خطری قراردادهای ایران با «ایرباس» و «بوئینگ» را تهدید می‌کند؟

برداشته شدن تحریم‌های هواپیمایی یکی از میوه‌های برجام بود که صنعت هواپیمایی ایران پس از 40 سال دوباره طعم آن را چشید، اقدامی که چندین قرارداد خرید هواپیمای جدید ایران از فرانسه و آمریکا را به دنبال داشت و سروصداهای زیادی در تهران و در میان مخالفان به پا کرد، مخالفت‌هایی که اکنون نیز به کنگره آمریکا رسیده است.

تنها چند ماه پس از اجرایی شدن برجام، تهران در شرایطی که هنوز باراک اوباما در کاخ سفید رئیس‌جمهور آمریکا بود با دو غول هواپیماسازی جهان 2 قرارداد برای خرید بیش از 120 هواپیمای جدید امضا کرد، قراردادهایی که بر اساس آن پس از 40 سال ناوگان هوایی کشور را متحول می‌کرد.

این میوه‌های شیرین برجام اما واکنش‌های تلخی در کشور و از سوی مخالفان به همراه داشت؛ روزی نبود که رسانه‌ها و مقامات مخالف و منتقد دولت برچسبی به این قراردادها نزنند و از آن انتقاد نکنند. یک روز آن‌ها را هواپیمای برگشتی سایر کشورها خوانند و روز دیگر گفتند چرا خودمان هواپیما نمی‌سازیم! حامیان دولت نیز البته این انتقادات را بی‌جواب نمی‌گذاشتند و یک روز از سوارشدن جلیلی بر هواپیمای برجامی عکس منتشر کردند و روز دیگر با اعداد و ارقام ثابت می‌کردند که خرید این هواپیما‌ها تماماً به نفع کشور بوده است.

انتقادات به خرید هواپیماها از سوی منتقدان برجام به حدی رسید که رئیس‌جمهور را مجبور کرد بارها در این خصوص اظهارنظر کند. روحانی جایی در واکنش به این انتقادات گفت: «چنانچه دولت هواپیمایی نخرد آن عده می‌گویند پس برجام چه شد و چنانچه هواپیمایی بخریم می‌گویند که این هواپیماها لوکس و ساخت جدید است.»

اما اکنون مخالفت‌ها با خرید هواپیماهای جدید ایران وارد فاز جدیدی شده است، همزمان با حضور ترامپ در کاخ سفید، مخالفت با فروش هواپیمای نو به ایران به کنگره آمریکا هم رسیده است تا جایی که نگرانی‌هایی درباره سرانجام قراردادهای فروش هواپیما به ایران وجود دارد.

 تعلیق فروش هواپیما به ایران این روزها موضوع اصلی مجلس نمایندگان آمریکا است و طرحی در این زمینه تدوین و به تصویب رسیده است؛ «روسکام» نماینده جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان در همین زمینه اعلام کرد که آمریکا باید از فروش هواپیما به ایران خودداری کند زیرا ایران سابقه استفاده از هواپیماهای تجاری به‌منظور انتقال منابعی نظیر سلاح و نیرو برای حمایت از بشار اسد در سوریه را دارد.

همین موضوع باعث شد تا طرح ممنوعیت به رأی گذاشته و در مجلس نمایندگان آمریکا تصویب شود و بار دیگر «نقض برجام» به تیتر رسانه‌های داخلی و خارجی تبدیل شود.

هرچند که تا تصویب نهایی و قانونی شدنِ طرح ممنوعیت فروش هواپیما به ایران راه بسیاری ازجمله تصویب در مجلس سنا و امضای دونالد ترامپ باقی‌مانده است اما همین موضوع دست‌آویزی شده است تا دلواپسان داخلی بر طبل بی‌تدبیری تیم هسته‌ای و بی‌نتیجه بودن برجام بکوبند.

هادی بهادری، عضو کمیسیون عمران مجلس در گفت‌وگو با رویداد۲۴ با اشاره به طرح تعلیق فروش هواپیما به ایران از سوی مجلس نمایندگان آمریکا و تاثیر آن بر قراردادهای ایران با ایرباس و بوئینگ گفت: به‌هرحال ما در هر شرایطی که باشد نیازهایمان را رفع می‌کنیم و آمریکا با این روش‌ها نه‌تنها بی‌اعتمادی علیه خود را افزایش می‌دهند بلکه کار را هم برای خود سخت‌تر می‌کند.

بهادری در پاسخ به این سؤال که آیا ممکن است ایرباس و یا بوئینگ بخواهند تعهدات خود در قبال ایران را کنار بگذارند، گفت: بعید می‌دانم این اتفاق رخ دهد؛ زیرا اگر بخواهند دست به قطع همکاری با ایران بزنند طبیعتاً به اعتبار خود لطمه زده‌اند زیرا آن‌ها همواره خود آنها خواهان‌همکاری با ایران بوده‌اند.

این عضو کمیسیون عمران مجلس افزود: از آن گذشته آمریکا به تنهایی نمی تواند اقدام به اعمال فشار و ایجاد مانع در تحقق قراردادهای خرید هواپیما توسط ایران از دو شرکت ایرباس و بوئینگ شود چرا که این امکانی است که برجام بر اساس تایید شورای امنیت سازمان ملل فراهم کرده است و در صورت تصویب و تایید این مصوبه در مجلس سنا و امضا آن توسط رئیس جمهور آمریکا نقض صریح برجام صورت گرفته است که از یک سو بعید است که جمهوری اسلامی ایران سکوت کند و از سوی دیگر بعید است جامع جهانی به ویژه اتحادیه اروپا اجازه چنین اقدامی را بدهند. 

او ادامه داد: از این رو معتقدم که اساسا حتی بعید است که این مصوبه امکان طرح و تصویب در ادامه روند تبدیل شدن به قانون در ساختار قانون‌گذاری آمریکا را پیدا کند. 

بهادری تصریح کرد : ممکن است تحت‌فشارهای آمریکا این دو شرکت بخواهند همکاری خود با ایران را قطع کنند اما این موضوع باعث نمی‌شود که حرکت ایران متوقف شود و طبیعتاً نیازهایمان در این زمینه را از سایر کشورها و شرکت‌ها برآورده می‌سازیم. معتقدم این قراردادها بسیار خوب است زیرا هزینه‌های آن‌هم از طریق پروازهای که صورت می‌گیرد تامین می‌شود.

او بابیان اینکه قطعاً در قرارداد فی‌مابین ایران و دو شرکت ایرباس و بوئینگ بر ضمانت‌های اجرایی تأکید شده است، خاطرنشان کرد: مسئولان گزارش‌های لازم در خصوص قراردادها را در اختیار نمایندگان قرار داده‌اند اما اصل قرارداد را ندیده‌ایم اما طبیعتاً اگر مشکلی در این قراردادها رخ دهد در خصوص ضرر و زیان‌های که باید پرداخت شود نیز صحبت شده است.