آوار کرونا بر سر بی‌خانمان‌ها/ ستاد مبارزه با کرونا برای حمایت از کارتن‌خواب‌ها چه اقداماتی باید انجام دهد؟
رویداد۲۴ شادی مکی: خرداد ماه بود که استاندار تهران از نتیجه مثبت تست ابتلا به ویروس کرونای ۱.۱ درصد از ۴ هزار و ۷۵۶ معتاد جمع آوری شده در پایتخت خبر داد. این تست از ابتدای اردیبهشت با هدف ساماندهی و جلوگیری از ابتلا به این ویروس در میان معتادان انجام شده بود.
از سوی دیگر سید مالک حسینی، مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران در نخستین ماه تابستان که با شیوع مجدد کرونا در کشور همراه شده بود درباره شرایط گرمخانه‌های پایتخت با توجه به شیوع مجدد کرونا گفت: مراقبت‌ها و بازرسی‌ها سختگیرانه‌تر از گذشته در گرمخانه‌ها در حال انجام است، سم‌زدایی در مراکز در ابتدا روزی یکبار انجام می‌شد که اکنون به روزانه سه بار رسیده است. او همچنین از انجام آزمایش‌های دوره‌ای از افراد حاضر در گرمخانه‌ها خبرداده و گفته بود: رشد ۴۰ درصدی حضور در گرمخانه‌ها در این ایام هستیم که باعث رشد هزینه‌ها شده است.
به گزارش رویداد۲۴ وقتی شیوع ویروس کرونا در فصل گرم سال باعث افزایش مراجعه به گرمخانه‌ها می‌شود قطعا این شرایط در فصل سرد سال تشدید می‌شود. به همین دلیل هم گرمخانه‌ها و مراکز کاهش آسیب نه تنها در پایتخت بلکه در کل کشور نیاز به تمهیدات ویژه‌ای دارند. اگرچه به نظر می‌رسد تعداد مبتلایان به این ویروس شوم در میان کارتن‌خواب‌ها چشمگیر نیست، اما به دلیل عدم انجام غربالگری‌های دوره‌ای به‌ویژه در پاتوق‌ها و مراکز حضور و تجمع افراد بی‌خانمان و معتاد باعث شده است که آمار دقیقی نیز از میزان ابتلای این افراد چه به عنوان بیمار و چه به عنوان ناقل سالم در دست نباشد.
قطعا این افراد به دلیل شرایط خاص و سخت زندگی خود جزو گروه‌هایی هستند که بیشتر در معرض ابتلا به ویروس کرونا قرار دارند و مراکز نگهداری و خدمت‌رسانی به آنها نیز از مراکزی هستند که بیش از سایر مراکز در خطر آلودگی قرار دارند. با این حال، اما اگر چه سخنان مسئولان مربوطه حاکی از سختگیری‌های کرونایی و انجام غربالگری در این مراکز است، اما فعالان حوزه کارتن‌خوابی و اعتیاد از کمبود‌ها و بی‌توجهی‌ها گلایه می‌کنند.
ستاد مبارزه با کرونا برنامه‌ای برای کارتن‌خواب‌ها ندارند
سپیده علیزاده مدیر عامل موسسه کاهش آسیب نور سپید هدایت با اشاره به اینکه در فصول سرد سال و به‌ویژه در روز‌های بارانی و برفی تعداد مراجعه‌کنندگان به گرمخانه‌ها بیشتر می‌شود، به رویداد۲۴ می‌گوید: مرکز ما یکی از مراکزی است که آمار مراجعه زنان و کودکان بی‌سرپناه شهر تهران به آن زیاد است، اما در روز‌های سرد تعداد این مراجعه‌ها نسبت به فصل سرد سال گذشته بالاتر است.
وی با تاکید براینکه ترکیب ویروس کرونا و سرما باعث افزایش این مراجعه‌ها شده است، ادامه می‌دهد: وقتی آمار مراجعان بالا می‌رود قاعدتا میزان خدماتی که باید بدهیم هم افزایش می‌یابد، لذا حمایت بیشتری هم می‌خواهیم. اما در این میان یک مشکل و تضادی وجود دارد در حالیکه فعالیت گرمخانه‌ها بیشتر شده است، اما فعالیت سایر نهاد‌هایی که باید با ما در ارتباط باشند کمتر شده است.
مدیرعامل موسسه کاهش آسیب نورسپید هدایت عنوان می‌کند: مرکز جامع کاهش آسیب بانوان ما در تمام روز‌های سال به صورت شبانه‌روزی فعالیت می‌کند. حتی گرمخانه‌هایی که قبلا تنها شب‌ها ارائه خدمت می‌کردند در حال حاضر به صورت شبانه‌روزی فعالیت می‌کنند، آنهم بدون کمترین حمایت. شرایط به گونه‌ای است که در مرکز ما ۸ نفر از پرسنل تا کنون مبتلا به کرونا شده‌اند. این افراد حقوق وزارت کار را دریافت می‌کنند که خیلی قابل توجه نیست، اما به دلیل بیماری هزینه‌هایشان بیشتر شده است برخی از این افراد بیماری را به خانواده خود هم منتقل کرده‌اند.
وی می‌افزاید: حداقل حمایتی که ستاد مبارزه با کرونا و سایر نهاد‌های حمایتی می‌تواند از مراکزی مانند مراکز ما داشته باشند آن است که در زمان فعالیت ما در پاتوق افراد معتاد یا کارتن خواب به ما کمک کنند. معمولا پاتوق‌ها فعالیت شبانه دارند. این روز‌ها وقتی به پاتوق‌ها برای کمک به افراد یا تشویق آنها برای مراجعه به گرمخانه یا ترک اعتیاد مراجعه می‌کنیم، با مشکل محدودیت ساعت تردد کرونایی مواجه می‌شویم. رانندگان اینترنتی همچون اسنپ می‌ترسند ما را به محل پاتوق‌ها و بیابان‌ها ببرند که البته گاهی حق هم دارند. ما قبلا با خودروی شخصی به این محل‌ها می‌رفتیم، اما در حال حاضر باید برای هر تردد که معمولا تا بعد از ساعت ۹ شب هم طول می‌کشد، جریمه هم بدهیم و این مبلغ بر هزینه‌های قبلی ما اضافه می‌شود.
علیزاده تصریح می‌کند: ستاد مبارزه با کرونا هرگز با ما در ارتباط نبوده است که آموزش‌های لازم را به ما بدهد. اقلام بهداشتی و حفاظتی مورد نیاز ما مانند ماسک و دستکش را نیز تا حدودی شهرداری تهران و بهزیستی استان تهران تامین می‌کند و بخشی را خود موسسه هزینه می‌کند.
بیشتر بخوانید: بهسازی گرمخانه‌های پایتخت/ آمادگی برای روز‌های سرد پاییزی
آتش زدن پناهگاه‌های کارتن‌خواب‌های نسیم شهر توسط ماموران شهرداری +تصاویر
وی با اشاره به اینکه مرکز ما حتی یک دستگاه سیار ضدعفونی کننده محیط هم ندارد، اظهار می‌کند: ما این دستگاه را از سایر مراکز شهرداری به امانت می‌گیریم، در حالیکه باید این دستگاه‌ها به رایگان به مراکز اینچنینی اهدا می‌شد، چرا که آمار مراجعه‌کنندگان بی سرپناه بالا و احتمال انتقال کرونا و آلودگی هم به همان اندازه بالاست. یا اینکه می‌شد به صورت مداوم افرادی را برای ضدعفونی کردن مرکز اعزام کنند. البته گرمخانه‌ها و مراکز کاهش آسیب ناظرینی دارند که با ستاد کرونا در ارتباط هستند.
این فعال اجتماعی با اشاره به اینکه تعداد پرسنل ما به دلیل شیوع کرونا و استعفای برخی از کارکنان، کم شده است، عنوان می‌کند: در این شرایط فشار کاری ما مضاعف شده است و ما نمی‌توانیم زمان خودمان را صرف ارتباط با سایر سازمان‌ها و نهاد کنیم. ستاد مقابله با کرونا حتما می‌داند که در گوشه و کنار کشور افراد آسیب‌دیده و بی‌خانمان زندگی می‌کنند که باید برایشان برنامه‌ای داشته باشد. ما از ۶ ماه پیش می‌دانستیم که زمستان کرونایی در راه است. بحران کرونا هم مساله تازه و غافلگیرکننده‌ای نیست و نزدیک به یک سال است که این ویروس وارد کشور شده است. آیا هنوز وقت آن نرسیده است که درباره کارتن‌خواب‌ها و آسیب‌دیدگان اجتماعی هم برنامه‌ریزی شود؟
وی با اشاره به نبود بهداشت در میان کارتن‌خواب‌ها که می‌تواند خطر بروز کرونا را در بین این افراد افزایش دهد، خاطرنشان می‌کند: گاهی با افراد بی‌خانمانی برخورد می‌کنیم که دارای بیماری‌های مزمن اعصاب و روان هستند، اما به تیمارستان ارجاع نمی‌شوند. این افراد معمولا آموزش‌پذیر هم نیستند که به آنها بگوییم وقتی به دستشویی می‌روی دستانت را باید بشویی. ما بابت هریک از این مددجویان، زمان زیادی را صرف می‌کنیم که آموزش‌های بهداشت فردی لازم را ارائه دهیم مثل اینکه قبل از غذا باید دستان خود را بشویند.
علیزاده می‌افزاید: ما هنگام مراجعه به پاتوق‌ها با شرایطی مواجهیم که به دلیل نبود سرویس‌بهداشتی در نزدیکی این نقاط یا عبور حیوانات مانند سگ یا گوسفند از آن اطراف، پاهایمان در فضولات انسانی وحیوانی فرو می‌رود. بار‌ها در زمان توزیع غذا در پاتوق‌ها مشاهده کرده‌ایم که پیش از رسیدن قاشق به دست افراد، آنها با دست مشغول خوردن غذا می‌شوند درحالیکه مشخص است مدت‌هاست دست‌های آنها شسته نشده و پر از آلودگی و عفونت است. ما با افرادی برخورد کردیم که میگویند ماه‌ها است حمام نرفته‌اند. من تخصص اعضای ستاد کرونا را ندارم، اما می‌دانم که این افراد قطعا نیاز به کمک و برنامه‌ریزی دارند. در چنین پاتوق‌هایی خطر بروز و ظهور کرونا کم نیست؛ لذا هم این افراد به عنوان فرد انسانی از کرامت و حق سلامت برخوردارند و هم پرسنلی که در مراکز کاهش آسیب کار می‌کنند می‌بایست از حقوق اولیه برخورباشند.
وی تاکید می‌کند: نباید بگذاریم که کارکنان مراکز کاهش آسیب در اثر ابتلا به کرونا جان‌شان را از دست بدهند و بعد از آنها قدردانی کنیم. بهتر است از ابتلای آنها پیشگیری و آموزش‌ها و لوازم مورد نیاز دراختیارشان قرار داده شود. همچنین نیاز است در نزدیکی این پاتوق‌ها سرویس‌های بهداشتی و حمام راه‌اندازی شود و این سرویس‌ها به لحاظ بهداشتی و نظافت به صورت مداوم رسیدگی شوند. ما این افراد را تشویق به استفاده از سرویس بهداشتی خواهیم کرد.
مدیر عامل موسسه نور سپید هدایت می‌گوید: فعالان اجتماعی و فعالان حوزه کاهش آسیب قبلا پیش بینی کرده بودند که زمستان امسال به دلیل شیوع کرونا شرایط بسیار خاصی را برای افراد بی‌پناه و آسیب‌دیدگان اجتماعی رقم خواهد زد. این مسائل ناگهانی نبود، اما گویا در اولویت ستاد کرونا هم نبود. در لیست محدودیت‌های کرونایی اعلام شده توسط ستاد کرونا به مراکز نگهداری از افراد دارای معلولیت و سالمندان و آسایشگاه‌ها که درب بسته دارند توجه شده بود، اما مراکز کاهش آسیب و گرمخانه‌ها که درب باز دارند مورد توجه نبودند. این درحالی است که ما نمی‌توانیم یک فرد معتاد را در مرکز نگهداری کرده و منع تردد برایش ایجاد کنیم. درب مراکز ما باز است به این دلیل که این افراد اجازه مصرف مواد را در مراکز ندارند و ناچارند برای مصرف به خارج از مراکز بروند.
وی عنوان می‌کند: باید برای این مراکز برنامه‌ریزی شده و دستورالعمل‌هایی مشخص می‌شد که وقتی مددجویان آنها، به خارج از مرکز یا گرمخانه تردد دارند پرسنل مراکزباید چه اقداماتی انجام دهند. حتی اوائل شیوع کرونا پیشنهاد داده بودم که گستردگی برنامه درمان نگهدارنده با متادون را به دلیل شیوع کرونا افزایش دهیم؛ و نزدیکی هر مرکزی یک مرکزی درمان نگهدارنده با متادون راه‌اندازی شود تا افراد دارای اعتیاد برای مصرف به خارج از مراکز مراجعه نکنند.
کمپ‌ها ترک اعتیاد از معتادان بی‌خانمان تست کرونا می‌خواهند
وی خاطرنشان می‌کند: ما خودمان و کارکنان‌مان را به خطر می‌اندازیم و با حضور در پاتوق‌ها سعی می‌کنیم افراد و به‌ویژه زنان معتاد و کودکان حاضر در این نقاط را تشویق به ترک اعتیاد کنیم. در این بین تعداد بسیار کمی هستند که به هر دلیلی تصمیم می‌گیرند اعتیاد خود را ترک کرده و با ما همراه شوند. در این زمان طلایی ما باید فرد را سریع به یک کمپ ترک اعتیاد برسانیم. اما کمپ مشخصی نیست که بتوان مصرف کننده پاتوق‌ها را به آنجا ارجاع داد. به این معنا که اولا کمپ‌ها رایگان نیستند و دوم اینکه کمپ‌ها از ما می‌خواهند که جواب تست منفی کرونا را در اختیار آنها قرار دهیم تا فرد را پذیرش کنند. این درحالی است که اگر چنین مددجویی انقدر توان داشت که به بیمارستان برود، تست کرونا بدهد و به کمپ مراجعه کند تبدیل به یک معتاد کارتن‌خواب ته خط نمی‌شد.
این فعال اجتماعی در پاسخ به این سوال که آیا افرادی از سوی ستاد مبارزه با کرونا برای غربالگری و شناسایی افراد مبتلا به کرونا به پاتوق‌ها، مراکز کاهش آسیب یا گرمخانه‌ها مراجعه کرده‌اند؟ می‌گوید: من تا به حال چنین چیزی ندیده‌ام این در حالی است که من با مراکز زیادی در ارتباط هستم و در این حوزه فعالیت می‌کردم لذا اگر چنین اقدامی هم صورت گرفته است انقدر کمرنگ بوده که من ندیده‌ام. نکته دیگر آن است که مواردی داشته‌ایم که جواب تست کرونای فرد کارتن‌خواب مثبت بوده است، اما با توجه به وضعیت آشفته و آلوده این افراد مطمئن نیستم که حتی اگر به بیمارستان مراجعه کنند از آنها استقبال خواهد شد یانه. به علاوه اینکه اولا این افراد توانایی مراجعه به بیمارستان را ندارند و دوم آنکه می‌هراسند از اینکه به دلیل ظاهرشان پذیرفته نشوند. حتی معتادان بهبودیافته‌ای را می‌شناسم که دقیقا به همین دلیل از مراجعه به مراکز درمانی تعلل می‌کنند.
