مخالفت مراجع با فیلم شمس تبریزی/ چرا مست عشق جنجالی شد؟

رویداد۲۴ هفته‌ی گذشته بود آیت الله مکارم شیرازی و آیت الله نوری همدانی نیز در پاسخ به استفتاء طلاب نسبت به ساخت فیلم درباره مولانا و شمس تبریزی با نام «مست عشق» گفتند که ساخت این کار شرعاً جایز نیست و باید از آن خودداری کرد.

فیلم سینمایی مست عشق روایت مقطع ۳ ساله از سال ۶۴۲ تا سال ۶۴۵ هجری قمری است و بر ملاقات اول مولانا، غیبت اول شمس، بازگشت مجدد شمس به قونیه و غیبت دوم شمس و شایعه قتل او متمرکز است. به گفته فرهاد توحیدی فیلم نامه نویس این فیلم، قرار است با استفاده از شکست زمان البته به شکل گزینشی مقاطع مختلفی از زندگی مولانا و شمس هم تصویر شود. طبق اخبار، فیلم مست عشق از دو سرمایه‌گذار ایرانی و ترکیه‌ای بهره می‌برد.

 

اخبار مربوط به فیلم «مست عشق» زمانی داغ شد که شهاب حسینی به عنوان بازیگر نقش شمس تبریزی انتخاب شد و واکنش مثبت کاربران فضای مجازی و سینما دوستان را به دنبال داشت. اما اولین حاشیه توسط فرهاد توحیدی فیلمنامه نویس این فیلم رقم خورد.

فرهاد توحیدی در گفتگو با خراسان اعلام کرد که این فیلم محصول مشترک ایران و ترکیه است و نقش مولانا را یک بازیگر ترکیه‌ای بر عهده خواهد گرفت. همین حرف کافی بود که آتش حاشیه برای «مست عشق» زبانه بکشد و برخی منتقدین این کار را تقدیم دو دستی مولانا به ترکیه تلقی کنند.

این انتقاد‌ها با واکنش عوامل فیلم همراه بود با این تاکید که داستان فیلم کاملاً در فضایی ایرانی با تاکید بر ایرانی بودن این شاعر نوشته شده است، اما این دفاع کافی نبود و ماجرا تا جایی پیش رفت که حسن فتحی اعلام کرد، بازیگر نقش مولانا هم ایرانی است.

عوامل فیلم مست عشق برای تمام کردن این حاشیه‌ها اعلام کردند که بازیگر نقش مولانا نیز ایرانی است و پارسا پیروز فر به ایفای این نقش خواهد پرداخت.

 

اما روز گذشته در پی درخواست استفتاء جمعی از طلاب حوزه علمیه قم از آیت الله مکارم شیرازی در مورد ساخت فیلم مست عشق (شمس ومولانا)، وی در پاسخ این نامه نوشت: با توجه به اینکه این کار سبب ترویج فرقه ضالّه صوفیه می‌شود، شرعاً جایز نیست و باید از آن خودداری کرد.

آیت‌الله نوری همدانی نیز پس از آیت‌الله مکارم شیرازی ساخت فیلم «شمس و مولانا» را حرام اعلام کرد. ‏آیت‌الله نوری همدانی در پاسخ به نامه جمعی از طلاب درباره این سریال، نوشته است: «طبق گفته حضرت صادق (ع) فرقه صوفیه دشمنان ما هستند و ترویج آن به هر شکلی باشد جایز نیست و حرام است.»

 

 

در حالی ساخت فیلم مست عشق (شمس ومولانا) از سوی مراجع تقلید حرام اعلام شد که سریال «جلال الدین» به کارگردانی شهرام اسدی وآرش معیریان در ۱۱ قسمت ۴۸ دقیقه‌ای ساخته و در شبکه یک سیما پخش شد.

سریال «جلال‌الدین» به وقایع حکومتیِ زمان کودکی و نوجوانی جلال‌الدین محمد بلخی «مولانا» می‌پرداخت. علی نصیریان، علی رضا خمسه، لادن مستوفی، علی دهکردی و محمد فیلی بازیگران این سریال بودند.

 

رهبر انقلاب در دیدار با جمعی از شعرا در تاریخ ۲۵ شهریور ۱۳۸۷ گفته اند: «یک بخش مهمی از شعر آئینی ما می‌تواند متوجه مسائل عرفانی و معنوی بشود؛ و این هم یک دریای عظیمی است. شعر مولوی را شما ببینید. اگر فرض کنید کسی به دیوان شمس به خاطر زبان مخصوص و حالت مخصوصش دسترسی نداشته باشد که خیلی از ما‌ها دسترسی نداریم و اگر آن را کسی یک قدری دوردست بداند، مثنوی، مثنوی؛ که خودش می‌گوید: و هو اصول اصول اصول الدین.»

آیت الله خامنه‌ای با اشاره به خاطره خود از شهید مطهری در ادامه می‌افزایند: «واقعاً اعتقاد من هم همین است. یک وقتی مرحوم آقای مطهری از من پرسیدند نظر شما راجع به مثنوی چیست، همین را گفتم. گفتم به نظر من مثنوی همین است که خودش گفته: و هو اصول اصول اصول الدین ... ایشان گفت: کاملاً درست است، من هم عقیده‌ام همین است.»

 

حجت الاسلام محسن غرویان استاد فلسفه اسلامی در مورد استفتاء طلاب از مراجع در مورد فیلم «مست عشق»، گفت: به نظرم برای حل این مسائل و اختلاف‌ها باید راه حلی پیدا کنیم.

وی ادامه داد: حضرت آیت الله مکارم شیرازی در پاسخ استفتاء گفته اند که اگر این فیلم ترویج فرقه انحرافی صوفی گری باشد اشکال دارد. البته نظر مقام معظم رهبری و مرحوم آیت الله مطهری این بود که مثنوی مولوی، عرفان معنوی است و در جایی رهبری مثنوی معنوی را اصول اصول اصول دین خوانده اند. نظر رهبری و آیت الله مطهری به عرفان الهی در مثنوی اشاره دارد.

حجت الاسلام غرویان افزود: دیدگاه امام خمینی (ره) هم همین بود. ایشان عرفان معنوی را توحید ناب الهی می‌دانستند و در نامه‌ی تاریخی خود به میخائیل گورباچف آخرین رهبر اتحاد جمایر شوروی او را به خواندن محی‌الدین ابن‌عربی دعوت می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: این یک بحث کلی میان علماست که عرفان مولوی آیا عرفان توحیدی است یا نه؟ این غیر از صوفی گری شیادانه است که به اسم صوفی گری خود را معرفی می‌کند.

این استاد فلسفه اسلامی یادآور شد: اگر دیدگاه هر کدام از علماء جداگانه بررسی شود در جای خود محترم است و هیچکدام نفی یکدیگر نیست. دیدگاه آیت الله مکارم شیرازی این است که صوفی گری انحرافی وشیادانه ترویج نشود. دیدگاه امام خمینی (ره)، مقام معظم رهبری و آیت الله مطهری نیز بر عمق عرفان الهی و معنوی در مثنوی مولانا دلالت دارد.

 

 

واکنش وزیر فرهنگ و ارشاد چه بود؟

صحبت های عباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی پیش از ظهر امروز در حاشیه جلسه هیات وزیران در جمع خبرنگاران در پاسخ به پرسشی درباره حواشی ایجاد شده پیرامون ساخت فیلم سینمایی «مست عشق» که درباره بخش‌هایی از زندگی شمس تبریزی و مولانا است، بدین شرح بود: پروانه ساخت فیلم‌هایی که در داخل کشور ساخته می‌شوند از سوی وزارت ارشاد صادر می‌شود و این فیلم‌ها پس از کسب مجوز‌های لازم به مرحله تولید و سپس نمایش می‌رسند.

وی افزود: درباره فیلم «مست عشق»، چون ساخت آن در داخل ایران اتفاق نمی‌افتد، مسیری که فیلم‌هایی که در داخل ساخته می‌شود را نیز طی نمی‌کند و طبعا این امکان برای بررسی فیلمنامه و سایر جزئیات آن در سازمان سینمایی فراهم نمی‌شود.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره اعلام نظر برخی مراجع نسبت به ساخت فیلم «مست عشق» با تاکید بر اینکه نظرات مراجع قابل احترام است، خاطرنشان کرد: به طور طبیعی مسیر استفتاء مسیر کسب نظر مراجع است و طبعا نیز قابل احترام است، اما قوانین کشور مسیر خود را طی می‌کند.

صالحی یادآور شد: پیش از این سریال‌ها و فیلم‌های متعددی در صداوسیما در ارتباط با شخصیت‌های شمس و مولانا ساخته شده است.

وی در پاسخ به این پرسش که نگاه وزیر ارشاد نسبت به ساخت این اثر سینمایی چیست، اظهار کرد:، چون مسیر تأیید فیلمنامه «مست عشق» طی نشده است هر گونه قضاوت درباره آن قضاوت زودهنگام است. ساخت این فیلم در داخل کشور اتفاق نیفتاده و به همین دلیل نیز ما از آن اطلاعات کافی نداریم.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: موضوعی که تاکنون مطرح شده بازیگر ایفا کننده نقش مولانا است که پیش از این مطرح شده بود یک شخصیت ترک ایفاگر این نقش است، اما این موضوع منتفی شده و قرار است بازیگران نقش شمس و مولانا هر دو ایرانی باشند.

وی در پایان در پاسخ به این سوال که آیا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با مراجع تقلید گفتگو‌هایی درباره موضوعاتی از این دست دارد، تأکید کرد: ما حتما با مراجع محترم تقلید همواره در گفتگو هستیم. همچنین از سوی دیگر استفتاء از مراجع تقلید روند طبیعی خودش را دارد و هر کس می‌تواند از مرجع تقلید خود سوال بپرسد؛ مراجع تقلید نیز بر اساس مسائل فقهی نظرات خود را عرضه می‌کنند.

ابطال پروانه ساخت

پس از انتشار پاسخ استفتاء دو مرجع تقلید در مورد فیلم «مست عشق» بسیاری اعلام کردند که مسئولان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد، پروانه ساخت این فیلم را باطال کرده اند. این در حالی بود که عوامل این فیلم تاکنون اقدامی برای دریافت مجوز ساخت انجام نداده اند.

مهران برومند تهیه‌کننده «مست عشق» درباره نظر علماء بر جایز ندانستن ساخت این فیلم و خبر ابطال پروانه ساخت فیلم «مست عشق» به خبرنگار فارس گفت که تا پیش از آغاز فیلمبرداری، برای دریافت مجوز قانونی ساخت اقدام خواهد شد.

وی افزود: «مست عشق» داستان مستقیم زندگی مولانا و شمس و همچنین ترویج صوفی‌گری نیست، بلکه وقایع فیلم در عصر آنان می‌گذرد و به نوعی به این دو شاعر فارسی‌زبان ارتباط پیدا می‌کند.

به گفته تهیه‌کننده این فیلم تاریخی، «مست عشق» برای اکران در سطح بین‌المللی ساخته می‌شود و در کشور‌های ایران و ترکیه، متناسب با زبان آن‌ها دوبله خواهد شد.

روابط عمومی فیلم «مست عشق» در واکنش به نظر مراجع تقلید به این فیلم، کلیپ ویدئوی رهبری در مورد مثنوی مولوی در دیدار سال ۸۷ با شاعران را منتشر کرد.