«روحانی» به دنبال چیست؟

رویداد۲۴- آیا حسن روحانی پس از پایان انتخابات ریاست جمهوری از مواضع خود عدول کرده است؟ چرا کابینه حسن روحانی در راستای مواضع وی در طول مبارزات انتخاباتی نیست؟ آیا نوع چینش کابینه جدید سبب فاصله اصلاح‌طلبان از دولت آقای روحانی خواهد شد؟ این روزها این سؤالات ذهن بدنه اجتماعی حامی آقای روحانی در انتخابات ریاست جمهوری را به خود مشغول کرده است. 

این در حالی است که اغلب چهره‌های اصلاح‌طلب به شکل‌های مختلف نسبت به رویکرد آقای روحانی در انتخاب اعضای کابینه انتقاد کرده‌اند و این رویکرد را گردش‌به‌راست قلمداد کرده‌اند. بااین‌وجود باید چند نکته مهم را در رویکرد پیش روی حسن روحانی در چهار سال آینده در نظر گرفت. 

نخست اینکه به نظر می‌رسد حسن روحانی که از همراهی اصلاح‌طلبان اطمینان خاطر دارد با چینش محافظه‌کارانه کابینه خود تلاش کرده برخی از نهادهای سنتی قدرت را نیز با خود همراه کند. روحانی حداقل به دنبال این بوده که حساسیت این نهادها را نسبت به دولت و رویکرد خود برنینگیزد. 

درنتیجه او که از عقبه اجتماعی خود که عمدتاً از اصلاح‌طلبان تشکیل شده است اطمینان خاطر دارد تلاش می‌کند راست میانه را نیز با خود همراه کند تا در بزنگاه‌های سیاسی در آینده وزنه‌ای معقول برای برخی مناصب مهم نظام به شمار برود. درنتیجه مهم‌ترین دلیل چینش کابینه دوازدهم به رویکرد بلندمدت حسن روحانی در فضای سیاسی ایران باز می‌گردد. 

نکته دوم اینکه روحانی در چهار سال آینده به دنبال این است که قدرت اجرایی در کشور همچنان در اختیار نیروهای میانه‌رو قرار داشته باشد و به همین دلیل روزبه‌روز فاصله خود را از جریان اصلاحات و همچنین راست افراطی بیشتر می‌کند.

روحانی به خوبی به این نکته آگاهی دارد که اگر پس از دولت وی یک دولت اصلاح‌طلب روی کار بیاید حرکت سلبی دولت وی را به حرکت ایجابی تبدیل می‌کند و به همین دلیل ممکن است با واکنش‌های راست رادیکال مواجه شود و درنتیجه فضای کشور دوباره مانند سال‌های دولت اصلاحات خواهد شد. 

از سوی دیگر اگر بعد از دولت حسن روحانی یک دولت اصلاح‌طلب روی کار بیاید انتقادات جدی به رویکرد محافظه‌کارانه روحانی خواهد داشت و تلاش می‌کند عملکرد روحانی را در هشت سال ریاست جمهوری‌اش کمرنگ نشان بدهد.

این در حالی است که اگر در سال 1400 یک دولت راست‌گرای رادیکال روی کار بیاید رویکرد اعتدالی کشور در هشت سال گذشته را به سمت رادیکالیسم سوق خواهد داد که به مذاق هیچ‌کدام از گروه‌های سیاسی خوش نخواهد آمد. 

درنتیجه حسن روحانی تلاش می‌کند از هم‌اکنون زمینه روی کار آمدن یک دولت میانه‌رو را مهیا کند. بدون شک بهترین گزینه نیز برای ادامه این رویکرد علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی است که روزبه‌روز فاصله خود را با حسن روحانی کمتر می‌کند. روحانی احساس می‌کند اگر در آینده قصد داشته باشد به جایگاه‌های بالاتری در نظام سیاسی فکر کند بهترین فردی که می‌تواند تعادل جریان‌های سیاسی را حفظ کند علی لاریجانی است که بااینکه یک اصولگرای میانه‌رو است اما در انتخابات مجلس شورای اسلامی در لیست اصلاح‌طلبان قرار داشت و اصلاح‌طلبان وی را جزئی از گفتمان اعتدالی- اصلاحی خود قلمداد می‌کنند.

البته از این نکته نیز نگذریم که اگر حسن روحانی موفق شود در چهار سال آینده عملکرد بسیار موفقی از خود برجای بگذارد احتمال اینکه بخش‌هایی از جریان اصلاحات نیز با علی لاریجانی در انتخابات 1400 در یک مسیر قرار بگیرند وجود خواهد داشت. بااین‌وجود احتمال اینکه بدنه اجتماعی جریان اصلاحات به‌صورت کامل از لاریجانی حمایت کند وجود نخواهد داشت و اصلاح‌طلبان تلاش خواهند کرد با یک چهره کاملاً اصلاح‌طلب در انتخابات ریاست جمهوری سال1400 حضور داشته باشند.

این در حالی است که به نظر می‌رسد حسن روحانی از بین گزینه‌های عارف،جهانگیری و علی لاریجانی تمایل بیشتری به سمت علی لاریجانی خواهد داشت. بااین‌وجود باید منتظر بود و رفتار شناسی سیاسی لاریجانی را در چهار سال آینده مورد بررسی قرار داد که آیا وی برای پیروزی در انتخابات گرایش رفرمیستی خود را افزایش خواهد داد و یا اینکه همچنان تلاش خواهد کرد با نزدیکی به نهادهای قدرت و رویکرد معتدل برای خود کسب اعتبار کند.