روزگار سخت مردمان دوردست/ ویروس کرونا با سیستان و بلوچستان چه کرد؟

رویداد۲۴ زینب غبیشاوی: در حالی که بسیاری از کشور‌های جهان در حال اتمام واکسیناسیون عمومی و برگزاری جشن پایان کرونا هستند، شرایط ایران روز به روز وخیم‌تر و محدودیت‌های کرونایی کماکان برقرار است و مرگ ناشی از کرونا، بدیهی‌ترین اتفاق ممکن در این روز‌های ایران است.

از ابتدای همه‌گیری ویروس کرونا در ایران، برخی از شهر‌های ایران شرایط دشواری را تجربه می‌کنند. نبود ماسک و لوازم ضدعفونی، نبود تجهیزات پزشکی، کمبود بیمارستان و... باعث شده سیستان وضعیتی به مراتب بدتر از سایر استان‌ها داشته باشد و مرگ به خاطر کرونا، تبدیل به موضوعی روزمره در این استان باشد.

براساس گزارش دانشگاه‌های علوم پزشکی سه استان زاهدان، زابل و ایرانشهر، روزانه دو هزار و ۳۰۰ تست کرونا انجام می‎دهند که ۴۰ درصد آن مثبت است و برخی از کارشناسان هم اعلام کرده‌اند که حداقل ۶۰ درصد مردم این مناطق کرونا دارند. غسالخانه‌های این شهرستان‌ها در سه شیفت کار می‌کنند تا بتوانند جنازه‌های کرونایی را غسل داده و به خانواده‌هایشان تحویل دهند.

وضعیت استان سیستان و بلوچستان انقدر وخیم است که در خیابان‌های این استان به مردم بساط فروش کفن و لوازم کفن و دفن را پهن کرده و به فروش می‌رسانند. نمکی وزیر بهداشت، اما در واکنش به انتقاد‌ها از وضعیت وخیم سیستان و بلوچستان، در سخنانی عجیب اعلام کرد که برخی در این استان بلوا به پا کرده‌اند و حداقل ۳۰۰ تا ۴۰۰ تخت خالی در سیستان و بلوچستان داریم و آنلاین می‌بینیم و رصد می‌کنیم. این در حالی است که کادر درمان بیمارستان‌ها از کمبود تخت برای بیماران کرونایی سخن می‌گویند و بسیاری از بیماران در محوطه بیمارستان سرم‌های خود را به درخت آویزان کرده و بدین ترتیب مداوا می‌شوند. علاوه بر این، حسین علی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت نیز نسبت به کمبود تخت و امکانات بیمارستانی هشدار داده و گفته بود «همه تخت‌ها پر شده است و نگرانیم که در دو هفته آتی که تعداد بیماران بیشتر خواهد شد اگر نتوانیم تخت، دستگاه ونتیلاتور و اکسیژن به اندازه کافی تهیه کنیم، جان بیشتری از مردم به خطر بیفتد.»

چندی قبل هم حسینعلی شهریاری رییس کمیسیون بهداشت مجلس نسبت به بستن مرز‌ها برای عدم ورود کرونای دلتا هشدار داده بود، اما هیچ مسئولی به آن توجه نکرد و شد آنچه که نباید. شهریاری مسبب اصلی شرایط موجود را سوء مدیریت می‌داند و می‌گوید: «با توجه به اینکه ما مرز ۱۲۰۰ کیلومتری با کشور افغانستان و پاکستان داریم، افغانستان هم با هندوستان همسایه است و خطر ورود دلتا ویروس به شرق کشور و از آنجا هم به کل کشور وجود دارد. به همین خاطر در نامه‌ای به رییس‌جمهور هشدار دادم و خواستم مرز‌ها را ببندند. رییس‌جمهور ما را به وزیر بهداشت و وزیر کشور ارجاع دادند، اما متاسفانه وزارت کشور نتوانست محدودیت‌های جدی در سیستان و بلوچستان ایجاد کند و همین موضوع باعث شد که دلتاویروس وارد سیستان و بلوچستان شود. همه این‌ها به خاطر سوء مدیریت است، شاید فکر نمی‌کردند که این اتفاق بیفتد.»

براساس آمارها، با توجه به ساخت واکسن‌های داخلی، اما هنوز حتی یک دهم مردم کشور هم واکسینه نشده‌اند و به دلیل تحریم‌ها، خرید واکسن و پرداخت پول آن نیز با مشکل مواجه شده است. جهش کرونا و نوع جدید آنهم روز به روز بیشتر می‌شود. کرونای هندی، انگلیسی و اخیرا هم دلتا، دیگر جانی برای مردم کشور نگذاشته است.

بیشتربخوانید: ابتلا به کرونا در سیستان و بلوچستان ۵ برابر شد

بسیاری از مردم محلی سیستان و بلوچستان در شبکه‌های اجتماعی خواهان این هستند که مردم سایر شهر‌ها صدایشان باشند و به آن‌ها کمک کنند. آن‌ها می‌گویند در کنار فقر و بدبختی و بی‌آبی و بی‌برقی، شهر بوی مرگ گرفته است و آمار مبتلایان به کرونا و افرادی که می‌میرند بسیار بیشتر از آمار‌های رسمی است.

محمد بلوچ‌زهی فعال اجتماعی و از بومیان استان سیستان و بلوچستان، درباره وضعیت وخیم این استان، به رویداد۲۴ می‌گوید: اوضاع سیستان و بلوچستان از هر نظر اصلا خوب نیست. در حالی که وزیر بهداشت ما را متهم به بلواگری در استان می‌کند و می‌گوید ۴۰۰ تخت خالی داریم، از امروز بیمارستان‌های صحرایی در حال برپا شدند هستند تا بتوانند حجم زیاد بیماران کرونایی را در خود جا دهند. متاسفانه خانواده‌ای نیست که به کرونا مبتلا نشده باشند. اگر گفته وزیر را مبنی بر وجود تخت خالی تایید کنیم، باید بپرسیم که چرا مردم در خانه و حیاط بیمارستان‌ها تحت مداوا هستند؟ ما با پایین‌ترین شاخص‌های درمانی زندگی می‌کنیم و ۱۰شهر استان فاقد مراکز درمانی مجهز هستند.

مردم به خاطر فقر به بیمارستان نمی‌روند و در خانه خوددرمانی می‌کنند

این فعال اجتماعی می‌گوید: اکثر مردم سیستان و بلوچستان به خاطر فقر و عدم توان در پرداخت هزینه‌ها به بیمارستان مراجعه نمی‌کنند و با استفاده از دارو‌های محلی در خانه خوددرمانی می‌کنند؛ همین بستری شدن در خانه باعث گسترش بیماری می‌شود و اگر در بیمارستان‌ها تخت خالی هم باشد که نیست به این خاطر است که مردم در خانه مداوا می‌شوند.

او می‌گوید تعداد مرگ و میر در پیک پنجم کرونا در این استان وحشتناک است و مردم یا به بیمارستان مراجعه نمی‌کنند یا دیر مراجعه می‌کنند، از سوی دیگر با توجه به پراکندگی سیستان و بلوچستان، بسیاری از مردم در روستاها به بیمارستان‌های با کمترین امکانات هم دسترسی ندارند.

مردم خودشان بیماران کرونایی را غسل می‌دهند 

بلوچ‌زهی به آمار بالای مرگ و میر استان اشاره می‌کند و می‌گوید: در سیستان و بلوچستان بحران مرگ و میر وجود دارد. براساس آخرین آمار از سوی مقامات استانی، روزانه ۲۶ نفر به دلیل ابتلا به کرونا جان می‌دهند و از مرگ و میر در پاکستان پیشی گرفته است. امکان ندارد خانواده‌ای در سیستان و بلوچستان باشد که کرونا نگرفته باشند. به نسبت گذشته تجمع مردم در گورستان‌ها قابل توجه و لمس است. البته آمار مرگ و میر بالاتر است و بسیاری از مردمی که به خاطر کرونا جان می‌دهند در خانه هستند و چون در بیمارستان نبودند، جزء آمار کرونایی‌های رسمی محسوب نمی‌شوند.

این فعال اجتماعی معتقد است که بخش زیادی از مردم استان به هیچ عنوان پروتکل‌های بهداشتی را رعایت نمی‌کنند و کفن و دفن و غسل بیماران کرونایی در شهر‌ها به صورت سنتی و توسط خانواده‌هایشان انجام می‌شود که همین موضوع خود باعث افزایش ویروس کرونا می‌شود؛ حتی بسیاری از خانواده‌ها رضایت نمی‌دهند که مرده را به غسالخانه ببرند زیرا بافت استان به شدت سنتی است و مردم عقاید سنتی خود را دارند؛ از سوی دیگر بسیاری از شهر‌ها اساسا غسالخانه‌ای ندارند.

بلوچ‌زهی می‌گوید: از لحاظ سطح آموزش، استان در وضعیت خوبی قرار ندارد و همین باعث شده بخش زیادی از انرژی مسئولین صرف توجیه و راضی کردن تعطیلی بازارها شود. از ده روز قبل که بحران کرونا در استان شدت گرفت، بازارها را به زور تعطیل کردند و شرایط کمی قابل کنترل تر شده است. در گذشته بازاریان تن به تعطیلی نمی‌دادند و نماز‌های جمعه به صورت مداوم برگزار می‌شد، اما حالا نماز جمعه اهل سنت و تشیع در شهرهایی مانند زاهدان برگزار نمی‌شود.

او ادامه می‌دهد: ما چالش‌های زیادی در این استان سنتی و کم‌برخودار داریم. از چند ماه قبل که واکسیناسیون شروع شد، بخشی از توان مقامات صرف راضی کردن مردم برای زدن واکسن شد. طبق آمار رسمی فقط ۴۸ درصد مردم سیستان و بلوچستان پروتکل‌ها را رعایت می‌کنند که همین موضوع کار را سخت‌تر کرده است. از سوی دیگر بسیاری از خیرین بدون آگاهی از بافت جمعیتی استان، به صورت سرخود اقدام به توزیع ماسک و سبد غذایی میان مردم کرده‌اند و همین موضوع باعث تجمع مردم و در پی آن گسترش کرونا شده است. به این افراد می‌گویم پیش از اقدام به خودشان زحمت دهند و بافت و آسیب‌ها را ابتدا شناسایی کنند و بعد از آن اقدام کنند. این سرخود عمل کردن‌ها فقط شرایط را بدتر می‌کند. ماسک را میان افرادی توزیع می‌کنند که اساسا اعتقادی به استفاده از ماسک ندارند. من خواهش می‌کنم که با مردم محلی که آشنایی دارند هماهنگ شوند یا به بیمارستان‌ها بدهند.

بلوچ زهی به نبستن به موقع مرزها نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: بستن مرز‌ها با پاکستان می‌توانست شرایط را کنترل کند. اگر همان زمان مرز‌ها را می‌بستند کار به اینجا نمی‌رسید. اما باید به این نکته هم توجه کرد که اقتصاد ما به مرز‌های استان بستگی دارد و مردم از این طریق ارتزاق می‌کنند. بلوچستان ایران و بلوچستان پاکستان باهم مراوده و همبستگی بسیار خوبی دارند و همین مراوده و رفت‌ و آمدها به شیوع بیشتر کرونا منجر شد. 

وی ادامه داد: امروز هلال احمر به سیستان و بلوچستان آمد و بخشی از تجهیزات مردمی از سراسر کشور نیز به استان رسیده است. در حال حاضر هم اکسیژن و ماسک موجود است اما نمی‌توانم بگویم که آیا این میزان تجهیزات، نیازهای استان را تامین می‌کند یا خیر.