرطمطراق در مکاتبات میان دانشجویان و کارمندان دانشگاه با استادان وجود ندارد و حتی بر سر همان میزی غذا می‌خورند که دیگر دانشجویان می‌خورند.
رویداد۲۴ «دستشویی اساتید». این تابلو را سر در بعضی توالت‌های مخصوص اساتید دانشگاه حکما دیده اید. یعنی آبریزگاهی که فقط مخصوص استادان است و کس دیگری حق دخول به آن را ندارد. در برخی دانشگاه‌ها که قضیه بعدی محترمانه‌تر دارد، بر سردر دستشویی اساتید علامتی و نوشته‌ای نیست، اما کلیدِ در قفل شده آن دستشویی‌ها را فقط استادان دارند.
من سال‌های زیادی از دوران تحصیلم را در کشور‌های اروپایی گذرانده ام. فوق لیسانم را سوئد بوده ام، تز فوقم را در دانشگاهی در آلمان انجام داده ام و دکترای و پسا دکترایم را در نروژ. در کنفرانس‌ها و گردهمایی‌ها هم کم و بیش با شیوه و روش برخورد استادان با دانشجویان در آمریکای شمالی مواجه شده ام.
در کشور‌های اسکاندیناوی و بسیاری از کشور‌های دیگر اروپایی، استاد را با نام کوچک صدا می‌زنند، از عناوین پرطمطراق دکتر و جناب آقای دکتر و ... در مکاتبات میان دانشجویان یا دیگر کارمندان دانشگاه با استادان خبری نیست، آن‌ها همان جایی غذا می‌خورند و بر سر همان میزی می‌نشینند که دانشجویان دکترا، فوق لیسانس، دانشجویان جوان لیسانس و یا کارمندان مسن دانشگاه می‌نشینند، دستشویی آن‌ها مجزا نیست، روابطشان با دانشجویان و خدمه دانشگاه نه رابطه مرید و مراد، نه رابطه خدای و بنده، نه رابطه‌ای از بالا به پایین که رابطه‌ای هم سطح و البته محترمانه و جدی است.
در آلمان اگرچه احترام اساتید سطح بالاتری دارد و القاب علمی در مکاتبات رسمی و غیررسمی مهم است، اما کماکان هیچ کس بر دیگری حکمفرمایی نمی‌کند و استاد دانشگاه همان قدر محترم است که دیگر کارمندان دانشگاه.
من، اما ۵ سال از سال‌های تحصیلم را در ایران سپری کرده ام و بر رابطه تحقیر آمیز و خدای گونه استاد و دانشجو به خوبی آگاهم. من حتی به چشم‌های خود دیده ام که دانشجوی سال بالاتر یا دکترا که از قضا حل تمرین کلاس‌های پایین‌تر شده است، چگونه خود را در جایگاه سروری می‌نشاند و با خطابه‌های درشت تحکم کردن را از همان جایگاه بی ارزش تمرین می‌کند.
برخورد‌های تحقیر آمیز و نگاه از بالا به پایین و پر تبختر استادان با دانشجویان تنها در مکالمات میان استاد و دانشجو و غذاخوری‌ها و دستشویی‌های اختصاصی خلاصه نمی‌شود. روش و نحوه سخن گفتن در هنگام تدریس، انتخاب دل به خواه و شفاف نبودن روش انتخاب سوالات آزمون نهایی و عمل به سلیقه و حتی پاسخگو نبودن درباره امتیاز بندی دانشجویان و تصحیح برگه‌های امتحانی، برخورد‌هایی فراقانونی و تحقیر آمیزی است که در نظام آموزشی ایران موج می‌زند.
تصحیح روش‌های فوق را می‌توان از اصلاح زیرساخت‌های دانشگاهی آغاز کرد. چه طور است با برداشتن دستشویی‌های اختصاصی و ادغام سلف‌ها و غذاخوری‌های دانشجویان و اساتید آغاز کنیم؟
هاتف خالدی
من سال‌های زیادی از دوران تحصیلم را در کشور‌های اروپایی گذرانده ام. فوق لیسانم را سوئد بوده ام، تز فوقم را در دانشگاهی در آلمان انجام داده ام و دکترای و پسا دکترایم را در نروژ. در کنفرانس‌ها و گردهمایی‌ها هم کم و بیش با شیوه و روش برخورد استادان با دانشجویان در آمریکای شمالی مواجه شده ام.
در کشور‌های اسکاندیناوی و بسیاری از کشور‌های دیگر اروپایی، استاد را با نام کوچک صدا می‌زنند، از عناوین پرطمطراق دکتر و جناب آقای دکتر و ... در مکاتبات میان دانشجویان یا دیگر کارمندان دانشگاه با استادان خبری نیست، آن‌ها همان جایی غذا می‌خورند و بر سر همان میزی می‌نشینند که دانشجویان دکترا، فوق لیسانس، دانشجویان جوان لیسانس و یا کارمندان مسن دانشگاه می‌نشینند، دستشویی آن‌ها مجزا نیست، روابطشان با دانشجویان و خدمه دانشگاه نه رابطه مرید و مراد، نه رابطه خدای و بنده، نه رابطه‌ای از بالا به پایین که رابطه‌ای هم سطح و البته محترمانه و جدی است.
در آلمان اگرچه احترام اساتید سطح بالاتری دارد و القاب علمی در مکاتبات رسمی و غیررسمی مهم است، اما کماکان هیچ کس بر دیگری حکمفرمایی نمی‌کند و استاد دانشگاه همان قدر محترم است که دیگر کارمندان دانشگاه.
من، اما ۵ سال از سال‌های تحصیلم را در ایران سپری کرده ام و بر رابطه تحقیر آمیز و خدای گونه استاد و دانشجو به خوبی آگاهم. من حتی به چشم‌های خود دیده ام که دانشجوی سال بالاتر یا دکترا که از قضا حل تمرین کلاس‌های پایین‌تر شده است، چگونه خود را در جایگاه سروری می‌نشاند و با خطابه‌های درشت تحکم کردن را از همان جایگاه بی ارزش تمرین می‌کند.
برخورد‌های تحقیر آمیز و نگاه از بالا به پایین و پر تبختر استادان با دانشجویان تنها در مکالمات میان استاد و دانشجو و غذاخوری‌ها و دستشویی‌های اختصاصی خلاصه نمی‌شود. روش و نحوه سخن گفتن در هنگام تدریس، انتخاب دل به خواه و شفاف نبودن روش انتخاب سوالات آزمون نهایی و عمل به سلیقه و حتی پاسخگو نبودن درباره امتیاز بندی دانشجویان و تصحیح برگه‌های امتحانی، برخورد‌هایی فراقانونی و تحقیر آمیزی است که در نظام آموزشی ایران موج می‌زند.
تصحیح روش‌های فوق را می‌توان از اصلاح زیرساخت‌های دانشگاهی آغاز کرد. چه طور است با برداشتن دستشویی‌های اختصاصی و ادغام سلف‌ها و غذاخوری‌های دانشجویان و اساتید آغاز کنیم؟
هاتف خالدی
منبع: رویکرد امروز
