واشنگتن تهدید میکند، تهران شرط میگذارد؛ دور تازه تنش در راه است؟
رویداد۲۴| با وجود توقف رسمی مذاکرات هستهای و تجربه جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل و آمریکا، شاهد افزایش تلاشها دیپلماتیک در هفتهها اخیر بودهایم. همزمان با این تلاشها، نشانههایی از تقابل نیز مشاهده میشود. مثلا نیویورکتایمز در گزارشی نوشته است که دولت ترامپ با تهدید به فعالسازی مکانیزم ماشه (اسنپبک)، بهدنبال کشاندن ایران پای میز مذاکره است. این رویکرد نشان میدهد که آمریکا همچنان به سیاست فشار متکی است و تلاش دارد از ابزارهای حقوقی بینالمللی برای کسب امتیاز استفاده کند.
اما پاسخ تهران اینبار با صراحت بیشتری همراه بوده است. بر اساس گزارش شبکه پرستیوی به نقل از یک مقام ارشد ایرانی، ایران اعلام کرده تنها در صورتی وارد گفتوگو با آمریکا خواهد شد که چارچوب مذاکرات بهطور کامل تغییر کند، تضمینهای قابل اتکا ارائه شود، و به اقدامات اخیر اسرائیل علیه منافع ایران پاسخ داده شود.
در این موضعگیری، تهران همچنین هشدار داده است که در صورت فقدان تضمین و جبران، مذاکرات میتواند پیشدرآمدی برای جنگ باشد، نه صلح. در واقع، ایران صراحتاً اعلام کرده که حاضر نیست تجربهی مذاکره بدون نتیجه و مبتنی بر اعتماد یکطرفه را دوباره تکرار کند.
از سوی دیگر، کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه نیز در گفتوگو با شبکه «ریانووستی» تأکید کرده که شرایط فعلی برای مذاکره مهیا نیست. او با اشاره به اقدامهای اخیر آمریکا و متحدانش علیه تأسیسات هستهای ایران تصریح کرد: «اعتماد از بین رفته و افکار عمومی ایران دیگر به مسیر قبلی نگاه مثبتی ندارد».
در کنار این مواضع دیپلماتیک، برخی تحلیلگران سخنان اخیر علی لاریجانی را نیز قابل تأمل میدانند. او گفته است: «مذاکره یک تاکتیک است و اجازه بدهیم رهبری آنجایی که لازم میدانند از آن استفاده کنند». این اظهارات در کنار سخنان رهبر انقلاب در دیدار با مسئولان قضایی که با رویکرد نه کاملاً بسته نسبت به گفتوگو تفسیر شد، نشان میدهد که اگرچه فضا برای مذاکره مهیا نیست، اما گزینه مذاکره بهکلی منتفی هم تلقی نمیشود.
بازتعریف نظم مذاکره؟
در فضای دیپلماسی پرتنش منطقهای، شروط ایران نه بهعنوان مانع، بلکه بهمثابه تلاش برای بازتعریف نظم مذاکراتی دیده میشود. تجربهی شکست خورده برجام و نقض تعهدات از سوی آمریکا، تهران را به این نتیجه رسانده که بدون دریافت امتیازهای واقعی، هرگونه بازگشت به میز مذاکره تنها تکرار یک چرخه بینتیجه خواهد بود.
در این مسیر، ایران تلاش دارد توازن را در گفتوگوها بازیابی کند؛ توازنی که با یکجانبهگرایی غربی از دست رفته بود. همچنین نکته مهم این است که ایران دیگر مذاکره را صرفاً در قالب مسائل هستهای نمیبیند؛ بلکه از منظر یک راهبرد جامع در تقابل با تهدیدات امنیتی، حملات سایبری، خرابکاریهای هستهای و فشارهای اقتصادی به آن نگاه میکند.
در این فضا، اگرچه مسیر گفتوگو باز بهنظر نمیرسد، اما تحرکات اخیر از هر دو سو میتواند به مرور، مسیر تازهای برای تعامل – البته سخت و مشروط – رقم بزند. برای آنکه مذاکراتی واقعی آغاز شود، باید قواعد بازی جدیدی نوشته شود؛ و اینبار، بهنظر میرسد ایران قلم را در دست گرفته است.
این که از التماس هم بدتره