مارک روته کیست؟| دبیر کل هلندی ناتو که بابت حمله به ایران از ترامپ تشکر کزد

رویداد۲۴| مارک روته (Mark Leonard Rutte) در ۱۴ فوریه ۱۹۶۷ در شهر لاهه هلند متولد شد. فارغ‌التحصیل رشته تاریخ بازرگانی از دانشگاه لیدن است. فعالیت حرفه‌ای سیاسی‌اش را در اوایل دهه ۲۰۰۰ آغاز کرد. ابتدا در سمت‌هایی، چون دبیر‌کل وزارت آموزش، فرهنگ و علوم (۲۰۰۴–۲۰۰۶) و دبیرکل وزارت امور اجتماعی و کار (۲۰۰۲–۲۰۰۴) مشغول شد. ورود رسمی‌اش به صحنه سیاسی با عضویت در حزب مردم برای آزادی و دموکراسی (VVD) رقم خورد و در مه ۲۰۰۶ به‌عنوان رهبر این حزب انتخاب شد.

پس از رهبری حزب، روتّه با چالش‌هایی مانند انتخابات ۲۰۰۶ مواجه شد؛ جایی که ریتا وردونک، رقیب داخلی‌اش، از او پیشی گرفت و رقبای دیگری نیز در حزب مطرح شدند. بحران داخلی و نقد‌ها نهایتاً منجر به حذف وردونک از فراکسیون پارلمانی VVD در سپتامبر ۲۰۰۷ شد.

نخست‌وزیری روته و چهار دوره، ۱۴ سال در راس سیاست هلند

روتّه در انتخابات ۲۰۱۰ با رهبری VVD توانست با کسب ۳۱ کرسی، این حزب را برای اولین بار بزرگ‌ترین حزب در مجلس نمایندگان هلند کند. او پس از تشکیل ائتلاف با حزب محافظه‌کار CDA و حمایت غیررسمی حزب آزادی (PVV) توانست ۱۴ اکتبر ۲۰۱۰ به‌عنوان نخست‌وزیر سوگند یاد کند؛ دومین جوان‌ترین نخست‌وزیر تاریخ هلند و اولین آزادی‌خواه پس از ۱۹۱۸.

در دوره نخست‌وزیری‌اش، روتّه با مشکلاتی، چون ضرورت کاهش کسری بودجه طبق دستور اتحادیه اروپا مواجه شد و در آوریل ۲۰۱۲، به‌دلیل مخالفت حمایتگر PVV، کابینه سقوط کرد و وی استعفا داد.

با وجود این بحران، VVD با روتّه در انتخابات ۲۰۱۲ مجدداً به‌عنوان حزب نخست دست یافت و او کابینه دوم خود را تشکیل داد. این کابینه تا مدت چهار سال کامل در قدرت باقی ماند که یک روند بی‌سابقه پس از کابینه کوک اول (۱۹۹۴–۱۹۹۸) بود.

در ۲۰۱۷ VVD با اندکی کاهش آرا باز هم بزرگ‌ترین حزب شد. روتّه ائتلاف گسترده‌ای با CDA، D۶۶ و CU برقرار کرد و در اکتبر ۲۰۱۷ سوگند سومین کابینه‌اش را ادا کرد. در این دوره، طرح لغو مالیات تقسیم سود، مسئله مهاجرت و بحران دیپلماتیک با ترکیه رخداد‌های برجسته‌ای بودند.

با شروع شیوع کووید-۱۹ در ۲۰۲۰، روتّه نقش کلیدی در مذاکرات محتوای صندوق بازیابی اروپا داشت و همچون دیگر رهبران «گروه چهار خردمند» با تأکید بر وام به‌جای کمک بلاعوض موضع گرفت. در ژانویه ۲۰۲۱ کابینه‌اش به دلیل رسوایی یارانه پرستاری استعفا کرد، اما به‌صورت سرپرست فعالیت کرد.

در ۲۰۲۱ با کسب ۳۴ کرسی، VVD بار دیگر پیروز انتخابات شد و روتّه چهارمین دوره را شکل داد. اما در جولای ۲۰۲۳ ائتلاف به‌دلیل بی‌توافقی بر سر سیاست مهاجرت فروپاشید و روتّه استعفا داد و از رهبری حزب کناره‌گیری کرد.

با پایان رسمی نخست‌وزیری در ۲ ژوئیه ۲۰۲۴، ماموریت ۱۴ ساله وی به‌عنوان طولانی‌ترین خدمت در این سمت در تاریخ هلند نیز به پایان رسید.

از سیاسی‌کاری داخلی تا دبیرکلی ناتوی دنیای پرتلاطم

پس از کناره‌گیری از سیاست داخلی، روتّه از اکتبر ۲۰۲۳ برای تصدی سمت دبیرکلی ناتو کاندیدا شد. تلاشش مورد حمایت قدرتمند ایالات متحده، بریتانیا، آلمان و فرانسه قرار گرفت. گرچه لهستان، ترکیه، مجارستان و رومانی در ابتدا تردید داشتند، اما پس از مصالحه و تضمین حمایت از موضوع اوکراین، همه موافقت کردند. رقیب اصلی، «کلاوس یوهانیس» رئیس‌جمهور رومانی، پیش از تصمیم‌گیری نهایی کناره‌گیری کرد.

این انتخاب در ۲۶ ژوئن ۲۰۲۴ رسمی شد و دولت جدید ناتو اعلام کرد روتّه از ۱ اکتبر ۲۰۲۴ دبیرکل شد. در مراسم تحلیف در مقر ناتو در بروکسل، جانشینی او از «یِنِس استولتنبرگ» صورت گرفت، با تأکید بر سه اولویت اصلی: قدرت دفاعی، حمایت از اوکراین و گسترش شراکت‌ها.

دوره دبیرکلی ناتو مارک روته

در بحران تهاجم روسیه به اوکراین، روتّه با حمایت بیشتر ناتو از اوکراین همراه شد و مشروعیت آن را از اهمیت حیاتی دانست. او ضمن تأکید بر نیاز به توانمندی‌های دفاع جمعی، بر ایجاد «ذهنیت جنگی» و افزایش هزینه‌های دفاعی به ۵٪ از تولید ناخالص داخلی تأکید کرد.

در اجلاس ناتو در ۱۲–۲۵ ژوئن ۲۰۲۵ در لاهه (اولین اجلاس ناتو در هلند و شهر زادگاه روتّه)، او با ایجاد اجماع برای افزایش تدریجی هزینه‌ها تا سال ۲۰۳۵ و جلوگیری از تقسیمات داخلی «گروه چهار خردمند» را هدایت کرد. در همین اجلاس، روتّه نحوه مواجهه با چالش ترامپ جدید در آمریکا را در دستورکار داشت.

روتّه در واکنش به تهدید‌های سایبری و فناوری، از جمله حضور چین در زیرساخت‌ها، موضعی صریح گرفت: "چین تایوان را تهدید می‌کند و در تلاش است به‌زیرساخت‌های حیاتی ما نفوذ کند". او همچنین کشور‌های ناتو را برای افزایش تولید اسلحه و ارتقای آمادگی دفاعی تشویق کرد.

در واکنش به حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ – در حالی که هنوز در مقام نخست‌وزیری بود – روتّه حمایت قاطع خود را از حق دفاع اسرائیل اعلام کرد و گفت‌و‌گو‌های خود را با بنیامین نتانیاهو مبنی بر توقف فوری آتش‌بس دنبال کرد، اگرچه او خواستار «آرامش‌های انسانی» شد. به‌عنوان دبیرکل ناتو، روتّه هم‌چنان بر توافق برای تحریم ایران و افزودن پاسداران انقلاب به لیست تروریسم اتحادیه اروپا تأکید کرده است.

دیپلماتِ تصمیم‌ساز در ناهمواری‌های جهانی

مارک روتّه یک چهره سیاسی تحصیل‌کرده و کارکشته است که از نخست‌وزیری دست‌کم ۱۴ ساله هلند تا دبیرکلی ناتو، مسیری طولانی پیموده است. ویژگی برجسته او، توانایی ایجاد اجماع—چه در ائتلاف‌های داخلی و چه در میان ۳۲ عضو ناتو—است، با شهرتی به‌عنوان «تفلون مارک»؛ مردی که از رسوایی‌ها عبور کرده و همیشه با ثبات پیش رفته است.

او اکنون دبیرکل سازمانی است که در برابر چالش‌هایی راهبردی قرار دارد: جنگ اوکراین، فشار اقتصادی بر نهاد دفاعی، تنش‌های آمریکا-ناتو، و گسترش تهدیدات فناوری و سایبری. اولویت‌های او—تقویت دفاع جمعی، حمایت از اوکراین، همکاری با اروپا و مقابله با روسیه و چین—نشان از عزم راسخ برای انتقال ناتو به مرحله جدیدی از سرزندگی است.