رقابت ایدئولوژیک ایران و عربستان تمام شده، ایدئولوژی برای بن‌سلمان اهمیت ندارد/ آنها به دنبال ساختن کشورشان هستند

رویداد۲۴ سعید شمس: سید جلال ساداتیان در گفت‌وگو با رویداد۲۴ به تشریح توافق اولیه ایران و عربستان پرداخته است. او در این‌باره می‌گوید: «فضای ایران و عربستان طوری است که می‌توان گفت، فضای فعلی کاملاً گل و بلبل به آن مفهوم که از خواسته‌های‌شان دست بردارند، نیست.» متن گفت‌وگو را در ادامه بخوانید:

*‌ با وجود توافق اولیه و بازگشایی قریب‌الوقوع سفارت‌های ایران و عربستان، می‌توان منتظر رفع کامل تنش ایران و عربستان بود؟

اینکه ایران و عربستان چقدر به‌هم نزدیک شوند، بستگی به نوع نگاه طرفین دارد. اگر ما دنبال تعامل با دنیا باشیم، با تکیه بر همین توانمندی‌هایی که تا الان کسب کرده‌ایم، می‌توانیم با عربستان در شرایط همسایگی بدون تنش و حفظ امنیت منطقه‌ای، به طورمشترک کار بکنیم. کما اینکه در گذشته هم همین اتفاقات افتاد و در شـُـرف افتادن هم بود. به طوری‌که در دولت آقای خاتمی «مشارکت امنیتی» هم پیشنهاد شد و قرار بود چنین اتفاق بیفتد اما آن عده‌ای که تندروی‌هایی دارند، فکر می‌کنند حتما باید طرف مقابل را نفی بکنند، آن هم امکانات و توانمندی‌هایی دارند که قاعدتاً از این طریق نمی‌شود اما اگر بخواهید یک رابطه مسالمت‌آمیز و مشارکت واقعی منطقه‌ای را داشته باشیم، به نظرم می‌توان یک شرایط پایدار‌تر را در روابط دو کشور ببینیم.

*‌ اسرائیل و آمریکا به تعامل جمهوری اسلامی و دولت سعودی چه نوع واکنشی نشان خواهند داد؟

اسرائیل بی‌تردید ناراحت است و تمام تخریب‌هایش را به کار می‌برد که چنین اتفاقی نیفتد. به هرحال آن‌ها ایران را دشمنی همیشگی و بالفعل می‌دانند و از آنجایی هم که به اهمیت و قدرت تاثیرگذاری عربستان سعودی در خاورمیانه آگاه هستند، بی‌شک هر نوع تعاملی خواب‌شان را آشفته خواهد کرد اما درباره ایالات متحده باید اذعان داشت که آنها به دلایل عدیده‌ای از عدم تنش در منطقه استقبال می‌کنند.

در واقع آمریکا در مقطع کنونی تمرکز اولش را بر مسئله اوکراین گذاشته است و برای بلندمدت تمرکزش را در شرق آسیا و چین قرار داده است. در واقع می‌توان گفت که آمریکایی‌ها به دنبال باز شدن یک جبهه جدیدی در این منطقه برای خودشان نیستند. کما اینکه قبلا هم از عراق و افغانستان خارج شدند و خروج‌شان برای این بود که تا حدودی مسائل منطقه‌ای را مثلا حالتی که هم‌پیمانانش بتوانند در حفظ این منطقه با همدیگر کمک بکنند، برسند.

آمریکا الان در تلاش است با کمک‌هایی که پاکستان، وضعیت هند و تا حدودی از این طرف با کشور‌هایی مثل اردن و پایگاه‌هایی که رسما در بحرین و عربستان دارد، بتوانند امنیت منطقه را تامین کند بنابراین این کشور از رفع تنش بین ایران و عربستان استقبال می‌کند.

بیشتر بخوانید: تاریخ رابطه ایران و عربستان از قاجار تا جمهوری اسلامی / رقابت بر سر رهبری جهان اسلام

*‌ در صورت تفاهم پررنگ و همکاری‌های مطلوب احتمالی، ایران و عربستان همدیگر را رقیب ایدئولوژیک خود در منطقه می‌دانند یا خیر؟

ما با عربستانی مواجه هستیم که محمدبن سلمان اختیاردارش است، به همین دلیل این عربستان با عربستان دهه گذشته تفاوت زیادی دارد. بن سلمان به گونه‌ای در سال‌های اخیر تصمیم‌گیری کرده است که می‌توان با قاطعیت گفت خیلی دنبال مسائل ایدئولوژیک نیست و واقعا می‌توان گفت مسائل ایدئولوژیک برایش اهمیتی ندارد پس نتیجه‌ این است که رقابتِ ایدوئولژیک ایران با عربستان به نقطه پایانی رسیده است.

البته عربستان به لحاظ درآمد‌ها و موقعیتی که دارد، خودش را رهبر جهان اسلام می‌داند. البته از نظر ایدئولوژی، از روزی که بن‌سلمان که آمده، خیلی از نظر ایدئولوژی بهایی به وهابیت نمی‌دهد. همچنین به دعوا‌های شیعه و سنی هم وارد نشده است.

در واقع بن سلمان برای قدرتی که دنبال می‌کند، سرمایه‌گذاری‌های عظیمی هم کرده و موانعش را هم با با خشونت کنار گذاشته است، مثل جمال قاشقچی همه دنیا می‌دانند چه بر سرش آمد. در کل ولیعهد جنجالی تمام کسانی که در پی قدرت بودند، جمع کرده و ثروت‌هایشان را مصادره و خیلی‌هایشان را زندانی و خیلی‌هایشان از عربستان فراری داده است. از طرفی اصلاحات دائمی‌ای را را انجام می‌دهد. رانندگی را برای زنان آزاد کرد و همچنین به خیلی از مظاهر غربی روی خوش نشان داده است. او همچنین تنش‌های نظامی را هم به حداقل رسانده است تا بتواند به آن قدرت اقتصادی که هدف قرار داده است، برسد. پس عربستانِ بن‌سلمان، عربستانی جنگ گریز است.

*‌ دعوای سیاسی چطور؟ دو کشور با هم در حال رقابت سیاسی هستند؟ حتی در شرایطی که همه چیز گل و بلبل است!

فضای ایران و عربستان طوری است که می‌توان گفت فضای فعلی کاملاً گل و بلبل به آن مفهوم که از خواسته‌های‌شان دست بردارند، نیست. توضیح دادم که عربستان فکر می‌کند الان نباید به جنگ بپردازد و باید به ساختن کشورش بپردازد تا آنچه را نیاز دارد بتواند جذب بکند. ایران هم که درگیر تهدید و محدودیت‌های بین المللی است و از این تفاهم کورسویی برای رهایی از بحران اقتصادی می‌طلبد.