تهدیدها و فرصتهای سفر ترامپ برای ایران؛ روابط با عربستان بهتر میشود یا بدتر؟
رویداد ۲۴| روزنامه اطلاعات نوشت: سفر اخیر دونالد ترامپ به عربستان سعودی در هفته اخیر، که با امضای توافقات اقتصادی و دفاعی کلان و مواضع صریحی در خصوص ایران همراه بود، بازتابی آشکار از احیای الگوی معامله محور در دیپلماسی آمریکایی و تلاش برای بازتعریف نظم امنیتی خاورمیانه بود.
این تحول، در عین حال که ممکن است در نگاه اول تهدیدی برای منافع جمهوری اسلامی ایران تلقی شود، در سطحی راهبردیتر میتواند فرصتهایی پنهان برای بازاندیشی در سیاست منطقهای ایران فراهم آورد؛ فرصتی برای عبور از تقابلهای فرسایشی و حرکت به سوی راهبردی مبتنی بر منافع مشترک منطقهای، به ویژه در رابطه با عربستان سعودی. در تحلیل این تحول، ضروری است از گفتمان سنتی تقابل محور فاصله گرفته وبا گشودن دریچهای نو و اتخاذ رویکردی واقع گرایانه، به امکان تنش زدایی، همکاری اقتصادی و دیپلماسی پیش دستانه نگریست.
دیپلماسی معامله محور و ائتلاف سازی جدید
ترامپ در سفر اخیر خود به ریاض، توافقاتی به ارزش بیش از ۶۰۰ میلیارد دلار را با مقامات سعودی نهایی کرد؛ از قراردادهای عظیم تسلیحاتی گرفته تا سرمایه گذاری مشترک در حوزه هایی، چون انرژیهای نو، زیرساختهای فناوری و معادن عناصر حیاتی. در سطحی نمادین، این توافقات پیامی روشن به جهان مخابره کردند: بازگشت واشنگتن به منطقه، با تکیه بر ائتلاف سازی اقتصادی و امنیتی جدید، با محوریت عربستان سعودی.
اگرچه این مدل از همکاری، میتواند برای ایران چالش برانگیز باشد، اما واقعیت ژئوپلیتیکی منطقه ایجاب میکند که سیاستمداران ایرانی به سمت بهره گیری هوشمندانه از گسلها و فرصتهای پیش آمده حرکت کنند. تجربه نشان داده که هرگاه بازیگران منطقهای خود را ازدرگیریهای نیابتی رها کرده و به گفتگوی مستقیم روی آوردهاند، راه برای ثبات پایدار و شکوفایی اقتصادی هموار شده است.
امنیت منطقهای در گرو تنش زدایی
درک امنیت در خاورمیانه، باید از منطق سنتی توازن قدرت صرف عبور کند و به درکی تعاملی، چندسطحی و مبتنی بر منافع متقابل بدل شود. تجربه پرهزینه دهههای گذشته از رقابتهای تسلیحاتی گرفته تا درگیریهای نیابتی در یمن، سوریه و لبنان، نشان داده است که هیچ یک از بازیگران منطقهای به تنهایی نمیتوانند امنیت پایدار را تضمین کنند. در این چارچوب، روابط تهران–ریاض، به عنوان دو قدرت مهم منطقهای، واجد نقشی بنیادین است. نزدیکی تدریجی میان دو کشور در ماههای گذشته، نشانهای از درک متقابل منافع بوده است. سفر ترامپ اگرچه ممکن است به ظاهر به تقویت جایگاه عربستان در ائتلاف غربی بینجامد، اما نباید مانعی برای ادامه مسیر مصالحه و گفتوگو تلقی شود. بلکه، میتواند انگیزهای مضاعف برای تسریع در روند تنش زدایی و تعریف پروژههای مشترک باشد.
منافع اقتصادی ایران در سایه دیپلماسی منطقهای
در پرتو تحولاتی، چون گذار انرژی، تغییر در زنجیرههای تأمین جهانی و رقابت قدرتهای بزرگ، ایران باید دیپلماسی اقتصادی خود را با واقع گرایی، ابتکار و مشارکت منطقهای بازطراحی کند. ظرفیتهای همکاری اقتصادی با عربستان سعودی - در حوزه هایی، چون انرژیهای نو، اتصالهای زیرساختی، امنیت غذایی، گردشگری و زیارتی – میتواند به موتور پیشران رشد اقتصادی و افزایش تابآوری ملی بدل شود. همچنین، همکاری با عربستان در قالب ترتیبات چندجانبه اقتصادی منطقهای، میتواند ایران را از حصر تحریمی نسبی خارج کرده و مسیرهایی غیرغربی برای تعاملات مالی و فنی بگشاید.
نگاهی به تجربه شورای همکاری خلیج فارس، اتحادیه آ سه آن یا حتی ابتکار «کمربند و راه» چین، نشان میدهد که پیوندهای اقتصادی پایدارتر از رقابتهای ژئوپلیتیکی عمل میکنند.
بازنگری در تجربههای پیشین ایران و عربستان
روابط ایران و عربستان همواره از فراز و نشیبهای متعددی عبور کرده است؛ از همکاریهای امنیتی در دهه ۱۳۵۰شمسی گرفته تا قطع روابط در پی حمله به سفارت سعودی در تهران. اما در تمام این دوران ها، یک واقعیت ثابت باقی مانده است: ثبات منطقهای بدون تفاهم تهران و ریاض، شکننده و موقتی است. بازگشت به میز گفتوگو در سالهای اخیر، خصوصاً با میانجیگری چین، نشانگر بلوغ تدریجی در سیاست خارجی دو کشور و درک متقابل از مخاطرات تقابل ممتد است. اکنون که عربستان با آمریکا وارد فصل جدیدی از روابط راهبردی شده، ایران میتواند با حفظ استقلال و کرامت ملی، مسیری از همکاری محتاطانه، اما پایدار را دنبال کند؛ مسیری که به جای تهدید، بر فرصت تمرکز دارد.
جمع بندی: نگاه به آینده با درک مشترک از واقعیت
سفر ترامپ به عربستان سعودی و تأثیرات آن بر نظم منطقهای، بار دیگر ضرورت گفتگویی سازنده و باثبات میان ایران و عربستان را برجسته ساخته است. اگرچه تحولات سریع و گاه غافلگیرکننده منطقه، میتوانند مسیر مصالحه را دشوار سازند، اما تجربههای بین المللی و نظریههای روابط بین الملل گواه آن است که مصالحه پایدار همواره از دل گفتوگوهای صبورانه، درک منافع متقابل و پرهیز از بازی حاصل جمع صفر حاصل شده است.
ایران با اتخاذ سیاست خارجی واقع گرایانه و چندلایه، میتواند از تهدیدهای ظاهری سفر ترامپ فرصت بسازد؛ فرصتی برای تعمیق همکاری با عربستان، تثبیت موقعیت خود در نظم نوین منطقهای و تقویت بنیانهای امنیت و رفاه ملی در دهه پیشرو.
وقتی شما به اینها اهانت می کنید توقع دارید که با شما خوب باشند. 
