حفظ برجام در گروی افزایش همکاری‌ها با اروپا

رویداد۲۴- یک کارشناس روابط بین‌الملل در خصوص میزان تأثیرگذاری سطح روابط ایران با اروپا در حفظ برجام گفت: ایران باید همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و حتی امنیتی و همکاری برای حل مسائل منطقه با اروپا را به حداکثر برساند و از تمام ظرفیت‌های ملی، دیپلماسی و اقتصادی خود استفاده کرده و اروپا را متقاعد کند که در درازمدت اگر تسلیم سیاست‌های آمریکا نباشد به نفع آن کشورها هم هست.

یوسف مولایی با حضور در غرفه رویداد۲۴ در نمایشگاه بین‌المللی مطبوعات در خصوص پیامدهای رد پایبندی ایران به توافق هسته‌ای از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا گفت:  رابطه ایران و آمریکا رابطه پیچیده و خاصی است و از اول انقلاب ایستگاه‌های مختلف درگیری میان دو کشور وجود داشته است. ازآنجایی‌که آمریکایی‌ها اهداف خاصی را در منطقه دنبال می‌کنند که با حضور ایران به مشکل بر هم می‌خورد، در چارچوب سیاست‌های کلان خود در منطقه به دنبال تحت فشار قرار دادن ایران هستند. پرونده هسته‌ای نقطه عطفی بود که بتوان این سیاست‌های تنش‌زا را مدیریت کرد. ایران و جامعه جهانی به موفقیت بزرگی رسیدند تا بتوانند فضای مناسبی برای صلح ایجاد کنند. ترامپ که بر موج پوپولیسم سوار است، برای آنکه بتواند رأی بیاورد به سیاست‌های افراطی بازگشت کرد که این امر برای دنیا و منطقه بسیار پرهزینه است. 

این کارشناس روابط بین‌الملل در ادامه افزود: رئیس‌جمهور آمریکا به دنبال تحقق این سیاست‌ها شاید یک راه کم‌هزینه برای خود پیدا کرده که ایران را تحت فشار قرار دهد و چون برجام یک سند بین‌المللی است که به لحاظ حقوقی خوب تنظیم شده، برای ترامپ راحت نیست که بتواند این سند را نادیده بگیرد، بنابراین از مسیرهای دیگری که تشدید تحریم‌ها در چارچوب سرفصل‌های دیگر مثل حقوق بشر، برنامه موشکی و حضور ایران در منطقه است، می‌خواهد فشارها بر ایران را افزایش دهد تا شاید ایران تحت این فشارها اشتباهی صورت دهد و بتوانند از آن استفاده کنند که اجماع جهانی که امکانش نیست را ایجاد کنند و به برخی خواسته‌های خود در تغییر سیاست‌های معتدل ایران در منطقه توفیق پیدا کنند.

مولایی در خصوص احتمال بازگرداندن تحریم‌ها از سوی کنگره و پیامدهای آن گفت: برجام سندی است که به خوبی تنظیم شده و قطعنامه 2231 شورای امنیت پشتیبانش است بنابراین به راحتی نمی‌توان آن را از لحاظ حقوقی متزلزل کرد. آمریکا زیر سرفصل‌های زیادی می‌تواند ایران را تحریم کند و کرده و می‌تواند آن‌ها را تشدید کند و این فشارها می‌تواند آن‌قدر شدید شود که مشکلات جدی را بر سر راه اقتصاد و مناسبات تجاری ایران با کشورهای اروپایی ایجاد کند تا جایی که ایران به این نتیجه برسد که هزینه‌های زیادی داده شده اما منفعتی کسب نشده و در این صورت ایران هم ممکن است در سیاست‌های خود در برجام تجدیدنظر کند. اینکه آمریکا تا چه اندازه موفق شود بیش از آنکه به سیاست‌های داخلی برگردد به سیاست‌های خارجی آن بر می‌گردد؛ با توجه به آن فضایی که قبل از برجام وجود داشت که حتی چین و روسیه هم از سیاست‌های آمریکایی حمایت می‌کردند، باید دید آمریکا چقدر می‌تواند در ایجاد اجماع جهانی علیه ایران موفق شود. اگر آمریکا موفق شود که بعید است، در این صورت برای تحت فشار قرار دادن ایران و تجدید سیاست‌هایش در قبال برجام می‌تواند دستاوردهای زیادی برای آمریکا داشته باشد.

این استاد دانشگاه تهران در خصوص میزان همراهی اروپایی‌ها با آمریکا در صورت بازگشت تحریم‌ها گفت: در شرایط فعلی اظهارنظر سخت است. باید دید این اقدام چه هزینه‌هایی می‌تواند برای اروپا داشته باشد. پیش از برجام شرکت‌ها و بانک‌های اروپایی به دلیل تجارت با ایران جریمه‌های سنگینی پرداخت کردند و به همین دلیل به‌نوعی تسلیم شدند و سیاست‌های آمریکا را دنبال کردند. در حال حاضر نمی‌دانیم اروپایی‌ها تا چه اندازه می‌توانند در مقابل هزینه‌های احتمالی این تصمیمات مقاومت کنند و چقدر به منافع درازمدت و امنیت خود بها دهند و به‌نوعی به تصمیمات کنگره تمکین نکنند.

وی با اشاره به افزایش تعاملات تجاری ایران با اروپا گفت: تنها مسیری که برای ایران باز است همین است. ایران باید همکاری‌های سیاسی، اقتصادی و حتی امنیتی و همکاری برای حل مسائل منطقه با اروپا را به حداکثر برساند و از تمام ظرفیت‌های ملی، دیپلماسی و اقتصادی خود استفاده کرده و اروپا را متقاعد کند که در درازمدت اگر تسلیم سیاست‌های آمریکا نباشد به نفع آن کشورها هم هست. چراکه اروپایی‌ها بیشتر منافع را در نظر می‌گیرند تا نظام ارزشی . آن‌ها در محاسبات خود مسائل مالی و منافع خود را می‌بینند. ایران باید آن‌ها را متقاعد کند که هم در رابطه با مسائل جمهوری اسلامی و هم مسائل منطقه‌ای دنباله‌روی سیاست‌های آمریکا نباشند.

مولایی در پاسخ به این سؤال که در صورت عقب‌نشینی آمریکا از برجام واکنش حقوقی و قانونی ایران در عرصه بین‌المللی چه باید باشد گفت: در برجام مسیری که ایران بتواند ابتکار عمل را به دست بگیرد و عکس‌العمل خیلی قوی نشان دهد، وجود ندارد و میسرش فقط دیپلماسی است. ما باید به بی‌اعتبار کردن آمریکا در سطح جهانی ادامه دهیم و بگوییم آمریکا به‌رغم اینکه عضو دائم شورای امنیت است حتی به تعهدات خود پایبند نیست و می‌تواند به عامل بی‌ثباتی در جهان تبدیل شود. 

وی در خصوص اینکه خروج احتمالی آمریکا و پایبندی ایران و اروپا به برجام تا چه اندازه کارایی این توافق را کاهش می‌دهد، گفت: حداقل اگر ما به این سیاست ادامه دهیم، هزینه مقابله با آمریکا کاهش می‌یابد چراکه کشورهای اروپایی و دیگران بیشتر ما را درک می‌کنند و تلاش می‌کنند تا جایی که می‌توانند در کنار ما بایستند اما اگر ما پایبند نباشیم، هزینه آمریکا برای متحد کردن جهان علیه کشورمان را کاهش داده‌ایم و آمریکا را از انزوا خارج کرده‌ایم. ما باید سیاست‌هایمان متمرکز باشد و تا جایی که پنج کشور دیگر 1+5 پایبند هستند و تلاش می‌کنند که پایه‌های این سند مستحکم بماند باید در کنار این پنج کشور بمانیم و تلاش کنیم آمریکا را منزوی کنیم. این کمترین تلاش برای مقابله با سیاست‌های آمریکا است.