در دولت رئیسی گرایش ایران به روسیه و چین بیشتر می‌شود/ برجام احیا نشود به نقطه غیرقابل بازگشتی می‌رسیم

رویداد۲۴ زینب غبیشاوی: هفته گذشته امیرعبدالهیان از مجلس یازدهم رای اعتماد گرفت و به عنوان وزیرخارجه جای محمد جواد ظریف را در وزارت خارجه گرفت. مذاکرات هسته‌ای از پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران تا تشکیل دولت جدید متوقف شد و حالا طرف‌های غربی در  انتظار برگزاری دور جدید مذاکرات هسته‌ای هستند. امیرعبداللهیان هفته پیش در گفتگو با جوزپ بورل رئیس اتحادیه اروپا در پاسخ به سخنان بورل که گفته بود منتظر بازگشت ایران به دور هفتم مذاکرات هستیم، گفته بود که ایران از دیپلماسی استقبال می‌کند اما به مذاکراتی برمی‌گردیم که هم منافع ما را تامین کند و همزمان مصوبه مجلس هم در خصوص آن اجرایی شود. 

همزمان برای نخستین بار رئیس جمهور آمریکا و نخست وزیر جدید اسرائیل در کاخ سفید با یکدیگر دیدار کردند که محور آن ایران بود. بایدن در این دیدار مشخصا تهران را تهدید کرد و گفت که در صورت عدم حصول نتیجه در مذاکرات هسته ای دیگر گزینه ها در قبال ایران بررسی می شود. بنت نیز در این دیدار از استراتژی جدید اسرائیل در قبال ایران پرده برداشت و مشخصا خواستار عدم بازگشت آمریکا به توافق هسته ای ایران و احیای برجام شد.

بیشتر بخوانید:تیر خلاص به برجام در فرودگاه کابل/ آشوب در افغانستان چه تبعاتی برای ایران دارد؟

ایران به دنبال احیای برجام است

دیاکو حسینی کارشناس مسائل سیاست خارجی به رویداد‌۲۴ می‌گوید: من فکر می‌کنم وضعیت امروز میان ایران و ۴+۱ به همراه آمریکا به شکلی است که هیچ گزینه بهتری به جز برجام، برای هیچ کشوری وجود ندارد و به تعبیر دولت، من تصور می‌کنم که استراتژی کلی ایران نسبت به این موضوع تغییر نخواهد کرد و به نظر می‌رسد که ایران کماکان این اراده را دارد که برجام را احیا کند. اما با این شرط که نگرانی‌های ایران برطرف شود. این نگرانی شامل موضوعات مختلفی از جمله این است که اصرار برای مذاکره آمریکایی‌ها برای رسیدن به توافق‌های دیگر نباشد. به خصوص در مورد موضوعاتی که آمریکا به هیچ عنوان درباره آن‌ها رضایتی نداده است. مانند برنامه موشکی ایران و یا سیاست‌های منطقه‌ای که در دولت بایدن بر روی آن تاکید می‌شود.

وی ادامه: موضوع دوم نوعی دلگرمی دادن و تضمین به ایران است که اگر دولت در آمریکا تغییر کرد، آن‌ها همچون دوره قبل از برجام خارج نشوند چون این اقدام هزینه بسیار سنگین اقتصادی برای ایران بود و فکر می‌کنم بسیاری از ما در ایران متوجه شده‌ایم زمانی که آمریکا از یک توافق خارج می‌شود و تحریم‌ها را وضع می‌کند، شوک ناشی از آن بسیار زیاد خواهد بود و تاثیر تحریم‌ها نیز فرسایشی خواهد بود. از این جهت ایران به دنبال چنین تضمینی خواهد بود. در دورانی که برجام به اجرا گذاشته شد، این درس در ایران یاد گرفته شد که ما در ایران با شبکه‌ای از تحریم‌ها مواجه هستیم که اگر فقط بخشی از آن‌ها برداشته شوند در حالی که همچنان یک عامل روانی در کنار سایر تحریم‌ها باقی می‌مانند، در این حالت رفع بخشی از تحریم‌ها نمی‌تواند کمک چندانی به اقتصاد ایران داشته باشد.

برجام احیا نشود به نقطه غیرقابل بازگشتی می‌رسیم

حسینی با بیان اینکه در دولت رئیسی فشار بر آمریکا افزایش پیدا خواهد کرد، تصریح کرد: این فشار مبنی بر این خواهد بود که تحریم جدیدی وضع نشود و یا اینکه تحریم‌های گذشته لغو یا حذف شوند. از این رو مذاکرات بار دیگر از سر گرفته خواهد شد، ولی موضع ایران بسیار سرسخت‌تر خواهد بود از سمت آمریکا نیز چنین موضعی وجود خواهد داشت و امکان دارد که سرسختی خود را ادامه دهد، خصوصا بعد از خروج نیرو‌های نظامی از افغانستان و فشار‌هایی که از داخل به دولت بایدن وارد می‌شود، جو بایدن تلاش می‌کند تا امتیاز‌های کمتری به ایران بدهد و نشان دهد که در مقابل دشمنان کشورش، محکم ایستادگی می‌کند. از همین رو با شرایطی مواجه هستیم که استعداد شکست خوردن را در قیاس با گذشته بیشتر دارد. از همین رو نمی‌توان با قاطعیت گفت که برجام احیا می‎شود. مخصوصا اینکه زمان بسیار محدودی هم باقی مانده است و با توجه به پیشرفت‌هایی که در فناوری هسته‌ای ایران رخ می‌دهد، ممکن است ما را به نقطه غیرقابل برگشتی برساند.

امیرعبداللهیان در مذاکرات هسته‌ای تخصصی ندارد

این کارشناس سیاست خارجی با تاکید بر اینکه شانس‌های کمی برای ایران در حوزه برجام وجود دارد،گفت: هر روزی که می‌گذرد این شانس کمتر می‌شود. استراتژی ایران در مذاکرات چندان در قید و بند وزیر خارجه و افراد نیست و در سطوح عالی تعیین می‌شود و وزارت خارجه و تیم مذاکره کننده صرفا مجری این استراتژی‌ها هستند. ما هنوز نمی‌دانیم تیم مذاکره کننده قرار است مجری چه اهداف و استراتژی‌هایی باشد. شخص امیرعبدالهیان شخصیت کلیدی در مذاکرات نخواهد بود، زیرا او تخصصی در مذاکرات ندارد و سررشته او در امور منطقه است، از همین رو به نظر می‌رسد که تیم دیگری مسئولیت انجام این کار را برعهده بگیرند و در سطحی پایین‌تر از وزیر این کار را برعهده بگیرند.

آمریکا راهی جز مذاکره و توافق با ایران ندارد

وی ادامه داد: امیرعبدالهیان در موقعیتی نیست که بتواند تعیین کند که در مسیر کدام وزیر خارجه قدم بگذارد. راه آقای ظریف راهی بود که نظام در آن مقطع زمانی به آن نتیجه رسیده بود و آقای ظریف مجری آن بود، هرچند که به عنوان مشورت دهنده، موقعیتی کلیدی داشت، اما مسائل در انحصار او نبود. در دوره جلیلی هم اقتضای نظام بود که آن شرایط پیش برود و آقای جلیلی می‌توانست سیاست‌هایش را راحت‌تر با آن مسیر انطباق دهد، از همین رو او انتخاب شد. نمی‌دانم در این دوره استراتژی چیست و افرادی که انتخاب می‌شوند می‌توانند آن مسیر را ادامه دهند یا خیر و یا احیانا از مسیر تعیین شده فاصله بگیرند. ما هنوز نمی‌دانیم چه تیمی قرار است روی کار بیاید و باید منتظر بمانیم تا ببینیم استراتژی ایران چه چیزی خواهد بود.

حسینی گفت: امیدوارم در تیم مذاکره کننده جدید حتما از آقای عراقچی استفاده شود، زیرا ایشان فردی کارکشته و آشنا و مسلط به مسائل مذاکره و متن برجام است و می‌تواند کمک بزرگی را در این مسیر به تیم مذاکره کننده جدید بدهد. از سوی دیگر هم ممکن است دکتر ظریف مشورت‌های غیررسمی به تیم جدید در وزارت خارجه بدهد.

دیاکو حسینی در ادامه با اشاره به نشست اخیر رئیس جمهور آمریکا با نخست وزیر اسرائیل و تهدید ایران، یادآور شد: لحن بنت و بایدن در قبال ایران لحن تهدید آمیزی بود که همه می‌دانند این سخنان مصرف داخلی دارد. آمریکا و سایر ائتلاف‌ها علیه ایران می‌دانند که عملا هیچ گزینه‌ای جز مذاکره و توافق با ایران وجود ندارد.

سرسختی ایران منجر به شکست مذاکرات هسته‌ای می‌شود

حسینی می‌گوید در ادامه دولت جدید تغییر جدی در سیاست‌های ایران در خصوص برجام ایجاد نخواهد شد و اصول ایران در این زمینه کاملا مشخص است. اگر آمریکا به تعهدات خود در قبال ایران برگردد و تحریم‌ها را رفع کند، ایران هم مطابق متن برجام به تعهدات خود برمی‌گردد. آن چیزی که در سیاست خارجی جدید ایران ممکن است تغییر کند تغیرات تاکتیکی خواهد بود و ممکن است مقداری توجه و گرایش به کشور‌های همسایه و چین و روسیه بیشتر شود. اما در رابطه با برجام بعید است تغییرات عمده‌ای وجود داشته باشد. تغییرات صرفا تاکتیکی و برای اطمینان بیشتر خواهد بود.

وی در ادامه می‌گوید: امیرعبدالهیان تلاش می‌کند تا نشان دهد ایران تغییر کرده و سرسخت‌تر شده و اصرار بیشتری برای گرفتن مطالباتش خواهد داشت. باید ببینیم این سرسختی چه معنایی دارد و تا کجا ادامه دارد و دولت جدید چه امتیاز‌هایی را می‌خواهد و اساسا رفتار متقابل از سوی طرف مقابل چیست. اگر این سرسختی در مذاکرات افزایش پیدا کند ممکن است ایران را به سمت شکست ببرد و این شکست قطعا به ضرر هر دو طرف آمریکایی و ایرانی خواهد بود.